زمانى که از طریق آیات حق و معارف اهل بیت (علیهم السلام) روشن شد که گناهان
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ یونس ( 10 ) : 57 .
2 ـ آل عمران ( 3 ) : 89 .
آشکار و پنهان ، و بیرونى و درونى جز یک بیمارى چیزى نیست و این بیمارى هم قابل درمان است ، و هم مى تواند در معرض مغفرت و عفو و پرده پوشى و رحمت خداوند قرار گیرد ، گنهکار باید همه جانبه براى بیرون آمدن از این چاه خطرناک مهلک و معالجه شدن از این بیمارى ، و اینکه بدون تردید مورد عفو و مغفرت و رحمت قرار مى گیرد امیدوار شود ، و به عنایت خداوند دلگرم گردد و با تکیه بر این امید مثبت ، به توبه ى جدى و بازگشت حقیقى ، و آشتى عاشقانه ، و جبران تمام گناهان گذشته ، و علاج این بیمارى و رفع این ورشکستگى اقدام نماید ، چرا که انجام این امور در قدرت و توان او هست ، و علاوه بر آن ، اقدام براى توبه و انابه و علاج این مرض ، و تامین مایه هاى از دست رفته واجب است ، و ناامیدى و یاس و کسالت و دلسردى ، و شعار انحرافى و شیطانى « آب از سر ما گذشت چه یک نى ، چه صد نى » حرام و برابر کفر است . وَلاَ تَیْاَسُوا مِن رَّوْحِ اللَّهِ اِنَّهُ لاَ یَیْاَسُ مِن رَوْحِ اللَّهِ اِلاَّ الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ (1) . از رحمت خدا ناامید و مایوس نباشید ، چرا که جز کافران از رحمت خدا ناامید نمى شوند .البته کسى که در مدار امید به رحمت و عفو و مغفرت قرار مى گیرد ، لازم است وسایل و اسباب تحقق امید خود را از قبیل پشیمانى جدى از گناه ، ترک گناه ، جبران گذشته ، برگرداندن حق مردم به مردم ، به جاى آوردن عبادات ترک شده ، اصلاح حال و عمل و اخلاق را فراهم آورد ، که این امید همانند امید مثبت و امید صحیح کشاورزى است که در پاییز با زیر و رو کردن زمین ، و پاک کردن عرصه گاه کشاورزى از موانع و کاشتن دانه و آبیارى آن ، امید به سبز شدن دانه ،
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ یوسف ( 12 ) : 87 .
و برداشت محصول در ایام تابستان دارد .امید اگر از ابزار و وسایل مربوط به خودش خالى باشد ، امیدى بى فایده و حالتى بى ثمر است ، همانند امید بستن مالک زمین به محصولات کشاورزى ، در حالى که براى زمین کارى انجام نداده و دانه اى در آن نیفشانده ، در روایتى بسیار مهم بدین صورت به امید غیر مثبت ، و امید غیر صحیح اشاره شده :وقتى از حضرت صادق (علیه السلام) در رابطه با مردمى که آلوده به انواع گناهان هستند ، و در عین این آلودگى مى گویند : به رحمت و مغفرت و عفو خداوند امیدواریم ، و این برنامه تا رسیدن مرگ آنان ادامه دارد سوال شد ، امام صادق (علیه السلام)فرمودند : اینان مردمى هستند گرفتار آرزو نه آراسته به امید ، کسى که به چیزى امید دارد ، براى به دست آوردنش اقدام لازم را انجام مى دهد ، و آن که از چیزى مى ترسد ، از آن دورى مى نماید(1) .بنابر گفتار امام ششم ، امیدوار به رحمت حق باید با ترک گناه ، و انجام عمل صالح ، و دست برداشتن از رذایل اخلاقى ، رحمت و عفو حق را جذب کند ، و ترسان از عذاب جهنم ، باید علل استحقاق عذاب را از سرزمین حیات خود ریشه کن نماید .
