بايد ابتدا نگاهي به وضعيت مردم در زمان جاهليت داشته باشيم. مردمي كه از لحاظ فرهنگي و سواد خواندن و نوشتن در پايينترين حد بودند. گفته شده كه در زمان رسالت تنها 18 نفر سواد خواندن و نوشتن داشتند. از نظر نوع زندگي معيشت و غذا و پوشاك در سطح بسيار بدي زندگي ميكردند. آداب و رسوم بسيار ناپسندي درميان آن ها وجود داشت گاهي يك مسئله بسيار كوچك باعث جنگ و خونريزي شديد ميان دو قبيله ميشده است.
مسئله زنده به گور كردن كودكان يكي از نمونههاي انحطاط آن جامعه بوده طبعاً هدايت چنين انسان هايي اگر چه با دلايل و آيات و بينات روشني هم باشد، نياز به زمينه و آمادگي در وجود آنها دارد. استدلال و سخن هر چند عالي باشد، براي تصديق آن ابتدا بايد قابل فهم باشد، بايد ابتدا بتواند درك شود تا تصديق شود. و چنين انسان هايي با چنين وضعيت فرهنگي و فكري و آداب و رسوم اجتماعي كه سالها بلكه قرن به آن خو كرده بودند، فهم آن آيات براي چنين كساني مشكل بود، چون آمادگي لازم را براي آن نداشتند. از طرف ديگر اگر كسي بخواهد به طور طبيعي از افكار و اعمال و سنت هايي كه سالها و قرنها بر آن خو كرده و جزء وجود او شده است و با آن هر روز زندگي ميكند، دست بكشد و به عقيده ديگر اگر چه بسيار عالي تر باشد، گرايش يابد، به راحتي ميسر نخواهد بود. اين مسئله اگر چه شايد براي بعضي از افراد راحت باشد، اما براي يك جامعه بسيار مشكل و در زمان كوتاه ناممكن است. اگر بخواهيم در زمان حاضر فرض كنيم كه يك شخص بخواهد از تمام عقايد و افكار خود دست بردارد وبه افكار عالي تر و بسيار برتر دست يابد، چنين كاري علي رغم رشد فرهنگي، فكري، ارتباط و... براي يك فرد در يك زمان كوتاه ميسر نيست تا چه رسد به افراد يك جامعه.
اين مسئله را هم چنين در كنار مسئله ديگر مورد توجه قرار دهيم كه در آن زمان و در همه زمانهائي كه پيامبران تبليغ دين الهي مينمودند، كساني بودند كه دعوت و هدايت پيامبران منافع آنها را به خطر ميانداخت كه اين قشر معمولاً از رهبران سياسي و فكري و اقتصادي جامعه بودند و بي كار نمينشستند تا موقعيت و منافع آنها به راحتي از دست برود، بلكه از ابزارهاي مختلف و حتي از ارعاب و شكنجه براي جلوگيري از تأثير سخنان پيامبران بهره ميگرفتند. گاهي با فريب، گاهي با تحريف مانند سحر و جادو بودن، گاهي با تهديد، گاهي با وعده و... سخنان پيامبران را كم اثر يا بي تأثير ميگذاشتند و به همين خاطر بسياري از امتهاي پيامران به آنها ايمان نياوردند با اينكه سخنان آنها بينات و آيات روشن الهي بود.
اگر ما يك لحظه خود را در مقابل كسي كه قصد هدايت و راهنمايي او را داريم، قرار دهيم و به مشكلات آنها آگاه شويم، به عظمت كار پيامبر و تلاش و سختي هايي كه در اين راه متحمل شدهاند، كمي پي خواهيم برد.
نكته پاياني اينكه اصولاً عمل هدايت و تغيير عقيده يك مسئله تدريجي و زمان براست و اين مسئله در آيات قرآن و بعضي از احكام كه به تدريج نازل شدهاند، كاملاً مشهود و گويا است.
منبع : پاسخگو
