امتحان اعم از عقوبت است. یعنی گاه ممکن است امتحان به خود عقوبت باشد و گاه ممکن است امتحان به نعمت باشد و گاه ممکن است امتحان به خوشیها و شادیها باشد و غیره و غیره.
و اما قبل از هر چیز ما باید این تشخیص را بدهیم که آیا مشکلات و ناملایماتی که بر ما وارد می شود از طرف خدا است یا از طرف خود ما است و گاه ما در انتساب این ناملایمات به خداوند، به اشتباه میرویم . چون خداوند در قرآن می فرماید« وَما اَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَتْ اَیْدِیکُمْ؛ پس هر آنچه از بلیات و گرفتاریها بسراغ شما می آید تماما اموری است که بدست خود شما کسب شده است».
به هر حال اگر انسانی کار زشت و گناه و معصیت انجام داده باشد و بعد از آن دچار مشکلی بشود این مشکل تنبیه است و اگر بدون گناه و معصیت دچار مشکل بشود همانند امامان معصوم (ع) امتحان الهی است.