شقاوت ابدى‏

صاحب كتاب با عظمت «مكاتيب الائمه»، مرحوم فيض كاشانى، داستانى را نقل مى كند كه هر انسانى نسبت به آن مات و مبهوت مى شود:

زمانى كه عثمان كشته شد و از دار دنيا به عالم بقا منتقل گشت، مردم با اميرالمؤمنين على عليه السلام بيعت كردند.

مردى بود به نام حبيب بن منتجب كه از طرف عثمان فرماندار قسمتى از نواحى يمن بود، امام عليه السلام او را بر مقامش ابقا كرد و نامه اى به اين مضمون به او نوشت:

به نام خداوند بخشاينده مهربان

از بنده خدا اميرمؤمنان على بن ابى طالب به حبيب بن منتجب:

درود بر تو، من خدايى را كه جز او خدايى نيست سپاس مى گويم و بر عبد و فرستاده اش محمد صلى الله عليه و آله صلوات مى فرستم.

اى حبيب بن منتجب! تو را بر كارى كه دارى ابقا مى كنم، بر عمل و برنامه ات

پابرجا باش و سفارشم به تو اين است كه با رعيت به عدالت رفتار كن و اهل مرز و بومت را زير پوشش احسان بگير و بدان كه اگر كسى سرپرست ده مسلمان شود و عدالت را در ميان آنان رعايت نكند، در قيامت در حالى كه دو دستش به گردنش بسته، محشور مى شود و تنها راه نجات در اين مهلكه عدالت است، چون نامه ام به تو رسيد بر كسانى كه از اهل يمن مى پذيرند بخوان و از آنان براى من بيعت بگير، اگر همانند بيعت رضوان با تو عمل شد، بر فرمانداريت پابرجا باش، ده نفر از عقلا و فصحا و افراد مورد اطمينان و آنان كه در فهم و شجاعت بهترين كمك مردمند و عارف به حق و عالم به دين و آگاه به نفع و ضرر و خوش رأى ترين آنان است به سوى من گسيل كن، بر تو و بر ايشان سلام.

نامه را بست و مهر كرد و به دست عربى داد تا به والى يمن برساند. او نامه را رساند، حبيب نامه را گرفت و آن را بوسيد و بر چشم و سرش گذاشت، آن گاه بر فراز منبر قرار گرفت، پس از حمد و ثناى حضرت حق و درود بر پيامبر و آلش گفت:

اى مردم! عثمان از دار دنيا درگذشت، مردم پس از او با عبد صالح، امام ناصح، برادر و خليفه رسول اكرم صلى الله عليه و آله كه از همه سزاوارتر به خلافت بود، آن كسى كه پيامبر صلى الله عليه و آله با او عقد اخوت بست، آن مردى كه غم و رنج از چهره پيامبر صلى الله عليه و آله دور كرد، شوهر دخترش و وصيش و پدر دو سبطش اميرالمؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام بيعت كردند، اكنون شما مردم يمن نسبت به اين بيعت چه مى گوييد و چه نظر داريد؟

راوى مى گويد: صداى ناله مردم برخاست، اشك شوق بر چشمشان دويد، از شدت خوشحالى به صداى بلند گريه كردند و گفتند:

«سمعاً وطاعة وحباً وكرامة للّه ولرسوله ولاخى رسوله»!!

مردم به عنوان على عليه السلام با حبيب بيعت كردند، پس از بيعت از آنان خواست

طبق شرايط اميرالمؤمنين عليه السلام ده نفر را انتخاب كنند، شرايط اين چنين بود:

عاقل، فصيح، ثقه، فهيم، شجاع، عارف باللّه، عالم به دين، آگاه به نفع و ضرر، تيز رأى، تا پس از انتخاب از يمن به مدينه روند و محضر مقدس مولاى عاشقان را جهت دستور گرفتن براى اوضاع يمن درك كنند.

انتخابات شروع شد، از ميان تمام مردم صد نفر واجد شرايط انتخاب شدند، از صد نفر هفتاد نفر، از هفتاد نفر سى نفر، از سى نفر ده نفر كه در ميان آن ده نفر يكى از چهره هاى شاخص عبدالرحمن بن ملجم مرادى بود!

و او هم به عنوان سخنگوى هيئت ده نفره شناخته شد، از يمن حركت كردند و در مدينه به حضور پيشواى پرهيزكاران رسيدند و بر او به خلافت و حكومت سلام كرده و تهنيت گفتند. حضرت جواب آنان را داد و به همه خوش آمد گفت، آن گاه پسر مرادى از جاى برخاست و به عنوان سخنگوى هيئت چنين گفت:

سلام بر تو اى امام عدالت پيشه و چهره نورانى كامل و شير بيشه شجاعت و سخاوت! و اى قهرمان نيرومند و اى سوار دريادل و اى كسى كه خداوند بزرگ او را بر تمام مردم برترى داده! درود خدا بر تو و آل بزرگوارت، به صدق و حقيقت شهادت مى دهم كه تو پيشواى تمام مؤمنانى و تو جانشين پيامبرى و خليفه پس از اويى و وارث علم رسول اسلامى، خدا لعنت كند كسى كه حق تو را انكار كند و مقامت را منكر باشد، چه نيكوست كه امروز امير مردم و پايه حيات و زندگى هستى، عدلت در ميان مردم چون خورشيد مى درخشد و فضل و عنايتت چون باران پى در پى بر مردم مى بارد، ابر رحمت و رأفتت بر سر مردم سايه افكنده، حبيب بن منتجب ما را به سوى تو فرستاده و ما از اين آمدن سخت خوشحاليم و اميد است در اين ديدار براى ما و تو مبارك باشد.

اميرالمؤمنين عليه السلام پس از شنيدن اين سخنرانى و بيانات جالب و فصيح، دوچشم بر پسر مرادى دوخت، آن گاه نظرى به هيئت انداخت، سپس به آنان خيلى نزديك شد و نامه فرماندار خود را از آنان گرفت و باز كرد و خواند و خوشحال شد، آن گاه امر كرد به هريك از آن ده نفر يك حله يمانى و رداى عدنى عنايت شود و دستور داد آن ده نفر را با كمال محبت پذيرايى كنند، وقتى هيئت از نزد امام برخاست ابن ملجم بلافاصله سه خط شعر عالى در مدح حضرت سرود كه مضمونش اين است:

تو بزرگوار و پاكيزه و صاحب بخششى و فرزند شيران نر در مرحله عالى و بلند شجاعتى، اى وصى محمد! خداوند تو را به واقعيت هاى مختص فرموده و فضل و مقام تو را در قرآن مجيدش ستوده، زهرا عليها السلام آن بلند مرتبه عالى همت و دختر نبىّ گرامى را خداوند بزرگ جهت همسرى تو قرار داده.

سپس گفت: يا على! آنچه از برنامه هاى الهى و اجتماعى از ما مى خواهى بخواه، تا ببينى كه چگونه اطاعت ما از تو باعث خوشحالى تو خواهد شد، به خدا قسم در بين ما نيست مگر قهرمان پر قوت و با انديشه زرنگ و رزم جوى پيكارگر، ما اين صفات را از آبا و اجداد خود به ارث برده و به فرزندان شايسته خويش به ارث داده ايم. امام در ميان آن هيئت ده نفره از سخنرانى او بسى خشنود شد و كلام او را در تمام زمينه ها پسنديد، سپس به او فرمود: نامت چيست؟ گفت: نامم عبدالرحمن است. فرمود: فرزند كيستى؟ گفت: پسر ملجم مرادى هستم. حضرت فرمود: تو مرادى هستى؟ عرض كرد: آرى يا اميرالمؤمنين. امام فرمود: «إِنّا لِلّهِ وَإنّا إِلَيْهِ راجِعُونَ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إلّابِاللّه الْعَلِيِّ الْعَظيم» .

حضرت مرتب چهره او را نگريست و دست روى دست زد و كلمه استرجاع برزبان جارى كرد، سپس فرمود: آه تو مرادى هستى؟ عرضه داشت: آرى!! راستى چه اندازه عجيب است، فردى از اهل يمن، اين گونه نسبت به على عليه السلام داراى معرفت باشد و از اين طريق تمام وسايل سعادت و هدايت در اختيارش باشد، ولى در عاقبت كار نام نجس و كثيفش در ديوان اشقيا آن هم تحت عنوان اشقى الاشقيا ثبت شود و براى او شقاوت ابدى و ننگ هميشگى بماند!!

بلاهاى عجيب و غريبى كه هواى نفس بر سر انسان مى آورد، قابل شمردن نيست، چاه نفس چاهى است كه هركس در آن افتاد، نجاتش مشكل يا غيرممكن شد.

هواى نفس وقتى بر انسان غلبه كند، تمام حقايق را از انسان مى پوشاند و خودش به تنهايى يكه تاز ميدان حيات آدمى مى گردد!

عطار نيشابورى در كتاب «مفتاح الاراده» درباره نفس چه زيبا سروده: