سخنی کوتاه در فضیلت ماه های سه گانه (رجب - شعبان - رمضان)

قسمت اول

ماه رجب، ماه ولایت و امامت، ماهی است که رحمت گسترده الهی بر بندگانش می بارد . تنها نیاز به مقداری توجه دارد تا این رحمت شامل حال ما نیز گردد .

فرا رسیدن این ماه، نعمت بزرگی است که باید از آن بهره فراوان ببریم و نگذاریم شبها و روزهایش، با غفلت سپری شود . عبادت و نیایش، نماز و روزه، دعا و صلوات و سرانجام به یاد خدا بودن و تذکر در این ماه خجسته، لذتی دیگر دارد، همین بس که اگر یک روز از این ماه را با خلوص نیت و با توجه قلب روزه بگیریم، مستوجب رضوان بزرگ الهی خواهیم شد . رسول خدا (ص) می فرماید:

«الا ان رجب و شعبان شهرای و شهر رمضان شهر امتی الا فمن صام من رجب یوما ایمانا و احتسابا استوجب رضوان الله الاکبر و اطفی صومه فی ذلک الیوم غضب الله و اغلق عنه باب من ابواب النار ولو اعط مثل الارض ذهبا ما کان بافضل من صومه و لایستکمل اجره بشی ء من الدنیا دون الحسنات اذا اخلص لله عزوجل، له اذا امسی عشر دعوات مستجابات » .

هان! ماه رجب و ماه شعبان دو ماه من اند و ماه رمضان ماه امتم . آگاه باشید، هر که یک روز از ماه رجب را با ایمان و اخلاص روزه بگیرد، مستوجب رضوان بزرگ الهی می گردد و روزه اش در آن روز بی گمان خشم خداوند را فرو می نشاند و دری از درهای دوزخ را بر روی خویش می بندد و اگر به اندازه گستره زمین، زر به او داده شود برتر از روزه اش نخواهد بود و پاداش این روزه هرگز با حسنات دنیوی قابل مقایسه نیست جز این که باید اخلاص داشته باشد و برای تقرب به خدای عزوجل انجام داده باشد و همانا شب هنگام، ده دعایش مورد استجابت قرار می گیرد .

در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود:

«رجب شهر الله و شعبان شهری و رمضان شهر امتی » ماه رجب، ماه خداست و ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه امتم .

از حضرت سؤال شد: ما معنی قولک رجب شهر الله » ؟ چه معنا دارد سخنت که فرمودی ماه رجب ماه خداست؟ حضرت پاسخ داد: «لانه مخصوص بالمغفرة، فیه تحقن الدماء و فیه تاب الله علی اولیائه و فیه انقذهم من ید اعدائه » زیرا ماه رجب ویژه آمرزش و مخصوص مغفرت است . در این ماه خونی ریخته نمی شود (حتی در جاهلیت نیز ماه رجب جزء ماه های حرام به حساب می آمد و جنگ و خونریزی در آن تعطیل می شد) و در این ماه، خداوند اولیا و محبینش را مورد آمرزش قرار می دهد و توبه شان را می پذیرد و آنان را از دشمنانشان می رهاند . سپس فرمود:

«من صام کله استوجب علی الله ثلاثة اشیاء: مغفرة لجمیع ما سلف من ذنوبه و عصمة فیما بقی من عمره و امنا من العطش یوم الفزع الاکبر» هر که تمام این ماه را روزه بدارد، سه چیز از خدایش دریافت می کند:

1 - آمرزش برای تمام گناهان گذشته اش .

2 - مصونیتی برای باقی مانده از عمرش .

3 - ایمنی از تشنگی روز قیامت .

امام کاظم (ع) می فرماید: «رجب نهر فی الجنة اشد بیاضا من اللبن و احلی من العسل، من صام یوما من رجب سقاه الله من ذلک النهر» رجب نام رودی است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است، هر که یک روز از ماه رجب را روزه بدارد، خداوند از آن نهر به او عطا کند .

به هر حال در فضیلت و برکات این سه ماه مبارک، روایات زیادی از رسول خدا و ائمه هدی علیهم صلوات الله نقل شده که همه دلالت بر عظمت این سه ماه دارد و تاکید بر روزه گرفتن و نیایش و مناجات کردن و دعا و خواندن قرآن و خدمت به بندگان خدا کردن و نیاز نیازمندان را برطرف نمودن و خیرات و صدقات دادن و افزایش عبادت دارد و به جاست که در این باقیمانده از ماه شریف رجب و دو ماه پس از آن، فرصت را بیش از پیش غنیمت شمریم و به عبادت روی آوریم و با خلوص و توجه، از درگاه حضرت ذی الجلال توبه و طلب مغفرت کنیم و دل ها را با مؤمنین صاف نمائیم و از کدورتها و تنگ نظری ها و حسادت ها و جسارت ها دوری جوئیم . جا دارد که در اعمال و رفتار و کردار و گفتار خود تجدید نظر کنیم و هیچ کاری را جز برای کسب اجر و پاداش معنوی انجام ندهیم و خدا را مد نظر قرار دهیم و به یاد او و به نام او، به کارهای خیر روی آوریم و از بدی ها، زشتی ها، پلشتی ها، کدورتها ، نفرتها ، بدگمانی ها، مادیگری ها، هواپرستی ها و خودخواهی ها که مایه بدبختی و شقاوت و آلودگی و بدفرجامی و سیه روزی و بدنامی و سرانجام خشم خداوندی است دوری جوئیم . جدا بدبخت و ناکام است کسی که این ماه های ارزشمند را دریابد و به مغفرت الهی دست نیابد .

عزیزان! به فکر خود باشید و در این روزهای خجسته، از عذاب دردناک و خشم خدا به او پناه ببرید و کاری نکنید که به جای درهای بهشت، درهای دوزخ بر روی شما گشوده شود . اینک ماه های رحمت و مغفرت فرا رسیده و خداوند درهای بهشت را بر رویتان گشوده، هشدارتان باد، عملی از شما سر نزند که این درها بسته شود و به جای آن ها، درهای جهنم گشوده شود . برحذر باشید که به جای مغفرت، مستوجب عذاب نگردید، به خدا لحظه ای تحمل عذاب الهی را نداریم; گو این که هیچ عذابی سخت تر و دردناک تر از غضب خدا و روی برگردانیش از ما نیست، به او پناه می بریم و از او درخواست مغفرت و آمرزش می کنیم و امیدواریم از ما راضی گردد .

ولی بی گمان رضایت الهی، آسان به دست نمی آید، نیاز به عمل صالح و قلب سلیم و نیت پاک و توبه نصوح دارد که اگر ما با تمام وجود به خدا بازگشتیم، خداوند بی حساب ما را مورد لطف و کرامت خود قرار می دهد . مبالغه و گزاف نیست اگر کسی بگوید که یک روز روزه ماه رجب یا ماه شعبان دارای چنان کرامت ها، مقام ها، لطف ها، پاداش ها و اجرهای فراوان است . این سخن پیامبر بزرگ اسلام است که فرمود: «من صام من رجب یومین لم یصف الواصفون من اهل السماء و الارض ما له عندالله من الکرامة و کتب له من الاجر مثل اجور عشرة من الصادقین فی عمرهم بالغة اعمارهم ما بلغت و یشفع یوم القیامة فی مثل ما یشفعون فیه و یحشره معهم فی زمرتهم حتی یدخل الجنة و یکون من رفقائهم و من صام من رجب ثلاثة ایام، جعل الله عزوجل بینه و بین النار خندقا او حجابا طوله مسیرة سبعین عاما و یقول الله عزوجل له عند افطاره لقد وجب حقک علی و وجب لک محبتی و ولایتی اشهدکم یا ملائکة الله انی قد غفرت له ما تقدم من ذنبه و ما تاخر» . هر که دو روز از ماه رجب را روزه بدارد وصف کنندگان زمین و آسمان نمی توانند اندازه کرامت او را نزد خداوند وصف و بررسی کنند و پاداش او مانند پاداش ده نفر از راستگویان است و به اندازه عمرشان هرچند دراز باشد و همانا در روز رستاخیز مانند آنان شفاعت می کند و در کنار آنان و همراه آنان محشور می شود و در بهشت با آن ها دوست و رفیق خواهد بود و هر که سه روز از ماه رجب را روزه بدارد خداوند بین او و دوزخ، گودال و یا حجابی قرار دهد که طولش هفتاد سال است و هنگام افطار به او می گوید: بنده ام! حقت بر من واجب، و محبتم و ولایتم برای تو واجب شد ای فرشتگان گواهی دهید که من تمام گناهانش را آمرزیدم .

اینها هرگز سخن گزاف نیست، فقط نیاز به خلوص و قصد قربت واقعی دارد و چه مشکل است این یک شرط، هم چنان که نزد صدیقان چه آسان است و سهل . در روایت ها، تکرار شده که دو رکعت نماز اگر با قصد قربت باشد، کافی است که بهشت را برای انسان تضمین کند و امام - رحمة الله علیه - همواره می فرمود: من که نتوانستم این دو رکعت را به جا آورم شاید شماها بتوانید! !

البته نمی خواهم - خدای نخواسته - آیه یاس بخوانم و دوستان را از رحمت الهی نومید کنم چه به اندازه خلوصمان و به اندازه قصد قربتمان، قطعا پاداش خواهیم داشت ولی باید پیوسته تلاش کرد که نیت، مستحکم تر گردد و توجه به خدا بیشتر شود وخلوص افزایش یابد تا شناخت خدا آسان تر گردد و توجه به خدا بیشتر شود و تکامل افزونتر و قرب نزدیک تر و محبت از دو سوی: «رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک الفوز العظیم » خداوند آنها را راضی و آنها از خدا راضی شدند و این است رستگاری و بهروزی بزرگ .

اینکه منادی در روز قیامت ندا می کند این ماه رمضان است چه بسیار مردمی که به وسیله آن رستگار و پیروز شدند و چه بسیار کسانی که بدبخت و سیه روز گشتند، همه اش به خاطر همین قصد قربت و توجه است . به هر حال این دو سه ماه مانند دیگر ماهها نیست; باید تلاش و سعی کنیم که یک لحظه اش بدون ذکر خدا سپری نشود و از هر چه موجب غضب اوست جدا پرهیز گردد; از دروغ ، تهمت، غیبت، حسد، دشنام به یکدیگر، اهانت به مؤمنین و هرچه از حب ذات و خودخواهی تراوش می کند و انسان را از پرستش خدا به پرستش شیطان وا می دارد باید اجتناب کرد و دوری نمود . وانگهی به هر چه که صبغة الله است و مایه سعادت و خوشبختی است و انسان را به خدا نزدیک می سازد و به وی تکامل می بخشد، باید روی آورد تا روسفید شد .

دوستان! رحمت خداوند بسیار وسیع و گسترده است، آن را با نماز و نیایش و روزه دریابید . در ماه رجب چنان چه از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده بسیار استغفار کنید . حضرت می فرماید: «استکثروا فی رجب من قول استغفر الله و اسالوا الله الا قالة و التوبة فیما مضی والعصمة فیما بقی من آجالکم » در ماه رجب بسیار کلمه «استغفرالله » را بر زبان جاری کنید و از خداوند آمرزش گناهان گذشته و مصونیت از گناهان در آینده را بطلبید .

«و اکثروا فی شعبان الصلاة علی نبیکم و اهله » و در ماه شعبان بسیار صلوات و درود بر پیامبر و اهل بیتش بفرستید .

«و رمضان شهر الله تبارک و تعالی استکثروا فیه من التهلیل والتکبیر و التحمید و التمجید و التسبیح و هو ربیع الفقراء فاظهروا من فضل ما انعم الله به علیکم علی عیالاتکم و جیرانکم و احسنوا جوار نعم الله علیکم و تواصلوا اخوانکم و اطعموا الفقراء والمساکین من اخوانکم فانه من فطر صائما فله مثل اجره من غیر ان ینقص من اجره شیئا» و ماه رمضان ماه خداوند تبارک و تعالی است پس در آن بسیار لا اله الا الله، الله اکبر، الحمدلله و سبحان الله بگوئید و بسیار ذکر خدا بر زبان جاری سازید و همانا ماه رمضان بهار مستمندان است پس، از آن چه خداوند بر شما تنعم کرده و ارزانی داشته بر خانواده و همسایگانتان ارزانی دارید و نعمت های الهی را به جای خود مصرف کنید و با دوستان احسان نمائید و به بیچارگان و مستمندان کمک کنید که همانا هر که یک روزه داری را افطار دهد مانند پاداش او از خدایش دریافت کند بی آن که از پاداش و اجر خودش چیزی کاسته شود .

و به مناسبت ماه رمضان سخنان دیگری خواهیم داشت که در وقت خود (در ماه آینده ان شاءالله) بیان خواهیم کرد .

در این خلاصه گویی فقط خواستیم مقداری دین خود را نسبت به این ماه های پرفضیلت ادا کنیم و دوستان را تذکر دهیم که به بهترین وجه از آن استفاده کنند و اوقاتشان را بیهوده مصرف ننمایند و با یاد و ذکر الهی، بهشت برین را برای خود تضمین نمایند و بالاتر این که به رضوان بزرگ خدا - به خواست خدا - دست یابند .

پدیدآورنده: استاد سید محمد جواد مهری