قالب و روح انسان در قرآن

 شما مى دانيد كه قرآن مجيد ، گاهى از وجود ما تعبير به بشر كرده است و گاهى تعبير به انسان . چه فرقى بين بشر و انسان است ؟

 آياتى كه كلمه بشر را دارند ، اگر دقت كنيد ، آيه شريفه جهت مادى و دنيايى انسان را مطرح مى كند ؛

  » إِنِّى خَلِقُ بَشَرًا مِّن طِينٍ × فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِى فَقَعُواْ لَهُ سَجِدِينَ «

  بيان گِل ، خاك و ماده است ، اما جنبه انسان بودن مربوط به نفخ روح و سميع و بصير بودن و اين سلسله واقعيات است :

  » فَجَعَلْنَهُ سَمِيعَاً بَصِيرًا «

  ضمير »جعلناه « به كلمه انسانى كه در آيه شريفه است برمى گردد ؛ اين انسان را سميع و بصير قرار داديم . توان شنيدن حق و پذيرفتن آن را به او داديم . توان ديدن و باور واقعيات ، كارى به گِل ندارد .

 اشتباهى كه ابليس در مسأله سجده كرد ، در همين زمينه بود . او قالب را ديد ، گفت :

  » خَلَقْتَنِى مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ «

 ماده وجود من با ارزش تر است و ماده وجود انسان پست ، پس من به اين موجود پست سجده نمى كنم . اما اگر انسان بودن و نورانيت ما را ديده بود ، نه قالب را ، قطعاً سجده مى كرد .

 كسى گفت : ابوجهل چرا به پيغمبر اسلام صلى الله عليه وآله ايمان نياورد ؟ با اين كه پنجاه و سه سال همسايه پيغمبر صلى الله عليه وآله بود و ايشان را مى ديد . ابوجهل اهل مكه بود و ولادت پيغمبر صلى الله عليه وآله را كاملاً به ياد داشت . او سابقه پيغمبر اسلام صلى الله عليه وآله را مى دانست . سيزده سال ايام رسالت پيغمبر اسلام صلى الله عليه وآله را درك كرد .

 گفت : چون ابوجهل پيغمبر خدا صلى الله عليه وآله خدا را نمى ديد ، او يتيم عبدالله را مى ديد . يتيم كه براى عرب بى ارزش و پست بود ، چون يتيم در دنياى عرب ذليل و پست بود .

 قرآن مجيد بيست و سه بار از يتيم اكرام معنوى كرد ؛ يعنى فرهنگ شما اشتباه و غلط است . بچه اى كه پدر يا مادرش از دنيا رفته اند ، اين از دنيا رفتن علت خوارى ، پستى و ذلت نيست . ولى يتيم را ذليل مى دانستند .

 اگر پيغمبر صلى الله عليه وآله را ديده بود ، مانند سلمان ايمان مى آورد . چون سلمان مدينه نيامد كه شخصى عرب و قريشى را ببيند ، بلكه آمد تا فرستاده خدا ببيند.

 آيه اى در قرآن راجع به بت پرستان مى فرمايد :

  » وَتَرَيهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ «

  اين ها به درب خانه مى آيند و تو را نگاه مى كنند ، اما نه اين كه به نحو عمقى نگاه كنند .