معناي دعا كردن به درگاه خدا و اشكال استجابت آن چيست؟

دعا يكي از راههاي ارتباط مستقيم انسان با خدا عالم است. ارزش دعا و اهميت آن در آيات و روايات بسياري آمده كه يكي از بهترين آنها آيه 77 سوره فرقان است:قل ما يعبؤا يكم ديي لولا دعائكم؛اي پيامبر! به امت خود بگو: اگر دعاهاي شما نبود، خدايتان توجهي به شما نميكرد.
دعا به معناي خواندن كسي است و خواند كسي به منظور جلب توجه او به خود و در نتيجه توجه انسان به آن شخص است. بنابراين اگر كسي را خوانديم و او متوجه گرديد، دعا و اجابت دعا حاصل شده است .
متأسفانه امروزه مردم گمام ميكنند دعا تنها حاجت خواستن از خداوند است. به همين جهت تا حاجتي، مشكلي يا گرفتاري نداشته باشند، به دعا مشغول نميشوند، در حالي كه شأن خداي عالم برتر از آن است كه فقط در زمان احتياج مورد درخواست قرار بگيرد. تا آني شيرازي در قصيدة جالب كه در مدح امام هشتم سروده مي گويد:
دوشم ندا رسيد ز درگاه كبريا كـاي بنــده، كــبر بهتـــر از ايــن عجــز بـاريـا
خوانـــي مــرا بصيــر و خلاف تـو آشكار خواني مراخبيـروخطـايتوبر ملا
گـرخوانيـم بصيـرچـراميكني گنه ؟ ور خوانيـم خـبرچراميكنيخطا؟
مــاييم خــالق تـــوچه حاصل شود تعب خلقندخواجهتو چو واصلشود عطا...
همين رويه باعث شده است كه ما باب دوستي با خدا را تعطيل كرده و از ادب توجه و دعا به دور بمانيم. از سويي، امام صادق (ع) در پاسخ به آنان كه از علت عدم استجابت دعايشان سؤالا كردند، فرمود: ما كسي را ميخوانيم كه او را نميشناسيم و چيزي را ميخواهيم كه نميدانيم به صلاحمان هست. به همين لحاظ اكثر ما به واسطة نرسيدن به حاجاتمان از خدا مايوس شده و دست از دعا بر ميداريم .
در ميان روسها مثلي وجود دارد كه آن را به يك مرد ملحد كه زنش در بستر مرگ افتاده بود منشب ميدانند. آن مرد كه از همة راههاي مادي خسته شده بود، در محضر خدا به زانو درآمد و گفت: اي خدا، ميدانم كه هر كاري از دست تو بر نميآيد، ولي اين بار زن من را نجات بده.
اين نتيجه عدم رابطه بنده با خدا است، به طوري كه به هر وسيلة ديگري غير از ارتباط با خدا متوسل ميشوند و خدا را فراموش ميكند. در قرآن اين حالت بنده نوعي استكبار دانسته شده و آمده است:
و قال ربكم ادعوني استجب لكم ان الذين يستكبرون عن عبادتي سيد خلون جهنم وآخرين .
در مورد استجابت دعا توسط خدا بايد بگوييم كه خدا هرگز نداي بندگان خود را بي پاسخ نميگذارد. امام علي (ع) در اين مورد فرمود:من أعطي الدعاء أعطي الاجابة.
براي اكمال سخن اين داستان را از مثنور معنوي برايتان نقل ميكنيم:
آنيـكــي الله مــيگفتــي شبـــــي تا كـه شيرين ميشد از ذكرش بي
گفت: شيطانش: خمش، اي سـخت رو اين همـــه الله را لبيـــك كــو؟
منـي نيايد يك جـواب از پيـش تخت چنــد الله ميزني با روي سـخت
او شكستـــه دل شـد و بنهــاد ســر ديددرخواب او خضر را در خضر
گفت: همين از ذكر، چون واماندهاي؟ چون پشيماني ازآن كَش خواندهاي؟
گفــت: لبيــكم نمــيآيــد جــواب ز آن همـي ترسـم كه باشم رد باب
گفت: آن الله تــو لبيـــك مـــاست وان نيازو درد و سوزت پيك ماست
تــرس و عشق تو كمند لطف ماست زيـر هـر يـارب تـو لبيك هـاست.