در فرهنگ پاك اسلام تحصيل علم و معرفت به ويژه معرفت دينى براى خداشناسى، و يقين به آخرت و فهم حلال و حرام و درك مسائل با ارزش اخلاقى و دانشى كه سعادت دنيا و آخرت انسان را تأمين نمايد از اوجب واجبات و از مهم ترين فرائض است.
علم و معرفت نور و روشنائى و چراغ پرفروغ ملكوتى است كه انسان از بركت آن به حقايق اصيل هستى متصل مى شود، و به آداب با منفعت آراسته مى گردد، و در گردونه عبادت خدا و خدمت به خلق قرار مى گيرد، و چشمهاى سودمند و منبعى پرخير، و موجودى با ارزش مى گردد.
مسئله علم و عالم و متعلّم و شئون هريك ازاين سه حقيقت به طور مفصل در توضيح عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها در سوره بقره گذشت، در اين بخش فقط به چند روايت بسيار مهم كه در آن باب نياوردم اشاره مى كنم:
از رسول خدا رواياتى به اين مضمون در اين زمينه نقل شده است:
«افضل الاعمال العلم بالله ان العلم ينفعك معه قليل العمل و كثيره وان الجهل لاينفعك معه قليل العمل ولاكثيره:» «1»
برترين كارها شناخت خداست، كار عالمانه و كوشش آگاهانه چه اندك و چه بسيارش براى تو مفيد است ولى كار از روى نادانى و جهل كم و زيادش براى تو سود ندارد.
«ضالة المؤمن العلم كلما قيد حديثا طلب اليه آخر:»
دانش گم شده مؤمن است كه هر لحظه از پى آن است، هرگاه سخنى بياموزد و علمى فرا گيرد علم ديگرى مطلوب او شود.
«العلم حياة الاسلام و عماد الايمان ومن علم علماً اتم الله له اجره ومن تعلم فعمل علمه الله مالم يعلم:»
دانش مايه حيات اسلام و ستون و پايه دين است، هركس علمى فرا گيرد خداوند پاداشش را كامل مى كند، و هركس دانش بياموزد و به آن عمل نمايد خداوند به او آنچه را نمى داند ياد مى دهد.
«العلم ميراثى و ميراث الانبياء قبلى:»
دانش ميراث من و ميراث پيامبران پيش از من است.
«العلم افضل من العبادة وملاك الدين الورع»
دانش برتر از عبادت است و معيار دين دارى ورع و تقواست.
«خُيّر سليمان بين المال والملك والعلم فاختارالعلم فاعطى الملك والمال لاختياره العلم:»
حضرت سليمان در قبول مال و پادشاهى و دانش مخير شد، او دانش را انتخاب نمود، به خاطر اين كه دانش را انتخاب كرد پادشاهى و مال هم به او عطا شد.
«ايّمانا شيئى نشأ فى طلب العلم والعبادة حتى يكبر اعطاه الله يوم القيامة ثواب اثنين وسبعين صديقا:»
هر نوجوانى در راه تحصيل دانش و عبادت رشد نموده تا بزرگ شود، خداوند در قيامت پاداش هفتاد و دو صديق به او عطا كند.
«سارعوا فى طلب العلم فالحديث من صادق خير من الدنيا وما عليها من ذهب وفضة:»
در راه تحصيل دانش بشتابيد، كه علم از راستگو آموختن از دنيا و آنچه از طلا و نقره در آن است بهتر است.
«ليس منى الا عالم او متعلم:»
جز دانشمند و دانش آموز از من نيست.
«العماء مصابيح الارض، وخلفاء الانبيا، و ورثتى و ورثة الانبياء:»
دانشمندان چراغ هاى زمين، جانشينان پيامبران، وارثان من و وارثان پيامبران هستند.
تحصيل علم و آگاهى آن هم تحصيلى كه مبتنى بر آيات و براهين و دلايل و بينات، و تحقيقات عقلى و منطقى و استوار برحكمت و معارف حقه باشد، چراغى است كه آدمى را به سوى حقايق ملكى و ملكوتى، و واقعيات ظاهرى و باطنى رهنمون مى گردد، و از خيالات و اوهام و حدس ها و گمان هاى بياساس مى رهاند و زمينه ساز خير دنيا و آخرت مى گردد، و باطن را به توحيد و نور و حال و صفا مى آرايد، و ظاهر را به حسنات و درستى ها و اعمال صالحه زينت مى دهد.
منبع : پایگاه عرفان
