مقدمه متخلق شدن به حسنات اخلاقى‏

خيلى عجيب است كه پروردگار قبل از بيان موارد اخلاقى، مقدّمه آيات بيان كننده موارد اخلاقى را با هشدار به مال حرام شروع كرده است. مى‏خواهد از اخلاق بگويد، اما اول نسبت به مال حرام هشدار مى‏دهد.
مى‏خواهد بگويد: آن كسى كه به دنبال مال حرام است، اين شخص از نظر باطن، آلودگى اخلاقى دارد. آلودگى او كبر است. خدا مى‏گويد: اين كار را نكن، او مى‏كند. اين كبر است. آن كسى كه امر خدا به او مى‏رسد، بلافاصله به اجرا مى‏گذارد، اين به اجرا گذاشتن را بر حالت با ارزش اخلاقى متّكى است كه از باب فروتنى، تواضع و خاكسارى است. اين را از آيات سوره بقره ذكر كردم: «وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوةِ»
از صبر، استقامت و نماز در زندگى خود كمك بگيريد، «وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخشِعِينَ»انجام اين نماز خواندن و صبر كردن سنگين است، مگر مردمى كه نسبت به خدا فروتنى و تواضع دارند.اما آيه اين است:
 «يأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ لَاتَأْكُلُواْ الرّبَواْ أَضْعفًا مُّضعَفَةً وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ‏تُفْلِحُونَ»
اين مقدّمه آيات اخلاقى در قرآن است. علت اين كه مقدّمه است؛ چون آيات بعد همگى با «واو» عاطفه شروع مى‏شود، عطف؛ يعنى اتّصال دادن بعد به ماقبل، «واو» پل ارتباط آيات است. مى‏خواهد بگويد اين چند آيه، همه با هم بستگى و اتّصال دارند.
تضاد ربا با ايمان‏
به ما مى‏گويد كه اهل ايمان هستيم و خدا و قيامت را قبول داريم: «لَاتَأْكُلُواْ الرّبَواْ» مال ربايى را نخوريد، ربا چيست؟ «أَضْعفًا مُّضعَفَةً» پولى است كه به قرض داده مى‏شود و در مقابل، مرتب اضافه‏تر پس بدهد. اين ديگر بيع نيست، بلكه جنايت و ظلم است.
اين رباست، اما چه كسى رباخور است؟ آن كسى كه در برابر پروردگار، متكبّر است؛ يعنى آن كسى كه دچار سوء خلق است و نسبت به پروردگار، اخلاق ابليس را دارد كه به او گفتند: سجده كن:
 «أَبَى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كَانَ مِنَ الْكفِرِينَ»
كبر، اين كبر نيز با او همراه بود. به خاطر بودن كبر توبه نكرد و تا به حال كافر مانده است، اما حضرت آدم و حوّا عليهما السلام به آنها گفتند: به اين درخت نزديك نشويد، شدند، آنها را بيرون كردند، ولى ديگر كبر نداشتند، بلكه چنانچه در سوره اعراف آمده است: به قدرى متواضع بودند كه به پروردگار عرض كردند: «قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمْ تَغْفِرْ لَنَا وَ تَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخسِرِينَ» «فَتَابَ عَلَيْهِ» 
من توبه آنان را قبول كردم؛ چون متواضع بودند.