چرا گفتارمان با رفتارمان يكي نيست؟

 
عدم تطابق گفتار با كردار سه دليل ميتواند داشته باشد:
1 - ضعف اعتقاد و ايمان.
2 - ضعف روحي رواني.
3 - خودفراموشي.
علامه طباطبايي ميگويد: اين كه انسان بگويد چيزي را كه بدان عمل نميكند، غير آن است كه عمل نكند به آن چه گفته است، چون قسم اول ناشي از ضعف اراده و سستي همت است (كه البته خود يكي از رذائل اخلاقي و منافي با سعادت نفس انساني است) و قسم دوم نفاق است. منظور اين است كه گاه انسان سخني ميگويد كه از اول تصميم دارد انجام ندهد، كه يك نوع نفاق است، اما گاه از اول تصميم بر عمل دارد، ولي بعد پشيمان ميشود، كه دليل ضعف اراده است. قرآن مجيد از اين خطمشي انتقاد كرده و به شدت خودفراموشي را تقبيح نموده است و ميفرمايد: آيا مردم را به خوبي دعوت ميكنيد، در حالي كه خود را فراموش كردهايد، با اين كه تناسب آسماني را ميخوانيد؟! آيا هيچ فكر نميكنيد؟. قرآن مجيد در آيه فوق اين حركت منافقانه را با عقل هماهنگ نميداند، به اين جهت نظر دارد كه علم اگر نافع نباشد و به مرحله عمل نرسد، مانند جهل است. در آيه ديگر منشأ خودفراموشي را خدافراموشي دانسته است: و لا تكونوا كالّذين نسوا اللّه فأنسيهم أنفسهم؛ مانند كساني نباشيد كه خود را فراموش كردهاند و خداوند كيفر خدا فراموشي آنان را خود فراموشي قرار داده است. گاهي انسان تمام توجهاش به محيط اطرافش است و كاملاً از خود غافل است، و اين جز غفلت از خود و خودفراموشي و از خود بيگانگي نميتواند باشد.