امام حسن مجتبی(ع)؛ مظهر جود و بخشش
امام حسن مجتبى (ع) گاهى مبالغ قابل توجهی پول يكجا به مستمندان مي بخشيدند تا زندگى آبرومندانه اى تشكيل بدهند و احياناً سرمايه اى براى خود تهيه نمايند و دیگر نیاز نباشد هر روز دست نیاز به سوی این و آن بلند کنند. به دلیل همین بخشش های بی نظیر، امام حسن(ع) به «کریم اهل بیت(ع)» شهرت یافتند.
پانزدهم ماه مبارک رمضان مصادف با میلاد با سعادت امام حسن مجتبی(ع) است. این امام همام بیش از هر صفت دیگری به جود و بخشش شهرت یافته اند و ایشان را «کریم اهل بیت(ع)» نامیده اند.
ولادت
امام حسن (ع) فرزند امير مؤمنان على بن ابيطالب(ع) و مادرش فاطمه‌زهرا(س)، دختر پيامبر خدا (ص) است. امام حسن (ع) در شب نيمه ماه رمضان سال سوم هجرت در مدينه تولد يافت. ایشان نخستين پسرى بود كه خداوند متعال به خانواده على(ع) و فاطمه(س) عنايت كرد.
رسول اكرم (ص) بلافاصله پس از ولادتش، او را گرفت و در گوش چپش اقامه گفت. سپس براى او گوسفندى قربانى كرد، سرش را تراشيد و هموزن موى سرش - كه يك درم و چيزى افزون بود - نقره به مستمندان داد. پيامبر (ص) دستور داد تا سرش را عطر آگين كنند و از آن هنگام آيين عقيقه و صدقه دادن به هموزن موى سر نوزاد سنت شد.
از امام سجاد علیه السلام روایت است كه «چون حضرت مجتبی علیه السلام به دنیا آمد، جبرییل بر پیامبر اكرم نازل شد و از طرف حق تعالی گفت: چون منزلت امیرالمؤمنین نسبت به تو به منزله هارون نسبت به موسی است و اسم پسر هارون حسن بوده است، پس اسم او را حسن بگذارید.»
مشهورترین كنیه آن بزرگوار «ابومحمّد»، و مشهورترین القاب ایشان «مجتبی» و «سبط اكبر» است.پيامبر اكرم(ص) به حسن(ع) و برادرش حسين(ع) علاقه خاصى داشت و بارها مى‌فرمود كه حسن و حسين فرزندان منند و به پاس همين سخن، امام على(ع) به ساير فرزندان خود مى‌فرمود :«شما فرزندان من هستيد و حسن و حسين فرزندان پيغمبر خدايند».
امام حسن(ع) هفت سال و خرده‌اى زمان جد بزرگوارش را درك نمود و در آغوش مهر آن حضرت بسر برد و پس از رحلت پيامبر (ص) كه با رحلت حضرت فاطمه دو ماه يا سه ماه بيشتر فاصله نداشت، تحت تربيت پدر بزرگوار خود قرار گرفت.
ایشان پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصيت آن حضرت، به امامت رسيد و ده سال امامت ایشان به طول انجامید؛ ایشان مقام خلافت ظ‌اهرى را نيز اشغال كرد، و نزديك به شش ماه به اداره امور مسلمين پرداخت. در اين مدت، معاويه كه دشمن سرسخت على (ع) و خاندان او بود و سالها به طمع خلافت ( در آغاز به بهانه خونخواهى عثمان و در آخر آشكارا به طلب خلافت ) جنگيده بود، به عراق كه مقر خلافت امام حسن (ع) بود لشكر كشيد.
کمالات اخلاقی
امام حسن علیه السلام از هر جهت حسن است. جدّی چون رسول اكرم صلی الله علیه و آله داشت، و پدری چون امیرالمؤمنین، و مادری چون زهرای مرضیه.
اگر از همه قوانین مؤثر در تشكیل شخصیت كودك مثل قانون وراثت بگذریم، برداشت فرزند از گفتار و كردار پدر و مادر را نمی‌توانیم انكار كنیم. وقتی جدّی چون رسول اكرم به قدری عبادت كند كه پاهای مبارك او متورم شود و آیه « ما انزلنا علیك القرآن لتشقی»؛ پیامبر ما بر تو قرآن را نازل نكردیم تا به مشقّت بیفتی" در حق وی نازل گردد، سبطی چون حسن تربیت می‌شود كه بیشتر از بیست بار پیاده به مكه می‌رود و در بعضی از سفرها، پاهای مبارك آن حضرت متورم می‌شود.
هنگامی كه پدری چون امیرالمؤمنین علیه السلام در دل شب در وسط میدان سجّاده بیندازد و تكبیرها از او شنیده شود و از ترس و ابهت پروردگار عالم بنالد، پسری چون حسن تربیت می‌شود كه موقع وضو گرفتن بدنش می‌لرزد و وقتی وارد مسجد می‌شود با تضرع می‌گوید: «الهی ضیفك ببابك یا محسن قد اتاك المسئ فتجاور عن قبیح عندی بجمیل ما عندك یا كریم» (ای خدا مهمان تو در خانه‌ات آمده است، ای نیكوكار، گنهكار به در خانه تو آمده، ای كریم به خوبی خود از زشتی او بگذر.)
مادری چون زهرا(س) دارد كه غذای خود و وابستگان خود را به فقیر می‌دهد، سپس غذا تهیه می‌كند، یتیمی می‌آید و باز غذا را به او می‌دهد و در بار سوم غذا را به اسیر می‌دهد و بالاخره با آب افطار می‌كنند و غذا نمی‌خورند، و آیه مباركه«یطعمون الطعام علی حبه مسكینا و یتیما و اسیرا» ؛ (و غذای خود را كه به آن احتیاج داشتند به فقیر و یتیم و اسیر می‌دهند)در حق آنان نازل می‌شود؛ این ایثارگری را فرزندش حسن به ارث خواهد برد.
امام حسن (ع) در كمالات انسانى يادگار پدر و نمونه كامل جد بزرگوار خودبود. تا پيغمبر (ص) زنده بود، او و برادرش حسين در كنار آن حضرت جاى داشتند، گاهى آنان را بر دوش خود سوار مى‌كرد و مى‌بوسيد و مى‌بوييد.
از پيغمبر اكرم (ص) روايت كرده‌اند كه درباره امام حسن و امام حسين (ع) مى‌فرمود: اين دو فرزند من، امام هستند خواه برخيزند و خواه بنشينند ( كنايه از اين كه در هر حال امام و پيشوايند ).
امام حسن (ع) زمانی که وضو مى‌گرفت و به نماز مى‌ايستاد، بدنش به لرزه مى‌افتاد و رنگش زرد مى‌شد. سه نوبت دارائيش را با خدا تقسيم كرد و دو نوبت از تمام مال خود براى خدا گذشت. گفته اند: "امام حسن (ع) در زمان خودش عابدترين و بى اعتناترين مردم به زيور دنيا بود".
در سرشت و طينت امام حسن (ع) برترين نشانه‌هاى انسانيت وجود داشت. هركه او را مى‌ديد به ديده‌اش بزرگ مى‌آمد و هر كه با او آميزش داشت بدو محبت مى‌ورزيد و هر دوست يا دشمنى كه سخن يا خطبه او را مى‌شنيد، به آسانى درنگ مى‌كردتا او سخن خود را تمام كند و خطبه‌اش را به پايان برد.
ابن عباس كه از امام حسن و امام حسين (ع) مسن‌‌ر بود، ركاب اسبشان را مى‌گرفت و بدين كار افتخار مى‌كرد و مى‌گفت: اينها پسران رسول خدايند.
با اين شأن و منزلت، تواضعش چنان بود كه روزى بر عده‌اى مستمند مى‌گذشت، آنها پاره‌هاى نان را بر زمين نهاده و خود روى زمين نشسته بودند و مى‌خوردند، چون حسن بن على را ديدند گفتند: «اى پسر رسول خدا بيا با ما هم غذا شو». امام حسن (ع) فورا از مركب فرود آمد و فرمود:«خدا متكبرين را دوست نمى دارد». و با آنان به غذا خوردن مشغول شد. آن‌گاه آنها را به ميهمانى خود دعوت كرد، هم غذا به آنان داد و هم پوشاك .
در جود و بخشش امام حسن (ع) روایات متعددی نقل شده است؛ در کتاب "باقر شریف القرشی" در مورد امام حسن مجتبی آمده است: از امام پرسیدند چرا هرگز سائلی را ناامید برنمی‌گردانید؟ فرمودند: من هم به درگاه خدا سائلی هستم و می‌خواهم که خدا مرا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم. خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می‌دارد، می‌خواهد که من هم به مردم کمک کنم.
امام مجتبى (ع) گاهى مبالغ توجهى پول را، يكجا به مستمندان مي بخشيد، به طورى كه مايه شگفت واقع مي شد. نكته يك چنين بخشش چشمگير اين است كه حضرت مجتبى (ع) با اين كار براى هميشه شخص فقير را بى نياز مي ساخت و او مي توانست با اين مبلغ، تمام احتياجات خود را برطرف نموده و زندگى آبرومندانه اى تشكيل بدهد و احياناً سرمايه اى براى خود تهيه نمايد. امام روا نمي ديد مبلغ ناچيزى كه خرج يك روز فقير را بسختى تأمين مي كند، به وى داده شود و در نتيجه او ناگزير گردد براى تامين روزى بخور و نميرى، هر روز دست احتياج به سوى اين و آن دراز كند.
به دلیل همین بخشش‌های بی نظیر، امام حسن(ع) به «کریم اهل بیت(ع)» شهرت یافتند .
منبع : ابنا
