در پايان هر نمازى سه سلام قرار داده شده، سلام بر پيامبر، سلام بر عباد شايسته كه عبارت از انبيا و امامان عليهم السلام و اوليا و شايستگان اند و سلام بر همه اهل اسلام از تمام ملائكه و عباد حقيقى حق.
در هر سه سلام، آنچه قابل توجه است، جنبه حضورى سلام شوندگان است.
«السلام عليك ايها النبى و رحمة اللّه وبركاته، السلام علينا و على عباد اللّه الصالحين، السلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته».
در سلام اول «عليك» و در سلام دوم «علينا» و در سلام سوم «عليكم» دلالت بر اين دارند كه نمازگزار واقعى، با رعايت شرايط ايمان و عمل و عبادت و اخلاق داراى مقام قرب معنوى نسبت به رسول اكرم صلى الله عليه و آله و عباد صالح و همه ملائكة اللّه و شايستگان از جن و انس شده و اكنون به خاطر رعايت آن شرايط در حضور همه آنان راه پيدا كرده و از باب ادب بايد به آن بزرگواران سلام حضورى دهد و همين حضور و سلام، در حقيقت همان حصار امن الهى است و هر كه وارد در اين حصار شود از بلاى دنيا و عذاب آخرت در امان است.
به فرموده حضرت صادق عليه السلام در متن روايت: معناى سلام در دنباله هر نماز عبارت از امان است.
يعنى هر كس تمام اوامر حق و سنت پيامبر صلى الله عليه و آله را از سر خضوع و خشوع ادا كرده، تحصيل امنيت كرده و در اين وادى از بلاى دنيا و عذاب آخرت مأمون خواهد بود.
در قرآن مجيد آمده:
[الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إِيمانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ ] .
كسانى كه ايمان آوردند و ايمانشان را به ستمى [چون شرك ] نياميختند، ايمنى [از عذاب ] براى آنان است و آنان راه يافتگانند.
[إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آياتِنا لا يَخْفَوْنَ عَلَيْنا أَ فَمَنْ يُلْقى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَمْ مَنْ يَأْتِي آمِناً يَوْمَ الْقِيامَةِ اعْمَلُوا ما شِئْتُمْ إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ] .
مسلماً كسانى كه معانى و مفاهيم آيات ما را از جايگاه واقعى اش تغيير مى دهند [و به تفسير و تأويلى نادرست متوسل مى شوند] بر ما پوشيده نيستند. آيا كسى را كه در آتش مى افكنند، بهتر است يا كسى كه روز قيامت در حال ايمنى مى آيد؟ هر چه مى خواهيد انجام دهيد، بى ترديد او به آنچه انجام مى دهيد، بيناست.
بارى امروز كه در دنيا هستيد به اختيار خود هر چه مى خواهيد انجام دهيد كه خداوند به تمام اعمال شما آگاه است.
[لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ ] .
[در آن روز] آن بزرگ ترين ترس و واهمه آنان را اندوهگين نمى كند و فرشتگان [با درود و سلام ] به استقبالشان آيند [و گويند:] اين است روز شما كه شما را به آن وعده مى دادند.
[مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ ] .
آنان كه كارهاى خير و نيك [به آخرت ] بياورند، پاداشى بهتر از آن دارند و آنان در آن روز از هول و هراسى بزرگ ايمن اند.
در هر صورت سلام نماز هم مانند ركوع و سجود و تشهّدش بايد داراى حقيقت و صدق باشد، به سلام و امنيت حقيقى كسى مى رسد كه داراى ايمان و به طور حتم عمل صالح و اخلاق حسنه باشد، در غير اين صورت سلام، لفظ خشكى خواهد بود كه نمازگزار با زبانش ادا مى كند و قلب و روح و اعضا و جوارحش در آن شركت ندارند و بر اين سلام جوابى واجب نيست.
بياييد در مسيرى قرار بگيريم كه اولًا تحصيل قرب حضور كنيم و ثانياً سلام ما از طرف ملائكه و انبيا و عباد صالح بى جواب نماند.
منبع : پایگاه عرفان
