گفت‌ و‌گو با آقای آیت پیمان مدیرعامل مؤسسات: دارالمعارف، دارالعرفان و هدایت

جناب عالى که مسئوليت برگزارى دومين همايش حماسۀ حسينى را با موضوع اخلاق و معنويت در حماسۀ حسينى را برعهده داريد، ميزان استقبال و تأثير گذارى همايش اول را چگونه می دانید؟

با فضل پروردگار و عنايت سيدالشهدا(ع) در اولين کنگره علمى حماسۀ حسينى(ع) توفيق يافتيم با اهتمام عاشورا پژوهان و محققين برجسته حوزه و دانشگاه حرکتى علمى و پژوهشى را در زمينه تبيين اهداف و انگيزه ها و تحليل وقايع نهضت عاشورا به طور مؤثر انجام دهيم .

در سال نخست مجموعه اى از مقالات انديشمندان و سخنرانى عالمان برجسته که خود صاحب تأليفات عاشورا پژوهى هستند ارائه گرديد . همچنين از مقام علمى عاشورا پژوه سترگ مرحوم علامه ميرزا خليل کمره اى تجليل به عمل آمد و موسوعۀ 8 جلدى «عنصر شجاعت: 72 تن و يک تن» و کتاب «يک شب و روز عاشوراى» آن مرحوم و متن سخنرانى هاى وى بخصوص در تجليل از مقام شيخ طوسى(ره) به عنوان منشورات کنگره از سوى دبيرخانۀ کنگره انتشار يافت و با استقبال و تجديد چاپ مواجه شدند .

کنگرۀ نخست در سال 1390 ، به نتايج ارزنده اى در تحليل و بررسى وقايع عاشورا و پاسخ گويى به سؤالات و شبهات پيرامون فلسفه و اهداف حماسۀ حسينى(ع) دست يافت و آثار آن کنگره در سايت هاى اینترنتى و در تجديد چاپ هاى متعدد به علاقه مندان عرضه شد و برخى از آثار به زبان هاى مختلف ترجمه و منتشر گرديد .

در مجموع صاحب نظران و علما و محققين ، مؤثر بودن کنگرۀ علمى حماسۀ حسینی را تحسين نمودند و مشوّق ما در استمرار اين حرکت الهی هستند .

از کنگرۀ پيش رو چه نتايجى را انتظار داريد؟

در دومين کنگرۀ حماسۀ حسینی به عظيم ترين بعد نهضت سيدالشهدا(ع) ، يعنى بعد معنويت و اخلاق در نهضت حسينى پرداخته ايم؛ زيرا تمامى اهداف حرکت امام ناظر و مؤيد اين بعد است . تاکنون به جنبه هاى سياسى و اجتماعى نهضت سيدالشهدا(ع) و جنبۀ ظلم ستيزى آن بيشتر پرداخته شده است و اهداف معنوى و اخلاقى و عرفانى امام(ع) کم تر تحليل و تبيين شده است .

جوهر حرکت سيدالشهدا(ع) مبتنى بر شئون امامت آن حضرت است که اگر آنها را خلاصه بيان کنيم ، شامل تبيين و تفسير و شرح قرآن و سنت پيامبر(ص) و حفظ و نگهدارى دين از انحراف و نابودى و تلاش براى تحقق همه ابعاد دين در جامعه و ارائه الگوى عملى به امّت مى شود و امام مدافع همۀ اين حريم هاست .

انتظار ما اين بوده است که انديشمندان و محقّقان برجستۀ حوزه و دانشگاه بعد معنوى و تربيتى و اخلاقى سيره سيدالشهدا(ع) و ياران پاکبازش را تبيين کنند و شخصيت شناسى اصحاب سيدالشهدا(ع) را به زبان روز به نسل تشنۀ حقايق دين عرضه کنند . اين هدف به تناسب زمان لحاظ شده است و امروز در جوامع اسلامى و بخصوص در کشور ما که مرکز تشيّع است ، براى پر کردن خلأ اخلاقى و معنوى موجود به اين بعد از فرهنگ عاشورا سخت محتاج هستيم که مهم ترين هدف ما در کنگرۀ دوم است .

برنامه ها و توليدات همايش اخلاق و معنويت در حماسۀ حسينى چيست و در همايش قبل چه آثارى توليد شد؟

در کنگرۀ قبل مجموعه مقالات منتخب که عمده آن به قلم پژوهشگران صاحب نام و برجسته عرضه شد ، همچنين هشت جلد از آثار گرانقدر عالم ربانى مرحوم آية الله ميرزا خليل کمره اى و ويژه نامه هاى علمى کنگره شامل گفتگوها و مصاحبه ها و کتابشناسى عاشورا در پنجاه سال اخير و چکيدۀ مقالات تخصصى انتشار يافت و هم اکنون در صدد هستيم که گزارشى علمى از ميزگردها و سخنرانى هاى شخصيت هاى کنگره هم براى تکميل کار ارائه نماييم .

امّا در کنگرۀ دوّم کار علمى بسيار تخصصى تر و کیفی تر تحقق يافته است و مقالات کنگره از نظر تعداد و از نظر علمى بيشتر و تخصصى تر از دورۀ قبل است که گزيدۀ آنها منتشر خواهد شد . در اين دوره همان گونه که اعلام شده است ، به مدت يک سال روى آثار فاخر و ارزشمند عاشورا پژوه سترگ مرحوم حجة الاسلام والمسلمین استاد محمدابراهيم آيتى(ره) کار تحقيقى و پژوهشى انجام شد و علاوه بر تجليل از شخصيت اين مورّخ و تحلیل گر بی نظیر ، آثار عاشورايى احيا شده آن بزرگوار از ثمرات ماندگار دومین کنگرۀ حماسۀ حسينى خواهد بود . در ويژه نامه کنگره نيز گزارش هاى علمى و مصاحبه ها و چکيدۀ مقالات و مطالب سودمندى عرضه خواهد شد .

همچنین سه تن از شخصيت هاى علمى صاحب اثر و تحقيق در زمينۀ اخلاق و عرفان و معنويت و تربيت در افتتاحيه و اختتاميه سخنرانى خواهند کرد . ده مقالۀ برگزيده از مجموعه مقالات رسيده به کنگره از سوى محققان صاحب نظر ارائه خواهد شد . ميزگرد تخصصى انديشمندان نیز بر محتواى اين کنگره خواهد افزود . ان شاء الله مجموعه آثار کنگره هاى حماسۀ حسينى در هر دو سال يک بار به صورت نرم افزار ويژه نيز توليد و عرضه خواهد شد .

در برنامه هاى مؤسسات دارالمعارف، دارالعرفان و هدایت، تداوم همايش هاى حسينى پيش بينى شده است. چه عواملى مؤسسه را به برگزارى چنين همايش هايى ترقیب کرده است؟

پیش از این گفته شد که نقش احیاگری و تأثير گذارى حماسۀ حسينى در حفظ و تداوم اساس دين و مانع شدن آن از انحراف و انحطاط مسلّمى که بنى اميه و بنى مروان آغاز کرده بودند و سپس الهام بخشی اين حماسۀ جاويد و يگانه در تاريخ بشر براى همۀ نهضت ها و حرکت هاى دينى و رهايى بخش و حق طلبانه بر کسى پوشيده نيست . به همين دليل مؤسسۀ دارالمعارف شيعى و مراکز تخصصى تابعۀ آن با اشراف عالمى ربانى است که خود نيم قرن مروّج و مبيّن و مبلّغ و مفسّر فرهنگ سيدالشهدا(ع) و تحليل گر حادثۀ عظيم عاشورا بوده است و آثار بيانى و قلمى فراوانى در اين زمينه دارد و مجموعه اى را که حضرت استاد انصاريان بنيان گذاشته اند ، رسالت اصلى خود را پاسداشت دست آوردهاى عاشورا مى داند و اين کنگره ها هم با اين هدف متعالى طراحى و اجرا مى شوند .

قرار است برخى از همایش ها در آينده به صورت بين المللى برگزار شود. حوزۀ عمل به چه صورت خواهد بود و به دنبال رساندن چه پيامى به جهانيان هستيد؟

رسالت تبليغ جهانى دين وظيفه اى است که همۀ انبياى عظام و ائمۀ اطهار(ع) به آن اهتمام ورزيده اند و داعيه قرآن کريم جهانى است ، و حرکت سيدالشهدا(ع) و فرهنگ سخنان آن حضرت پيام عام به بشريت بوده است و مختص شيعه يا ساير فرق مسلمان نيست . کما اين که صدها نفر از اندیشمندان مکاتب مختلف الهى يا بشرى ، به تأسى خود و الهام گرفتن خود از نهضت سيدالشهدا(ع) معترف هستند . امروز تبليغ در عرصۀ بين المللى مسئوليت سنگينى است که به تمامى حوزه هاى علميه و مراکز دانشگاهى و شخصيت هاى فعال دينى عرضه مى شود و همه بايد در حد وسع و مقدورات به آن بپردازند .

مؤسسه دارالمعارف، مرکز دارالعرفان و هدایت نيز که فعاليت علمى و تبليغى و ترويجى مؤثرى در کشورهاى مهم جهان در چهار سال اخير داشته است ، علاوه بر ارائۀ آثار کنگره هاى علمى داخلى خود همچون کنگره حماسۀ حسينى و کنفرانس امامت و همايش مکتب علمى امام صادق(ع) و همايش عرفان اهل بيت(ع) و سلسله همایش های امام علی(ع)، تاکنون تلاش داشته است که با همکارى دانشگاه هاى جهان و مراکز علمى ساير اديان و مذاهب اين فعاليت هاى علمى را در کشورهاى ديگر براى مسلمانان و غير مسلمانان انجام دهد و تاکنون برخى از فعاليت ها در ايتاليا ، آلمان ، ترکيه و آذربايجان با موفقيت انجام شده است و از خداوند توفيق تداوم آن را مسئلت مى نماييم .

سال هاست که جناب عالى از نزديک با استاد انصاريان محشور هستيد و از شور و شوق عميق حسينى ايشان آشناييد. به نظر شما اهداف کلان ايشان در برگزارى اين همايش ها چيست؟

ايشان عالمى ربّانى و محقق و مفسّر و مترجمى ممتاز هستند و تفاسير و تحليل هاى وى از قرآن و احاديث بسيار بديع و نو و کاربردى است . شايد پايبندى اين شخصيت علمى به رسالت منبر و تبليغ باعث شده است که در عين شهرت ناشناخته بماند؛ زيرا آثار قلمى و ترجمه ها و تفاسير و متون ادبى و عرفانى وى به طور گسترده به جامعه عرضه شده است ، امّا شخص ايشان يک عاشوراپژوه و تحليل گر ممتاز در تاريخ عاشورا و نهضت هاى شيعى متأثر از عاشوراست . اين حماسه را ملکوتى و بى نظير و پشتوانۀ
توحيد و تداوم بخش رسالت پيامبران و ضامن حفظ ولايت و مهم ترين درس براى حريّت و معرفت و عامل رشد عقل و نورانيت دل مؤمنان مى دانند و زنده نگه داشتن دين را وابسته به زنده نگه داشتن عاشورا مى دانند .

همان گونه که بر عالمان دينى و محققان و انديشمندان متعهد تکليف الهى مى دانند که به تبيين و تفسير هر چه بيشتر و بهتر اين نهضت توحيدى بپردازند ، خود نيز عملاً با جدّيت به آن پرداخته اند ، و معتقدند که به ابعاد مهمى از حادثه عاشورا همچون بعد معنويت و عرفان و اخلاق و تربيت و کرامت سيدالشهدا(ع) و يارانش و شخصيت و سيره آن پاکان در قبل از حادثۀ عاشورا خوب و کافى پرداخته نشده است و در تاریخ مجالس شيعى بيشتر به بُعد حماسى و فداکارى و رشادت و مظلوميت آن بزرگواران در مقابل توحش و ظلم و بى رحمى دشمنانشان پرداخته ايم ، و بايد ضمن حفظ همين آيين هاى رايج به ابعاد اساسى تر هم که زمين مانده‌ا ند بپردازيم . قابل ذکر است که اين موضوع در آثار ايشان موردتوجه بوده است و کتابى نيز تحت عنوان «با کاروان نور» در شخصيت شناسى اصحاب سيدالشهدا(ع) نوشته اند که مکرر به چاپ رسيده است .