اعمال شب و روز عاشورا

روز عاشورا از جمله وقايع بزرگ تاريخ اسلام است كه حتي قبل از رخداد آن بسياري از معصومين عليهم السلام درباره آن سخن گفته و نسبت به زنده نگه داشتن آن و برپايي عزا توجه داشته و ديگران را نيز به آن دعوت كرده‌اند. براي شب و روز عاشورا اعمالي عبادي در جهت همنوايي با خانواده اهل بيت (ع) و سختي‌هايشان در مسير احياي اسلام ناب محمدي (ص) سفارش شده است.

به گزارش ايسنا براى شب عاشورا، دعا و نمازهاى بسيارى نقل شده است که برخى از آنها به اين شرح است:

1ـ احياى شب عاشورا؛

در روايتى از رسول خدا(ص) آمده است که «هر کس شب عاشورا را بيدار بماند (و به عبادت بپردازد)، گويا عبادت فرشتگان را انجام داده است...».

2ـ پيامبر اکرم(ص) فرمودند: در شب عاشورا، چهار رکعت نماز مى‌گذارى و در هر رکعت يک مرتبه «حمد» و پنجاه مرتبه سوره «توحيد» را مى‌خوانى وقتى که در رکعت چهارم سلام نماز را گفتى، ذکر خدا را بسيار بگو و بر رسول خدا(صلى الله عليه وآله) صلوات بفرست و تا مقدارى که ممکن است بر دشمنان اهل بيت(عليهم السلام) لعنت فرست.

3ـ صد رکعت نماز بجا مى‌آورى، هر دو رکعت با يک سلام، که در هر رکعت يک مرتبه «حمد» و سه بار سوره «توحيد» را مى‌خوانى و پس از پايان اين نمازها، هفتاد بار مى‌گويى:

«سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لا إلهَ إلاَّ اللّهُ وَ اللّهُ اَکْبَرُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلاَّ بِاللّهِ الْعَلِىِّ الْعَظِيمِ».

رسول خدا(ص) فرمودند: کسى که اين نماز را بخواند وقتى که بميرد، خداوند قبرش را معطّر و خوشبو مى‌کند و هر روز - تا هنگام دميدن صور - نورى وارد قبرش مى شود...

اعمال روز عاشورا

مى‌دانيم روز عاشورا که روز شهادت امام حسين(ع) و ياران باوفاى اوست، روز اندوه و غم و مصيبت ائمّه اطهار(عليهم السلام) و شيعيان آنها است و بر انجام اعمال و رعايت امورى در اين روز تأکيد شده است، مانند:

1ـ شايسته است شيعيان در اين روز دست از کسب و کار بکشند و نيازهاى خانه را در اين روز تهيه و ذخيره نکنند و به عزادارى و نوحه سرايى بپردازند و همچون کسانى که عزيزترين افراد خويش را از دست داده‌اند، غم زده و اندوهگين باشند.

امام على بن موسى الرضا(ع) فرموده‌اند: «هر کس در روز عاشورا، دست از تلاش براى دنيا بردارد، خداوند حاجت هاى دنيوى و اخروى او را برآورده مى‌سازد و هر کس که روز عاشورا، روز اندوه و غم و گريه‌اش باشد، خداوند روز قيامت را روز سرور و شادى او قرار دهد و در بهشت با ديدار ما، چشمش روشن مى‌شود و هر کس که روز عاشورا را براى خود روز برکت بداند و در آن روز براى منزل خويش اموالى را ذخيره سازد، آن اموال براى او برکتى نخواهد داشت.

(البته کسانى که با مسائل بسيار ضرورى مردم سر و کار دارند مانند پزشكان کشيک و امثال آنها از اين امر مستثنا هستند).

همچنين در اين روز از لعن و بيزارى جستن از قاتلان آن حضرت غافل نشوند و بر اين امر تأکيد کنند.

2ـ امام باقر(ع) فرموده‌اند: «شيعيان در اين روز به يکديگر تسليت بگويند و چه بهتر که با اين جمله‌ها باشد:

عَظَّمَ اللّهُ أُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَينِ عَلَيهِ السَّلامُ، وَ جَعَلَنا وَ إِياکُمْ مِنَ الطّالِبِينَ بِثارِهِ، مَعَ وَلِيهِ الاِْمامِ الْمَهْدِىِّ مِنْ آلِ مُحَمَّد عَلَيهِمُ السَّلامُ.

بزرگ گرداند خدا پاداش ما را در سوگواريمان بر حسين(ع) و قرار دهد خداوند ما و شما را از خون خواهانش به همراه وليش امام مهدى از خاندان محمّد(عليهم السلام).

3ـ مرحوم «ابن قولويه»(رحمه الله) مطابق روايتى مى‌گويد: کسى که در روز عاشورا کنار قبر امام حسين(ع) باشد و زائران را (کمک کند و) آب دهد، مانند کسى است که لشکر آن حضرت را سيراب کرده باشد و گويا با آن حضرت در کربلا حاضر بوده است.

4ـ هزار مرتبه بر قاتلان آن حضرت لعنت کند و بگويد:

اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ الْحُسَينِ(عليه السلام).

5ـ خواندن هزار مرتبه سوره «توحيد» در اين روز فضيلت فراوانى دارد.

امام صادق(ع) فرموده است: "هر کس در روز عاشورا هزار مرتبه سوره «توحيد» را بخواند، خداوند رحمان به وى نظر (رحمت) افکند و هر کس را که خداوند رحمان (با ديده رحمت) نظر کند، وى را مجازات نخواهد کرد.

6ـ در روز عاشورا شايسته است که از خوردن و آشاميدن بدون اينكه قصد روزه كند خوددارى كرده تا اينکه وقت عصر فرا رسد و از غذا و آب مختصرى (که مصيبت زدگان استفاده مى‌کنند)، تناول كنند.

مرحوم «علاّمه مجلسى» در کتاب «زاد المعاد» گفته است که بهتر است روز نهم و دهم ماه محرّم را روزه نگيرند، زيرا بنى اميه اين دو روز را براى برکت و شکر بر قتل امام حسين(ع) (به عنوان ظاهرسازى) روزه مى‌گرفتند، از طريق اهل بيت(عليهم السلام) احاديث فراوانى در مذمّت روزه اين دو روز، مخصوصاً روزه روز عاشورا نقل شده است.

همچنين در اين روز، از مزاح و خنده و ديگر سرگرمى‌هاى مسرّت بخش دنيوى خوددارى كنند.

7ـ سزاوار است هنگام غروب روز عاشورا، به ياد مصائب فرزندان و اطفال و زنان حرم امام حسين(ع) باشند، زيرا آن هنگام از سخت ترين لحظات حرم آل پيامبر(ص) بود. دشمنان سرمست از باده پيروزى و اجساد شهيدان روى خاک کربلا و زنان و کودکان نالان و گريان و پريشان بودند، در همان زمان دستور غارت و آتش زدن خيمه‌ها صادر شد. اطفال يتيم، زنان بى‌سرپرست و کودکان تشنه، هر کدام به سويى مى‌دويدند و در آن ميان، حضرت زينب و امام زين العابدين و امّ کلثوم(عليهم السلام) پناهگاه اين مصيبت ديدگان بودند و همه غم ها را به دل و جان مى‌خريدند و همه دشوارى‌ها را بر خويش هموار مى‌ساختند، تا ديگران را آرام کنند.

در آن غروب، مصائبي بر خاندان رسول اللّه (ص) رفت و اندوهى بر آنان فرود آمد که قابل تصور و بيان کردن نيست. مصائبى که اشک‌ها را از ديده‌ها سرازير مى‌سازد و اعماق روح و جان را آزار مى‌دهد.

8ـ سزاوار است عاشقان و علاقمندان مکتب سالار شهيدان امام حسين(ع) در روز عاشورا برخيزند و بر رسول خدا و علىّ مرتضى و فاطمه زهرا و حسن مجتبى و ساير امامان از ذريه آن حضرت(عليهم السلام) سلام کنند و آنان را در اين مصيبت‌هاى بزرگ، با دلى سوزان و اشکى روان تسليت گويند و اين زيارت را بخوانند:

اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ ادَمَ صَفْوَةِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ نُوح نَبِىِّ

سلام بر تو اى وارث حضرت آدم برگزيده خدا سلام بر تو اى وارث حضرت نوح پيامبر

اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ اِبْراهيمَ خَليلِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ

خدا سلام بر تو اى وارث ابراهيم خليل خدا سلام بر تو اى وارث

مُوسى کَليمِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ عيسى رُوحِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ

موسى هم گفتار خدا سلام بر تو اى وارث حضرت عيسى روح خدا سلام بر تو

يا وارِثَ مُحَمَّد حَبيبِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ عَلِىٍّ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ،

اى وارث حضرت محمّد حبيب خدا سلام بر تو اى وارث على امير مؤمنان

اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا وارِثَ الْحَسَنِ الشَّهيدِ سِبْطِ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ

سلام بر تو اى وارث حسن آن امام شهيد و نوه رسول خدا سلام بر تو

يابْنَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يابْنَ الْبَشيرِ النَّذيرِ، وَابْنَ سَيدِ الْوَصِيينَ،

اى فرزند رسول خدا سلام بر تو اى فرزند مژده دهنده و ترساننده و پسر آقاى اوصيا

اَلسَّلامُ عَلَيکَ يابْنَ فاطِمَةَ سَيدَةِ نِسآءِ الْعالَمينَ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا اَبا

سلام بر تو اى فرزند فاطمه بانوى زنان جهانيان سلام بر تو اى

عَبْدِاللهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا خِيرَةَ اللهِ وَابْنَ خِيرَتِهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا ثارَ اللهِ

اباعبدالله سلام بر تو اى برگزيده خدا و فرزند برگزيده او سلام بر تو اى خون خدا

وَابْنَ ثارِهِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ اَيهَا الْوِتْرُ الْمَوْتُورُ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ اَيهَا الاِْمامُ

و فرزند خون خدا سلام بر تو اى کشته مظلومى که انتقام خونت گرفته نشد سلام بر تو اى امام

الْهادِى الزَّکِىُّ، وَعَلَى الاَْرْواحِ الَّتي حَلَّتْ بِفِنآئِکَ، وَ اَقامَتْ فى جِوارِکَ،

راهنماى پاک و بر آن ارواحى که به آستان تو فرود آمدند و در جوارت رحل اقامت افکندند

وَ وَفَدَتْ مَعَ زُوّارِکَ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ مِنِّى ما بَقيتُ وَ بَقِىَ اللَّيلُ وَ النَّهارُ،

و با زائرانت ورود کردند سلام من بر تو تا زنده ام من و برپاست شب و روز

فَلَقَدْ عَظُمَتْ بِکَ الرَّزِيةُ، وَ جَلَّ الْمُصابُ فِى الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُسْلِمينَ،

که براستى بزرگ شد به تو مصيبت و گران شد سوگوارى در ميان مؤمنان و مسلمانان و

وَفى اَهْلِ السَّمواتِ اَجْمَعينَ، وَ فى سُکّـانِ الاَْرَضينَ، فَاِنّا للهِِ وَاِنّا اِلَيهِ

در ميان ساکنين آسمانها همگى و در ميان ساکنين زمينها «انا لله و انا اليه

راجِعُونَ، وَ صَلَواتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ وَ تَحِياتُهُ عَلَيکَ وَ عَلى ابآئِکَ

راجعون» درودهاى خدا و برکاتش و تحيتهايش بر تو و بر پدران

الطّاهِرينَ الطَّيبينَ الْمُنْتَجَبينَ، وَ عَلى ذَراريهِمُ الْهُداةِ الْمَهْدِيينَ، اَلسَّلامُ

پاک و پاکيزه و برگزيده ات و بر فرزندان راهنماى راه يافته شان باد سلام

عَلَيکَ يا مَوْلاىَ وَ عَلَيهِمْ، وَ عَلى رُوحِکَ وَ عَلى اَرْواحِهِمْ، وَ عَلى

بر تو اى سرور من و بر ايشان و بر ارواح ايشان و بر

تُرْبَتِکَ وَ عَلى تُرْبَتِهِمْ، اَللّـهُمَّ لَقِّهِمْ رَحْمَةً وَ رِضْواناً وَ رَوْحاً وَ رَيحاناً،

تربت تو و بر تربت ايشان خدايا ببار بر ايشان رحمت و خشنودى و روح و ريحانى

اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا مَوْلاىَ يا اَبا عَبْدِاللهِ، يا بْنَ خاتَمِ النَّبِيينَ، وَ يا بْنَ سَيدِ

سلام بر تو اى سرور من اى ابا عبدالله اى فرزند خاتم پيمبران و اى فرزند آقاى

الْوَصِيينَ، وَ يا بْنَ سَيدَةِ نِسآءِ الْعالَمينَ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا شَهيدُ يا بْنَ

اوصيا و فرزند بانوى زنان جهانيان سلام بر تو اى شهيد (راه حق) و اى پسر

الشَّهيدِ، يا اَخَ الشَّهيدِ، يا اَبَا الشُّهَدآءِ، اَللّـهُمَّ بَلِّغْهُ عَنّى فى هذِهِ السّاعَةِ

شهيد و اى برادر شهيد و اى پدر شهيدان خدايا برسان به او از جانب من در اين ساعت

وَ فى هذَا الْيوْمِ، وَ فى هذَا الْوَقْتِ وَ فى کُلِّ وَقْت، تَحِيةً کَثيرَةً وَسَلاماً،

و در اين روز و در اين وقت و در هر وقت تحيتى زياد و سلامى بسيار

سَلامُ اللهِ عَلَيکَ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ يا بْنَ سَيدِ الْعالَمينَ، وَ عَلـَى

سلام خدا بر تو و رحمت خدا و برکاتش اى فرزند آقاى جهانيان و نيز بر

الْمُسْتَشْهَدينَ مَعَکَ سَلاماً مُتَّصِلاً مَا اتَّصَلَ اللَّيلُ وَ النَّهارُ، اَلسَّلامُ عَلَى

شهيد شدگان با تو سلامى پيوسته به پيوستگى شب و روز سلام بر

الْحُسَينِ بْنِ عَلِىٍّ الشَّهيدِ، اَلسَّلامُ عَلى عَلِىِّ بْنِ الْحُسَينِ الشَّهيدِ، اَلسَّلامُ

حسين بن على شهيد (راه حق) سلام بر على بن الحسين آن شهيد (عالى قدر) سلام

عَلـَى الْعَبّاسِ بْنِ اَميرِ الْمُؤْمِنينَ الشَّهيدِ، السَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ

بر عباس فرزند اميرمؤمنان آن شهيد (والا مقام) سلام بر فرزندان شهيد

اَمِيرِ الْمُؤْمِنينَ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحَسَنِ، اَلسَّلامُ عَلَى

اميرمؤمنان سلام بر فرزندان شهيد حسن سلام بر

الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَينِ، اَلسَّلامُ عَلَى الشُّهَدآءِ مِنْ وُلْدِ جَعْفَر وَ عَقيل،

شهيدان از فرزندان حسين سلام بر شهيدان از فرزندان جعفر و عقيل

اَلسَّلامُ عَلى کُلِّ مُسْتَشْهَد مَعَهُمْ مِنَ الْمُؤْمِنينَ، اَللّـهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد

سلام بر هر شهيدى که با ايشان بود از مؤمنان خدايا درود فرست بر محمّد و

وَآلِ مُحَمَّد، وَ بَلِّغْهُمْ عَنّى تَحِيةً کَثيرَةً وَ سَلاماً، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا رَسُولَ

آل محمّد و برسان به ايشان از جانب من تحيتى زياد و سلامى بسيار سلام بر تو اى رسول

اللهِ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَينِ، اَلسَّلامُ عَلَيکِ يا فاطِمَةُ،

خدا نيکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسين سلام بر تو اى فاطمه

اَحْسَنَ اللهُ لَکِ الْعَزآءَ فى وَلَدِکِ الْحُسَينِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا اَميرَ

نيکو کند خداوند صبر تو را در سوگوارى فرزندت حسين سلام بر تو اى امير

الْمُؤْمِنينَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فِى وَلَدِکَ الْحُسَينِ، اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا اَبا

مؤمنان نيکو کند خدا صبر تو را در مصيبت فرزندت حسين سلام بر تو اى ابا

مُحَمَّد الْحَسَنَ، اَحْسَنَ اللهُ لَکَ الْعَزآءَ فى اَخيکَ الْحُسَينِ، يا مَوْلاىَ يا اَبا

محمّد حسن (مجتبى) نيکو گرداند خدا صبر تو را در مصيبت برادرت حسين اى مولاى من اى ابا

عَبْدِاللهِ، اَنـَا ضَيفُ اللهِ وَضَيفُکَ، وَجارُ اللهِ وَجارُکَ، وَلِکُلِّ ضَيف وَجار

عبدالله من ميهمان خدا و ميهمان توام و در پناه خدا و پناه توام و براى هر ميهمان و پناهنده اى

قِرىً، وَقِراىَ فى هذَا الْوَقْتِ اَنْ تَسْئَلَ اللهَ سُبْحانَهُ وَتَعالى، اَنْ يرْزُقَنى

حق پذيرايى است و پذيرايى من در اين وقت اين است که از خداى سبحان بخواهى که روزيم گرداند

فَکاکَ رَقَبَتى مِنَ النّارِ، اِنَّهُ سَميـعُ الدُّعـآءِ، قَريبٌ مُجيبٌ.

آزادى از آتش دوزخ را که براستى او شنواى دعا و نزديک و اجابت کننده است.

9ـ خواندن زيارت امام حسين(عليه السلام) معروف به «زيارت عاشورا» در اين روز ثواب فراوانى دارد.