فارسی
دوشنبه 05 آذر 1403 - الاثنين 22 جمادى الاول 1446
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

زمين‏

 

منابع مقاله:

کتاب   : تفسير حكيم جلد پنجم

نوشته : حضرت آیت الله حسین انصاریان

 

در آيه بيست و دوم سوره مباركه بقره و آيه سى و ششم به بخشى از ثمرات و منافع مادى و معنوى زمين اشاره شد، ولى در اين سطور به خود زمين مى پردازم و آنچه را كه در اين زمينه لازم باشد ذكر مى كنم.

ابتدا بايد به اين نكته توجه كرد كه كلمه ارض از نظر قرآن مجيد فقط شامل يك كره خاكى يعنى مسكن كنونى انسان است؟ و يا ساير كرات خاكى هفتگانه را نيز در برمى گيرد، يا آن كه دامنه معناى ارض را به كليه ستارگان كشانيده و بگوئيم فضاى محيط بر هر كره اى آسمان و خود آن كره زمين است.

سخن حق در اين مسئله حقيقتى است كه در آيه ذيل به آن اشاره شده است:

اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ: «1»

خداست كه هفت آسمان را آفريد و از جنس زمين «كه انسان در آن زندگى مى كند» نيز هفت عدد پديد آورد، زمين از نگاه قرآن شامل تمامى ستارگان نيست بلكه در برخى از آيات مقصود از آن فقط همين زمين ما و در بسيارى از آيات مراد جنس زمين است كه شامل هر هفت زمين مى باشد.

مانند آيه فوق كه گرچه ارض را به لفظ مفرد آورده جز آن كه كلمه مِنَ جنسيه آن را از انفراد و اختصاص بيرون آورده و بمعناى جنس زمين يعنى كراتى كه مانند زمين مى باشند وانمود مى كند.

و نيز در همه آياتى كه از آفرينش زمين و آسمان سخن رانده مقصود از زمين جنس زمين است و شامل همه زمين هاى هفت گانه مى باشد.

ولى در آياتى كه مورد خطاب فقط اهل زمين ما باشند دور نيست كه لفظ ارض در آن آيات شامل زمين ما باشد.

به استناد آيه فوق شايد بتوان ادعا كرد كه در فضاى كيهانى شش كره ى خاكى ديگر از جنس زمين ما و مانند آن وجود دارد، جز آن كه آنگونه كه اين هفت كره از جهات گوناگونى با هم هم آهنگى دارند، كرات خاكى ديگر اگر احياناً وجود داشته باشد با اين كره از نظر جنس و عناصر هماهنگى ندارند، گرچه برخى هماهنگى ها در ميان آنها باشد، اين همانندى درونمائى از قابليت حيات و وجود موجودات زنده و بلكه موجودات عاقل و مكلف در آن شش زمين ديگر نيز هست.

از اينجا مى توان حدس زد كه مواد شيميائى تشكيل دهنده اين زمين ها با مواد شيميائى ساير ستارگان متفاوت است، يا آن كه بگوئيم زمين ها از آسمان ها و ستارگان ديگر تولد نيافته اند بلكه از همان مادرى زاده شده اند كه آسمان ها از آن پديد شده اند.

در همه قرآن مجيد آيه اى به چشم نمى خورد كه چگونگى تولد زمين ها را از ماده نخستين «ماء» بيان كند، و حتى درباره جنس زمين ها به هنگام تولد اشاره اى ندارد مگر با سنجش دو آيه:

وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ ..... «2»

ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ: «3»

با توجه به حقيقت ماده نخستين و كيفيت انفجار و پديد شدن گازهاى آسمانى در صورتى كه دخان در انحصار آسمان و ستارگانش باشد به ناچار زمين از ته نشين اين انفجار پديد شده است و در روايات و احاديث اهل بيت از اين ته نشين تعبير به خاكستر يا كف شده است:

از حضرت باقر (ع) روايت شده:

زمين از خاكستر باقى مانده انفجار ماده اوليه جهان پديد شده است. «4» و از رسول خدا روايت شده:

پروردگار از كف ماده نخستين جهان هفت زمين را آفريد. «5» و نيز از حضرت باقر (ع) است كه ..... بادى از آب بيافريد و آن را بر آب چيره گردانيد و به اندازه اى كه اراده كرده بود كفى از آن بر گرفت و زمين را آفريد .... سپس آتشى از آب پديد آورد و بر اثر تسلط آتش بر آب گازى به وجود آمد كه آسمان ها را از آن گاز ساخت.

از بحث گذشته اين نتيجه به دست مى آيد كه زمين و آسمان و اخترانش همگى فرزندان يك مادرند و اين مادر در اثر يك و يا دو انفجار دو نوع نوزاد پديد آورد.

اكنون جاى اين پرسش است كه اين دو همزاد بوده اند و يا از پى يكديگر قدم به عرصه هستى نهاده اند.

از آيات گذشته مورد بحث، مطلبى روشن در نفى و اثبات اين موضوع به دست نمى آيد، گرچه از احاديث مربوطه توأم بودن اين دو نوزاد كه هر يك پس از ديگرى از مادر نخستين زاده اند مفهوم مى شد.

ولى آيات ديگرى در اين زمينه در دسترس است كه شايسته است با كمال دقت مورد توجه قرار گيرد:

هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ ءٍ عَلِيمٌ: «6»

اوست كه همه آنچه را در زمين است براى شما آفريد سپس آفرينش آسمان را «كه به صورت ماده اى دود مانند بود» اراده كرد و آن را به صورت هفت آسمان درست و نيكوتر قرار داد و او به «قوانين و محاسبات» همه چيز داناست.

از آيه فوق به خوبى و به صراحت استفاده مى شود كه آفرينش زمين و آنچه از نعمت هاى زمين در مسير بهره ورى انسان است پيش از پديد آمدن طبقات آسمان بوده است در اين آيه كلمه «ثُمَ » كه از نظر بسيارى از محقيقن ادبيات زبان عربى اقتضاى سه مسئله تشريك در حكم و ترتيب و مهلت را دارد بسيار قابل دقت و به احتمال قوى اين نظر را ثابت كند كه آفرينش زمين و همه نعمت هايش پيش از پديد آمدن طبقات آسمان بوده است، و منافاتى هم با اين حقيقت ندارد كه زمين و آسمان از يك مادر كه همان دخان و گاز است به وجود آمده اند، زيرا مى دانيم و ثابت هم شده كه آسمان پيش از تشكيل طبقات هفتگانه صورت گازى «دخانى» داشته، و آفرينش ستارگانى كه در آسمان به چشم مى خورد و زينت بخش كيهان است پس از تشكيل طبقات در نزديك ترين طبقات بوده است، چنان كه در آيه ذيل آمده:

ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِينَ.

فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فِي يَوْمَيْنِ وَ أَوْحى فِي كُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابِيحَ وَ حِفْظاً ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ: «7»

آنگاه آهنگ آفرينش آسمان كرد، در حالى كه به صورت دود «گاز» بود پس به آن و به زمين گفت خواه ناخواه بياييد آن دو گفتند: فرمانبردار آمديم.

پس آنها را در دو روز «دو دوره» به صورت هفت آسمان به انجام رسانيد و محكم و استوار ساخت و در هر آسمانى كار آن را وحى كرد، و آسمان دنيا را با چراغ هائى زينت داديم و «از استراق سمع شيطان ها» حفظ نموديم اين است اندازه گيرى شكست ناپذير دانا اينك اگر خصوص خورشيد از ستارگان آسمان نخست به دليلى ديگر استثنا نشود، از آيات فوق به خوبى به دست مى آيد كه آفرينش خورشيد و ساير ستارگان دو مرحله از پيدايش زمين عقب تر بوده، زيرا آيات مزبور پيدايش هفت آسمان را پس از تكميل زمين و آفرينش ستارگان را پس از پديد آمدن آسمان در طبقه نخستين معرفى كرده است.

مسئله اى كه لازم است به آن پرداخت اين است كه در سوره نازعات مى خوانيم:

أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها، رَفَعَ سَمْكَها فَسَوَّاها، وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها، وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِكَ دَحاها، أَخْرَجَ مِنْها ماءَها وَ مَرْعاها، وَ الْجِبالَ أَرْساها: «8»

آيا آفرينش شما «پس از مرگ» دشوارتر است يا آسمان كه خدا آن را بنا كرد، سقفش را برافراشت پس آن را درست و نيكو قرار داد و شبش را تاريك و روزش را روشن ساخت، و زمين را پس از آن گسترانيد و از آن آب و چراگاهش را بيرون آورد و كوه ها را محكم و استوار نمود.

از آيات فوق چنين به دست مى آيد كه: غلطانيدن و پهن كردن زمين و پديد آوردن كوه ها و آب و نباتات در زمين پس از بناء آسمان ها بوده است.

ولى بايد دانست كه به احتمال نزديك به يقين بناء جرم نخستين آسمان «أَمِ السَّماءُ بَناها» حالت دخانى «گازى» آن است و نه تشكيل طبقات و صورت فعلى، زيرا آيات سوره فصلت و بقره چنان كه اشاره شد به ويژه با بكار گرفتن حرف ثم پديد آمدن طبقات آسمان را پس از تكميل زمين معرفى كرده كه: در چهار دوارن كوه ها و بركات و روزى ها را در زمين پديد آورديم، سپس گاز «دخان» آسمان را به هفت بخش تقسيم نموديم به آيات زير جداً توجه كنيد.

خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ .... «9»

وَ جَعَلَ فِيها رَواسِيَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَكَ فِيها وَ قَدَّرَ فِيها أَقْواتَها فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ ....

ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّماءِ وَ هِيَ دُخانٌ

زمين را در دوره آفريد .... و در روى آن كوه هاى استوارى پديد آورد، و در آن منافع و بركات فراوانى آفريد و رزق روزى خوارانش را به مدت چهار دوره تقدير كرد ....

سپس «ثم» آهنگ آفرينش آسمان نمود در حالى كه به صورت دود «گاز» بود .....

در نهايت «دحو الارض ،» چرخش و گردش زمين و آفرينش كوه ها و آب ها و درختان در زمين پس از بناء و تسويه دخان آسمانى بوده، نه آن كه پس از تشكيل طبقات كه دو رتبه از تكامل زمين عقب تر است.

اما اين كه آفرينش جرم زمين و يا دخان آسمان مقدم بود هنوز دليل قاطع بر هيچ يك در دست نيست، تنها چيزى كه مى دانيم اين است كه هر دو از مادرى به نام «ماء» در اثر يك و يا دو انفجار تولد يافته اند و دليلى هم كه نظر دومين يعنى دو انفجار را تأييد كرده بود پديد شدن زمين را نتيجه انفجار نخستين مى دانست.

نتيجه اين كه با تكيه بر آيات بسيار دقيق قرآن كه كلام صاحب آفرينش است و با اعتماد به روايات قاطعانه به دست مى آيد كه زمين از خورشيد تولد نيافته بلكه آسمان ها و زمين همه از يك مادرند. «10»

 

پی نوشت ها:

 

______________________________

(1)- طلاق 12.

(2)- هود 7.

(3)- فصلت 11.

(4)- تفسير برهان ج اول ص 9.

(5)- تفسير برهان ج 1 ص 22.

(6)- بقره 29.

(7)- فصلت 11- 12.

(8)- نازعات 32- 27.

(9)- فصلت.

(10)- زمين و آسمان و ستارگان از نظر قرآن 44 با اندكى تصرف در عبارات.

 

 


منبع : پایگاه عرفان
0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

مكتب حسينى
پیروزی قیام مردمی مختار
معنا و حقیقت ماه رمضان
سلوک از ماه رجب تا ماه مبارک رمضان
تجلی اوج معرفت الهی در دعای عرفه و واقعه عاشورا
جایگاه صبر و شکیبایی در روایات اسلامی-2
سه درسی که می توان از طبیعت بهار آموخت!
 راه محافظت از مال‏
گامی به سوی شناخت امام حسین علیه السلام
شباهت امام سجاد به حضرت علی علیهماالسلام

بیشترین بازدید این مجموعه

غیبت
آثار یاد خدا در زندگی
دو سفارش از امام حسن مجتبى علیه السلام
قابل توجه زنان آزاردهنده به همسر
آثار ایمان به خدا در زندگی
گذری بر فضایل حضرت زهرا سلام الله علیها
"قرآن صاعد" یعنی چه؟
سوره ای از قران جهت عشق و محبت
کرامات و معجزات حضرت فاطمه زهرا (س) (2)
متن دعای معراج + ترجمه

 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^