مفهوم آزادی در اسلام چیست ؟

واژه آزادی معانی گسترده ای دارد و در فرایندی وسیع کاربدهای مختلفی دارد . آزادی از قید و بند و اسارت دیگران از خواسته های فطری بشر است چون بشر آزاد آفریده شده است و در قید و بند و اسارت دیگران نباید باشد . بزرگترین افتخار یک جامعه این است که مستقل و آزاد باشد و آن جامعه ای است که خودکفا باشد و پیوند و ارتباطش با دیگران ، پیوندی بر اساس منافع متقابل باشد نه براساسا اتکاء یک ضعیف بر قوی ، این وابستگی خواه از نظر فکری و فرهنگی باشد یا نظامی یا اقتصادی و یا سیاسی ، نتیجه ای جز اسارت و استثمار ببار نخواهد آورد . اسلام اینگونه آزادی را تایید می کند چون خواهان عزت انسانها است . از نظر اسلام آزادی انسان از قید و بندهای شهوانی رذایل اخلاقی بالاترین و ارزشمندترین آزادی است ، چنانکه امیر مومنان (ع) فرمودند : من ترک الشهوات کان حرا . کسی که از قید شهوات (هوسهای نفسانی ) رها گردد آزاد است . چون بدترین بردگی ، بردگی نفسانی است ، که انسان را از رسیدن به حق باز می دارد .

غلام همت آنم که زیر چرخ کبود                    زآنچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است

اما آزادی که به معنی رها ساختن انسان از مرزهای اخلاقی و شرعی باشد ، آزادی نیست بلکه نیل به حیوانیت است که انسان را از ارزش والای انسانی ساقط می کند ، و نموداری از حیوانیت می گردد که تجلی گاه امیال حیوانی می شود . آیا براستی انسان تمام حقیقتش در اشباع و ارضای غرایز نفسانی خلاصه می گردد اگر این گونه است ، پس رسالت انبیاء به عنوان مربیان بشر چه مغهومی دارد . متاسفانه هنوز برخی جوامع بشری مانند جامعه غربی و نیز برخی انسانهای کوته بین در مفهوم آزادی دچار ابهام اند ، و آزادی را برحسب برداشتهای کوتاه و به دلخواه خود تحلیل می کنند ، و باید و نبایدهای دینی را ضد آزادی می دانند ، در حالی که همین باید ها و نبایدها دینی و اخلاقی است ، که انسان را به تکامل می رساند و او را از بند خواهشهای نامشروع نفسانی و سوسه های شیطانی باز می دارد .