وجوب اشتغال به عيوب خود

از صفات بسيار بد انسان ، عيب جويى از ديگران است و اين عيب جويى در اكثر موارد منتهى به ضربه خوردن به اعتبار و آبروى ديگران مى شود . عيوبى كه انسان در ديگران مى بيند ، گاهى بدتر از آن عيوب يا مساوى آن عيوب در خود انسان است و اين عيب جويى از ديگران علتى جز حسد و كينه و حقد در قلب انسان نسبت به ديگران ندارد .
و از صفات بسيار عالى انسان اين است كه به جاى عيب جويى از ديگران مشغول معالجه عيوب خود گردد و به تزكيه نفس و رفع عيوب از وجود خود سرگرم شود . رفع عيوب از نفس و تزكيه جان و علاج امراض عقلى و قلبى خويش بايد گفت از بهترين كارهايى است كه خداوند بزرگ توفيق آن را به انسان عنايت مى فرمايد و عبد مؤمن در حقيقت كسى است كه به رفع نقائص خود برخاسته و براى طهارت جان و تزكيه نفس زحمت بكشد .
نفس و قلب وقتى تصفيه شد و عيوب وقتى از جان و دل برداشته شد ، آدمى مستحق تجلى انوار ربوبى شده و در فيوضات ربانى و الهامات ملكوتى به روى قلب باز مى گردد و در حقيقت انسان مظهر مقام خلافة اللهى مى شود .
داود پيغمبر عليه السلام گفت : الهى ! تو را كجا طلب كنم و تو كجا باشى ؟ جواب داد : أَنَا عِنْدَ الْمُنْكَسَرَةِ قَلْبُهُمْ لِأَجْلى ؛ من نزد آنانم كه دلشان براى خاطر من شكست . از بهر آن كه هركه چيزى دوست دارد ذكر آن بسيار كند :
مَنْ أَحَبَّ شَيْئا أَكْثَرَ ذِكْرَهُ؛ اَنَا جَليسُ مَنْ ذَكَرَنى ؛ لا يَسَعُنى أَرْضى وَلا سَمائى وَوَسَعَنى قَلْبُ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنِ ؛
آسمان با او چه معرفت دارد كه حامل او باشد و زمين با او چه قربت دارد كه موضع او بود ؟!
قلب مؤمن هم مونس اوست و هم محب اوست و هم موضع اسرار اوست : قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرحمن؛ هركه طواف قلب كند مقصود يافته و هركه راه دل غلط و گم كند ، چنان دور افتاده كه هرگز خود را باز نيابد . عارفى بيدار ، شبى در ابتداى حالت و راه به حضرت دوست عرضه داشت : الهى ! راه به تو چگونه است ؟ جواب آمد «به الهام قلبى» .
إِرْفَعْ نَفْسَكَ مِنَ الطَّريقِ فَقَدْ وَصَلْتَ ؛ تو ز راه برخيز كه رسيدى ، چون به مطلوب رسيدى طلب نيز حجاب راه بود ، تركش واجب باشد .
 *
 گفتم ملكا تو را كجا جويم من
گفتا كه مرا مجو به عرش و به سما
 نزد دل خود ، كه نزد دل پويم من
    *
 وز خلعت تو وصف كجا گويم من
 نزد دل خود ، كه نزد دل پويم من