در اين كه مرز توحيد و شركت نظري و عملي چيست، بين فرهيختگان اسلامي اخلاف است. عالمان شيعه مي گويند: هر كاري و هر قصدي رنگ الهي داشته باشد، توحيد است و غير آن شرك است.
به تعبير ديگر هر كار و اثر و قدرتي جنبة خدايي داشته باشد، توحيد مي باشد وگرنه شرك است. بر اين اساس اگر شجاعت را دوست داشته باشد براي اين كه توان پيدا كند براي خدا و در راه خدا كاري انجام بدهد، مثلاً با دشمنان خدا و دين مبارزه كند، عين توحيد است.
اگر انفاق را دوست مي دارد براي اين كه مي خواهد به خاطر جلب رضايت خدا يا طبق دستور او به بندگانش كمك كند و مستمندي را از بي نوايي نجات دهد، اين كار بسيار پسنديده است، اما اگر براي خودنمايي باشد، شرك خفي خواهد بود.
همين طور عبادت. اگر عبادت، پرستش و كرنش در مقابل خدا را دوست دارد و مي خواهد در مقابل آن همه عظمت خالق هستي ذليل باشد و به اندازة توان شكر نعمت هاي خدا را به جاي آورد، اينگونه محبت ها خيلي خوب است. لذا در قرآن بعضي از محبّت و دوست داشتن ها را ستوده است، به عنوان مثال مي فرمايد: مؤمنان به ايمان علاقه مندند. خداوند ايمان را محبوبشان قرار داده و آن در دل هايشان بسيار است.
از قول حضرت سليمان نقل مي كند: من اين اسبان را به خاطر خدا دوست مي دارم و مي خواهم از آن ها در جهاد استفاده كنم.
در تمجيد و تعريف از انصار مي فرمايد: علاقمند كساني هستند كه به سوي آن ها مهاجرت مي كنند.
در جاي ديگر مرداني را مي ستايد كه پاك بودن و پاك شدن را دوست مي دارند. اگر عشق و علاقه به چيزي رنگ خدايي داشته باشد، بسيار ارزشمند خواهد بود. براي درمان چنين وسوسه اي، بايد به خود به باورانيد كه اين نوع دوستي نه تنها بد نيست، بلكه عين نيكي و توحيد مي باشد. براي تهذيب نفس و كسب اخلاق كريمه راه هاي گوناگوني وجود دارد كه به پاره اي اشاره مي شود:
1ـ خودشناسي و خداشناسي،
2ـ احساس مسئوليت،
3ـ تفكر و تدبّر (سير در آفاق و انفس)،
4ـ حُبّ و بغض في الله (تولّي و تبرّي)،
5ـ علم به شرايع و احكام آسماني،
6ـ پرهيز از محرمات،
7ـ توبه و استغفار،
8ـ دواي واجبات،
9ـ التزام عملي به مستحاب و ترك مكروهات،
10ـ مشارطه ، مراقبه، محاسبه و معاتبه و ... .
منبع : پاسخگو
