معناى دقيق اتلاف عمر

رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: «أىّ امرَءٍ ضَيَّع من عُمُرِه ساعَةً فِى غَيرِ ما خَلَقَ لَهُ لَجَديرٌ أَن تَطُولَ عَلَيهِ حَسرَتُه يَومَ القيامة» «امرء» يعنى هر مرد و زن، فرقى نمى‏كند، يك ساعت از عمر مرد و زن از دست برود، كجا برود؟ در جايى كه براى آن آفريده نشده است، چون خدا تمام اين عناصر را كنار هم چيده است، تا نطفه در رحم مادر يك انسان بشود. با اين هزينه سنگين نيافريد كه برود و در كنار بساط گناه بنشيند. يا براى رابطه نامشروع نساخت. براى دزدى، غصب، كسب حرام، بازيگرى و بطالت نساخت.
پيغمبر صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: فقط در تمام دوره عمر، اگر يك ساعت عمر انسان در غير آنچه براى آن آفريده شده است خرج شود، سزاوار است كه زمان بسيار طولانى براى آن يك ساعت غصه بخورد و بر سر خود بزند. او مى‏داند كه اين نعمت اگر درست هزينه شود، به چه تجارت پرسودِ بى‏نظيرى تبديل مى‏شود. آيا مى‏شود كه كسى لحظه‏اى از عمر خود را ضايع نكند؟
مرحوم آيت الله العظمى بروجردى در اواخر عمر خود فرموده بودند: از توفيقاتى كه خدا به من داده است اين بود كه من لحظه‏اى از عمر خود را ضايع نكردم. خواب، خوراك، عبادت، خدمت و فهم، همه به اندازه باشد. اسلام دين جامعى است. كسى كه فقط به دنبال نماز است، در خانه نشسته و فقط عبادت مى‏كند، اسلام ندارد. اسلام ازدواج، كسب، تجارت، كشاورزى، سياست، عدالت و علم اندوزى دارد. براى مردم، برنامه تفريح و لذت‏هاى حلال دارد. دين ما دين جامعى است كه بايد جامع الاطراف باشيم. ما بايد هم بخنديم و هم بگرييم، به ديدن افراد- صله رحم- برويم، گردش كنيم، زيارت برويم، كنار هم بنشينيم، اما همه اين‏ها را درست انجام دهيم. اسلام دين جامعى است. هم بايد عبادت آشكار مانند نماز جماعت داشته باشيم و هم عبادت پنهان مانند نماز شب.
اهميت عمر، قبل از چهل سالگى‏
اما جمله سوم؛ «وَ مَن جاوَزَ أربَعِين سَنَةً وَ لَم يَغلِب خَيرُهُ شَرَّه فَليَتَجَهَّز الَى النَّار»
اگر كسى از سن چهل سال رد شود، خوبى‏ها و بدى‏هايش را در ترازو بگذارند، خوبى‏ها بر بدى‏ها برترى نيابد، خود را آماده رفتن به جهنم كند. هميشه سه مسأله را درباره عمر خود در نظر داشته باشيد، چون عمر از اعظم نعمت‏هاى خداست؛ اين كه اگر عمر در عبادت و خدمت به بندگان خدا هزينه شود، به تجارتى تبديل شده كه سود ابدى دارد. بعد اين كه اگر عمر دستخوش شهوات، هواى نفس و مخصوصاً رفيق بد شود- اين مخصوصاً طبق بيان خدا در قرآن است، چون جاذبه رفيق خيلى بيشتر از شهوت، شيطان و هواى نفس است، اين مطلب را تجربه نيز ثابت كرده است- به خسارت غيرقابل جبرانى تبديل مى‏شود. به عمرى كه دستخوش رفيق بد مى‏شود اشاره‏اى كنم كه در آيه بيست و هفت به بعد سوره فرقان است.