محروميت بى‏عقل از دنيا و آخرت‏

«وَ مَنْ حَرُمَ عَن العَقْلِ حَرُمَهُما جميعاً»  آن كسى كه از عقل خالى شده است، از دنيا و آخرت محروم است. درباره بى‏عقل جمله‏اى از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده است كه: شخص بى‏عقل، منبع شرّ است؛ چون هيچ چيزى را ارزيابى صحيح نمى‏كند.

بى‏عقل تا اين حد مورد نفرت است. البته بى‏عقل كسى است كه عقل خود را خراب كرده، نه كسى كه خدا به او عقل نداده است، او كه ديوانه نام دارد. بى‏عقل واقعى كسى است كه عقل دارد، اما عقل خود را اسير هوى و هوس كرده است.

عقل را پس زده، شكم و شهوت را مقدم داشته و رهبر و مكتبش، شكم و شهوت است؛ يعنى عقل هيچ كاره است.

آدم‏هاى بى‏عقل به قدرى مورد نفرت هستند كه روزى حضرت عيسى بن مريم عليه السلام كه پيغمبر اولوالعزم است با سرعت در حال فرار بود، زياد دويد، نفس نفس زنان، خسته شد، كنار تخته سنگى نشست، يكى از حواريون آمد، عرض كرد:

يا روح الله! مگر گرگ شما را دنبال كرده بود؟ فرمود: نه. گفت: پس با اين وحشت از چه چيزى فرار مى‏كرديد؟ فرمود: از شخص احمق. شخصى كه مى‏گويى: بيا بشنو، مى‏گويد: من همه چيز را مى‏دانم و مى‏فهمم. مى‏گويى: بيا حقيقت را بفهم. مى‏گويد:

زير دريايى و سفينه حقيقت است، قرآن و معنويت كهنه شده است.

چند نفر ارمنى و يهودى به زير دريايى رسيده‏اند، اين نفهم و احمق مغرور شده است. چند مسيحى به كره ماه رفته‏اند، او از حقيقت دم مى‏زند. مى‏گويد: دنيا، دنياى فضاست. حرفهاى دين ديگر قابل شنيدن نيست.

عقل، مايه عبادت و كسب بهشت‏

عجب روايتى از امام صادق عليه السلام درباره عقل، اين سرمايه الهى در وجود انسان نقل شده است. روايت در «اصول كافى» است مى‏فرمايد:

«ما الْعَقْلُ؟ قال: مْا عُبِدَ بِهِ الرَحْمن»

راوى پرسيد: عقل چيست؟ حضرت فرمود: عقل سبب بندگى و عبادت خداست،«وَ اكْتُسِبَ بِهِ الجَنانَ» «1» عقل مايه‏اى است كه با آن مى‏شود بهشت را خريد؛ يعنى قيمتش، قيمت بهشت است.