در انجام مناسك در كنار كعبه در صورتى كه همه شرايط معنوى و حالات ملكوتى به كار گرفته شود و خلاصه در اين عمل كه فوق العاده سازنده است، خودخواهى، آن عامل درنده آدمى با ضربه قاطع و كوبنده اى از پاى در مى آيد و فضاى درون را براى خداخواهى خالى مى كند.
به راستى انسان آگاه در اعمال گوناگون حج، بارها تجرد روح و فوق طبيعى بودن آن را بخوبى احساس مى كند.
روح در اين عمل با باز كردن زنجيرهاى سنگين محيط و اجتماع و خواسته هاى مادى و طبيعى خويش، به قدرت پرواز خود در بى كرانه ها آگاه مى شود و حيات خود را در افق بسيار والائى كه هدف اساسى خود را در سطوح مختلفش جاى داده است مشاهد مى كند.
طواف كنندگان، در آن حريم مقدس به درك اين مسأله مى رسند، كه هيچ چيز در اين عالم استقلال ندارد، و قابل تكيه زدن نيست، و به اين حقيقت واقف مى گردند كه خلأ روح جز با عشق و محبت و اطاعت از جناب او پر نمى شود، و به اين واقعيت آگاه مى شوند كه هر چه هست اوست، و ماسواى وى جز سايه اى بيش نيست و تنها سكوى پرواز و مايه ارزش براى انسان، نقطه ى اتصال به جناب اوست.
آنان كه خيمه بر سر كوى فنا زنند
از جام نيستى مى هستى فزا زنند
نى بيم از فنا و نه خرسند از بقا
يك باره بر بقا و فنا پشت پا زنند
مرغان آشيانه قدس اند و عاقبت
زين آشيانه خيمه بر آشنا زنند
منبع : پایگاه عرفان
