عظمت سوره عصر

اما سوره‏اى كه در قرآن كريم است و نام آن مربوط به قطعه‏اى از زمان، وقت و عمر است. مرحوم سيد جمال الدين اسدآبادى، اين حكيم، فيلسوف‏ و زمان‏شناس زمان قاجاريه كه از شاگردان شيخ انصارى در نجف بود، در كشور مصر، در جلسه‏اى سنگين كه علما، بزرگان، سياستمداران و دانشمندان مصر و اساتيد دانشگاه الازهر شركت داشتند، ايشان محور سخنرانى خود را همين سوره قرار مى‏دهند كه سه آيه بيشتر ندارد.
بعد از «بسم اللّه» آيه اول آن مربوط به بخش كوتاهى از عمر است و آيه دوّم، بيان وجود خسارت براى انسان است، آيه سوّم نيز بيان همان تجارت است. وقتى ايشان اين سوره را در آن جلسه تفسير مى‏كند، در احوالات آن جلسه نوشته‏اند: تعدادى در اين جلسه غش كردند و بيهوش شدند. يا از شدت غصه نسبت به عمر خود، يا به خاطر اين كه شديداً تحت تأثير اين آيات شريفه قرار گرفتند و يا بخاطر نفَس خود سيد. در پايان سخنرانى اعلام كردند كه اگر ملت اسلام، از مجموعه قرآن كريم، فقط به اين سوره عمل كنند، چيزى نخواهد گذشت كه تمام جهان، اسلامى شده، تمام كره زمين مانند خانه‏اى براى مسلمانان خواهد شد.
تفسيرى اجمالى از سوره عصر
سوره خيلى عجيبى است. من كتابى را كه در قم چاپ شده بود ديدم، هزار و پانصد صفحه است كه فقط تفسير اين سه آيه است. آيه نخست قسم است: «وَالْعَصْرِ»  كه به نظر بعضى از مفسران، چون مردم زمان نزول قرآن، مخصوصاً مردم مكه، ظهر كه غذا مى‏خوردند، تا غروب، تمام ساعات عصر و بعد از ظهر، به قدرى در اين قطعه از زمان گناه مى‏كردند كه من كارهاى آنها را نمى‏توانم ذكر كنم.
بعد از ظهر مگر چند ساعت است؟ چون شهر مكه در نزديك منطقه استوا است، در طول سال، اذان ظهر تا اذان مغرب آن حدود شش ساعت است، يعنى در آنجا مقدار شب و روز خيلى تفاوتى ندارد. برعكس، كشور ما در منطقه معتدل شمالى است و مقدار ساعات روز و شب ما در چهار فصل فرق مى‏كند. اما روز و شبِ مكه نسبتاً مساوى است. فقط حساب كنيد كه پروردگار عالم، به قطعه زمانى شش ساعته قسم خورده، مگر اين قطعه از زمان چقدر ارزش داشته است؟ با همين شش ساعت، چه قدم‏ها، كارها و برنامه‏هاى مثبتى مى‏شود انجام داد. شش ساعت مطالعه، نوشتن، هنر، كار، خدمت، عبادت به معناى جامع كلمه. آدمى كه هشتاد سال عمر مى‏كند، هشتاد را در سيصد و شصت و پنج شبانه روز ضرب كنيد، بعد ضرب در شش ساعت بعد از ظهر كنيد، ببينيد حدود صد و هفتاد و پنج هزار ساعت مى‏شود كه چه زمان گسترده‏اى است و در اين مدت، چقدر كار مى‏توان انجام داد؟ اين كه پروردگار عالم به اين قطعه از زمان قسم مى‏خورد، فقط مى‏خواهد نشان بدهد كه زمان، گر چه كم، نزد من ارزش دارد و اين مايه با ارزش را من به شما عنايت كرده‏ام. شما اين مايه با ارزش را براى طرح من هزينه كنيد تا همان تجارتى كه خدا در قرآن مجيد فرموده است، بشود.