مبعث پیامبر اکرم (ص)

دعوت پیامبر(ص) تا سه سال آشکارا نبود، سپس دعوت آشکارا آغاز شد. پیامبر با شعار «قولوا لااله الا الله تفلحوا» بگویید لااله الا الله(خدایی نیست جز خدای یگانه) تا رستگار شوید! مردم را به توحید فراخواند و به یکتاپرستی دعوت نمود، و مذاهب گوناگون و جورواجور را منسوخ و باطل شده اعلام کرد.

با تعلیم و آموزش اصل «ان اکرمکم عندالله اتقاکم» گرامی ترین و عزیزترین شما در نزد خداوند پرهیزگارترین شماست، از میان مردم آن روز انسان هایی آزاده و پاک و بزرگ و قهرمان تربیت کرد. قومی پراکنده و کینه توز و بی ایمان را به مردان و زنانی فداکار و مؤمنانی با اخلاص و مجاهد بدل ساخت.

دین اسلام رو به گسترش نهاد و مردمان دسته دسته بدان می گرویدند. بهره کشان آن روز عرب، حس کردند که گسترش دین اسلام، دینی که مردم را به حریت و آزادگی و تقوی و شکستن بندها فرامی خواند، از هر لحاظ به زیان آنها خواهد بود. از این رو به اقدام های سخت علیه پیامبر دست زندن و به شکنجه دادن مؤمنان یعنی پیروان و یاران پیامبر مانند: یاسر، سمیه، عمار، خباب، صهیب، بلال و ... پرداختند.

سرانجام که پایداری مسلمانان را دیدند به روی آنان شمشیر کشیدند و جنگ های «بدر» و «احد» و «احزاب» و «خندق» و ... را پیش آوردند. پیامبر که رهبری همه جانبه بود و دینش تنها جنبه موعظه و اخلاق فردی نداشت و با سستی و قبول تجاوز مخالف بود، نمی توانست قبول کند جماعتی به جرم این که مسلمان شده اند و خدای یکتا را می پرستند طعمه شمشیر دیگران شوند، به مسلمانان رشید فرمان دفاع داد. از این جا بود که حرکت های نظامی اسلامی دوران حیات پیامبر که جنبه احقاق حق و دفاع داشت آغاز شد.

پیامبر، بدین سان به نشر ایمان و ساختن انسان مشغول گشت. انسان های مؤمن ساخته شده به دست او نیز برای ساختن جامعه صحیح و نشر اسلام به این سو و آن سو به پا خاستند. پیامبر اکرم در این راه مرارت های بسیار دید به طوری که خود می فرمودند: هیچ پیامبری به اندازه من آزار ندید و رنج نکشید. یهودیان مدینه خاکستر بر سرش می ریختند. جوانان طایف سنگبارانش می کردند. او با تبسم و گشاده رویی از آنان می گذشت. همان یهودی که بر سرش خاکستر ریخته بود، چون بیمار می شد از حالش جست وجو می کرد و به دیدنش می رفت و برای آن جوانان که به او سنگ می زدند دعا می کرد.

در همان هنگام که اساس بزرگ ترین امپراطوری های جهان را به لرزه درآورده بود. روی زمین می نشست و سنگ بر شکم می بست تا گرسنگی را حس نکند و بتواند مانند یک سرباز در جبهه دفاعی اسلام پیکار کند. پیامبر اسلام(ص) مساوات را اعلام کرد. با برقرار کردن محدودیت های عملی، اساس بردگی را متزلزل ساخت. زنان را ارزش بخشید و شخصیت اجتماعی و حقوقی داد و از بی عفتی و دریدگی برحذر داشت.

امتیازات طبقاتی را برانداخت و فقیرترین مردم مدینه بلکه آنان را که به اصطلاح «برده» بودند، با بزرگ ترین شخصیت های آن روز حجاز در یک صف نشانید. آموختن دانش را بر همه کس واجب کرد. دین اسلام در زمان حیات پیامبر اکرم(ص) تقریباً در تمام عربستان انتشار یافت. سپس مسلمانان مؤمن و مجاهد، این دین را به دیگر جاهای جهان و دیگر کشورها، از جمله ایران آوردند. ما ایرانیان به برکت آن مجاهدان و سربازان خدا، دین اسلام را شناختیم و مسلمان گشتیم و با کتاب خدا آشنا شدیم.

قرآن تنها کتاب آسمانی است که در دست بشر است و در آن دستی برده نشده و تغییری نکرده است و کلام غیر خدا در آن راه نیافته است. قرآن همواره انسان را به نیکی و عدل و اخلاص و پشتکار و اندیشه و تأمل و رأفت و سربلندی و آزادگی و علم طلبی فرا می خواند. قرآن، نخست به آزمایش و تجربه دعوت می کند، هم آزمایش طبیعی در همه چیز جهان: آب، آفتاب، شب، ستارگان، ماه، دریا، هامون، کوه، گیاه، درخت، شکوفه، شتر، عنکبوت، پشه، مورچه، زنبور عسل، پرندگان، ابر، باران، آتشگیره، نطفه، جنین، ترکیب مواد جهان، توسعه دایمی کهکشان ها، مرگ، زندگی، زندگی پس از مرگ و ... و هم تجربه تاریخی، در سرگذشت و چگونگی زندگی های پیشینیان: سرگذشت گذشتگان و امت های پیشین و افرادی که نقشی مثبت یا منفی، خوب یا بد، در تاریخ و زندگی داشته اند.

قرآن سرگذشت اینان را تا آنجا که معقول است و اذهان با آنها آشناست تقل می کند. آن گاه از این اعمال و سرگذشت ها تابلوهایی زیبا و مؤثر تکان دهنده رسم می کند و فریاد می زند: این داستان ها برای مردم باخرد و عاقل مایه پند و عبرت است.

این کتاب آسمانی، به این اندازه بس نمی کند و در همین مرحله نمی ایستد، بلکه پس از این انسان را به اندیشه و تأمل و راز ورزی و دریافت درونی و تعقل و بصیرت (بینایی باطنی، بینایی چشم دل) نیز فرا می خواند تا انسان به جز چشم سر، چشم دل خود را نیز بگشاید و همه چیز را ببیند. در قرآن بیش از صد جا، از اهمیت و نتیجه تعقل و اندیشیدن و فکر کردن سخن رفته است. قرآن می خواهد که مردم عناصر اصلی فکر را از تجربه جهان و کاینات حسی بردارند، اما در این مرحله که خالی از روحانیت و بعد متعالی است و در واقع، ناقص است درنگ نکنند، به بعد دیگر هستی، یعنی جهان فراتر از حس و قوای بسیار محدود حس نیز روی آورند و آن را بشناسند و باور دارند.

آری، دین محمد(ص)، تنها دین چند بُعدی جهان است. از پروردگان این دین یکی ابوذر است. یک صحراگرد نیمه وحشی، که اسلام او را ابوذر ساخته است، و یکی علی، کودک هشت ساله ای که در خانه محمد(ص) علی شده است. جامعه محمد(ص) نیز یک جامعه چند بُعدی است. مدینه را با شهرهای به نام تاریخ سنجید تا ابعاد آن پدیدار شود: آتن، اسپارت، اسکندریه، روم، هلیوپولیس و بنارس. اینها همه شهرهایی هستند با یک دروازه.

اما یثرب، مدینه محمد(ص) شهری است با چند دروازه، از یکی مردانی بیرون می ایند که گویی جز به قتال نمی اندیشند و از دروازه دیگر چهره های آرام، با دل مهربان که پرتو عشق به خدا و به مردم از آن ساطع است. با پیشانی هایی که از ایمان و یقین موج می زند. یاران محمد، مردانی بودند که سازندگان بزرگ ترین حادثه تاریخ بشرند و ویران کنندگان بزرگ ترین امپراطوری های نظامی عالم. اینان را در صحنه جنگ ها از سربازان رومی و پارتی نمی توان باز شناخت و بر روی صفه، از راهیان هندی و یاران بودا و مسیح. آری انسانی را که اسلام می سازد، پارسای شب است و شیر روز و مذهبش مذهب کتاب است و ترازو و آهن ...

این بود گزارشی کوتاه، از بعثت پیامبر، بعثتی که چنین تحولی به وجود آورد و دین و تمدنی عظیم را پی افکند، که تا هم امروز در جهان باقی است و گسترده و چنین خواهد بود. این است که جامعه شناسان و مورخان، از همه جای جهان، همواره درباره عظمت آن سخن گفته اند. از جمله: «آلبرماله» مورخ معروف فرانسوی، می گوید: پس از ظهور اسلام، مرتدان ملت پرست شرق، به روی مسلمانان آغوش گشودند و در زیر لوای قرآن سعادتمند شدند.

پدید آورنده : تنظیم س. ربانی

به نقل از ماهنامة خردنامه همشهری شماره 11 نوشته استاد محمد رضا حکیمی