حقيقت روزه‏

منابع مقاله:

کتاب  : عرفان اسلامى جلد ششم

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

روزه پيوندى روحى و قلبى از جانب عبد با مولاست و در اين پيوند، در صورتى كه به عمق آن توجه شود، جان و دل به سوى تصفيه از رذائل حركت كرده و به حسنات و صفات الهى آراسته مى گردد.

انسان وقتى با عمق روح و دل به اين حكم استوار و عظيم و پر منفعت الهى نظر مى كند، عشق بى نهايت حضرت حق را به عباد و بندگان در اين حكم مشاهده مى كند.

انسان وقتى به مسئله روزه با ديد الهى مى نگرد، مى بيند كه خداوند بزرگ از باب لطف و احسان و كرم و محبتش خواسته، درهايى از رحمت بى نهايتش به روى عباد باز شود.

علاقه به اين حكم پر ثمر در انبيا و امامان عليهم السلام به قدرى شديد بوده كه در بسيارى از ايام غير رمضان هم به عنوان يك مستحب مؤكّد روزه مى گرفتند.

اولياى الهى اول و وسط و آخر هر ماه و بعضى از آنان تمام ايام رجب و شعبان روزه دار بودند.

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله پس از سپرى كردن عيد فطر، نزديك به شش روز از ماه شوال

 را روزه مى گرفتند؛ زيرا طاقت اين معنى را نداشتند كه يكباره از ماه رمضان قطع رابطه كنند.

حقيقت ماه رمضان

ماه رمضان، ماه رحمت، ماه بركت، ماه كرامت، ماه مغفرت، ماه توبه، ماه آمرزش، ماه آموزش، ماه پرورش، ماه تربيت و ماه پيراسته شدن از رذائل و آراسته شدن به فضائل است.

در بين دوازده ماه قمرى، تنها ماهى كه قرآن مجيد از آن ياد مى كند، ماه مبارك رمضان است و اين يادآورى از ماه رمضان دلالت بر عظمت آن دارد و اگر كسى بتواند با ماه رمضان به آن معنايى كه قرآن فرموده پيوند برقرار كند، خود را به خير دنيا و آخرت آراسته كرده است.

[شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ ] «1».

[اين است ] ماه رمضان كه قرآن در آن نازل شده، قرآنى كه سراسرش هدايتگر مردم است و داراى دلايلى روشن و آشكار از هدايت مى باشد و مايه جدايى [حق از باطل ] است.

ماه رمضان بنابر آيه شريفه ماه قرآن، ماه هدايت، ماه بازشناخت حق از باطل است.

اگر كسى در اين ماه دلش به نور قرآن منور نگردد و جانش به هدايت قرآن، آراسته نشود و عقلش قدرت تشخيص حق از باطل پيدا نكند، از اين ماه بهره اى جز گرسنگى و تشنگى نبرده.

كسى كه از خصوصيات و امتيازات معنوى رمضان بهره مند شود، جداً براى خود سپرى جهت حفظ از آفات دنيا و عذاب آخرت ساخته است.

ماه رمضان ماه عظيمى است كه خداوند مهربان آن ماه و عمل در آن را به خود نسبت داده، پس متصل به معنويت و حقيقت اين ماه، متصل به حضرت اوست.

هيچ عملى از اعمال به اندازه ماه رمضان رنگ خالص خدايى ندارد، چرا كه اولًا يك عمل درونى و پنهانى است و انسان مجبور نيست كسى را از اين عمل درونى خبر كند و كسى هم قدرت تشخيص اين را ندارد كه بفهمد انسان در اين عمل هست يا نه، ثانياً روزه در تمام جهاتش بر محور ترك است، ترك خوردن، آشاميدن، فضول در كلام، ترك شهوت و... يعنى داراى صفات سلبى است و از اين جهت روزه دار، مزين به رنگ و صبغه الهى است.

آثار روزه

آثار معنوى روزه كه در قلب و عقل و جان و نفس تجلى مى كند و منافعش در دنيا و آخرت ظاهر مى گردد، قابل مقايسه با آثارى كه به جسم مى بخشد نيست.

روزه براى جسم آثار نيكى دارد، بسيارى از آلام و رنج ها و ناراحتى ها را كه معلول خوردن و آشاميدن مداوم و معلول رسوبات غذايى در معده و ازدياد چربى و عوره و ناراحتى هاى ديگر و به خصوص چاقى بيش از اندازه است مداوا مى كند، ولى اين منافع عالى با منافع معنوى آن كه براى انسان در دنيا ايجاد نظم و تربيت و وقار و كرامت و در آخرت ايجاد سعادت ابدى و خشنودى حضرت سرمدى مى كند قابل قياس نيست.

قرآن مجيد روزه را به خاطر منافع فوق العاده اى كه براى انسان دارد، حكمى براى تمام ملل و امم و آيينى از آيين انبياى الهى مى داند!

[كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ] «2».

روزه بر شما مقرّر و لازم شده، همان گونه كه بر پيشينيان شما مقرّر و لازم شد، تا پرهيزكار شويد.

انسان اگر چه شاخه وجودش به اين درخت پيوند بخورد، از رحمت حق بهره مند شده و به اجراى حق موفق گشته و لايق ورود به بهشت الهى شده است.

گرچه تمام موجودات عالم مهمان حقند، ولى ماه رمضان ماه مهمانى خصوصى است و اين خيمه مهمانى را براى خاصان و نيكان و مؤمنان سرپا مى كنند، بايد سعى كرد كه در اين مهمانى راه پيدا كرد و از منافع ابدى آن بهره مند شد.

شب قدر از هزار ماه برتر و بالاتر است و اين شب كه شب نزول قرآن و ظرف با عظمت وحى است در ماه رمضان قرار داده شده، پس ماه رمضان ظرف قرآن، ظرف هدايت و جاى تربيت و فصل پرورش و دروازه ورود به فضاى رحمت بى منتهاى حضرت اوست.

براى اهل دل و اهل نظر و اهل عشق، به سوى دلبر و به سوى معشوق، راهى جانانه تر و عاشقانه تر از راه رمضان نيست، هر كس اين راه را برابر با شرايطى كه براى رونده در آن قرار داده شده سير كند به لقاى معشوق مى رسد و جان از تمام آلودگى ها پاك مى نمايد.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- بقره (2): 185.

(2)- بقره (2): 183. (3)- عطار نيشابورى.

(3)- عطار نيشابورى.