وسعت آسمان يا عالم بالا

آگاهى و دانش ما نسبت به عالم بالا بسيار بسيار اندك است، آنچه در اين سطور مى خوانيد گوشه اى از كشفيات دانشمندان بزرگ جهان است، كه با ادوات و ابزار علمى و دوربين ها و تلسكوب هاى بسيار قوى به دست آورده اند، آينده چه عوالم و كهكشان ها و سحابى هائى كشف مى شود نمى دانيم ولى روزگارى خواهد رسيد كه دانشمندان آن روزگار دانش ما را نسب به دانش خود ذره اى در برابر كوهى بزرگ به حساب خواهند گذاشت.

ساليانى نه چندان دور يعنى در آغاز قرن بيستم ميلادى وقتى مردم مى شنيدند كه در كهكشان ما يعنى دو خط موازى سپيد رنگى كه به ويژه در بيابان هاى تاريك در آسمان مشاهده مى كنيم سى ميليون خورشيد وجود دارد از شدت شگفتى انگشت به دهان مى بردند و مى گزيدند ولى امروز معلوم شده كه فقط در كهكشان ما ده هزار ميليون خورشيد وجود دارد!!

ما زمانى كه هنگام شب بدون دوربين كهكشان را از نظر مى گذرانيم حقيره جلوه مى نمايد و حتى جلوه ابرهاى انبوه يك روز زمستان يا بهار را ندارد، ولى اگر به وسيله يك دوربين بزرگ فلكى مانند دوربين رصدخانه كوه ويلسون در آمريكا، يا دوربين بزرگ رصد خانه كوه پالومر را كه وسعت دهانه آن پنج متر است، كهكشان را از نظر بگذرانيم مى فهيم چه اندازه عظمت دارد، خورشيدها در كهكشان ما طورى يكى پس از ديگرى قرار گرفته كه شمردن آنها امكان ندارد، و هنوز هيچ منجمى نتوانسته با دقت تعيين كند كه در كهكشان ما چند خورشيد موجود است، و فقط از روى تخمين گفته اند كه: ده هزار ميليون خورشيد در كهكشان ماست!!

بدين ترتيب كه يك قسمت از كهكشان را محدود كرده خورشيدهاى آن را شمرده اند و از روى آن مى گويند كه كهكشان ما ده ميليارد خورشيد دارد، و ممكن است شماره خورشيدها خيلى بيش از اين باشد، چون ستارگان كهكشان آن قدر انبوه است كه بخشى از آنها حاجب بخش ديگر مى شود و نمى گذارد كه منجم قسمت هائى را كه در عقب آنها قرار گرفته ببيند. ولى عمق شگرف كهكشان نشان مى دهد كه در پس خورشيدهاى ظاهرى خورشيدهاى ديگر وجود دارد. در ميان خورشيدهاى كهكشان ما خورشيدهائى هستند كه ده ميليون مرتبه از خورشيد ما بزرگتر مى باشند!

قوى ترين دوربين فلكى كه امروز وجود دارد دوربين رصدخانه كوه پالومر در آمريكاست، و آن دوربين مى تواند طيف كهكشان هائى را كه در فاصله هزار ميليون سال نورى قرار گرفته است ببيند «سال نورى عبارت است از مسافتى كه نور با سرعت ثانيه اى سيصد هزار كيلومتر يكسال طى مى كند» ولى گاهى از ماوراء هزار ميليون سال نورى روشنائى هائى به چشم مى رسد كه به منجمان رصدخانه كوه پالومر مى فهماند كه در آنجا هم كهكشان ها به چشم مى خورد.

ضعف دوربين هاى فلكى مانع از اين است كه بتواند بيش از فاصله هزار ميليون سال نورى را ببيند، ولى دانشمندان يقين دارند كه در ماوارء آن منطقه باز هم كهكشان هست.

با پاره از ارقام بهتر مى توان تصورى از بزرگى جهان پيدا كرد.

فاصله ميان ما و نزديك ترين ستاره ثابت قريب چهل ميليون ميليون كيلومتر است، كهكشان ما كه در واقع ولايت كوچكى از مملكت جهان عظيم است كه در آن زندگى مى كنيم حدود سيصد هزار ميليون ستاره دارد، و ميليون ها كهكشان از اين قبيل در جهان وجود دارد، و فاصله ميان دو كهكشان به اندازه دو ميليون سال نورى است.

وزن خورشيد ما دو بليون بليون تن است، و كهكشان ما در حدود 165 هزار ميليون برابر خورشيد وزن دارد. «1» اگر قرار شود دانشمندان تعدادى از ستارگان را كه با چشم مجهز شناخته اند نامگذارى كنند، در صورتى كه براى هر يك از آنها، ثانيه اى وقت لازم باشد بيش از هفت هزار سال براى اين كار فرصت لازم است!!

سلى فر منجم زيج لوول در «اربزونا» ستارگان بسيار دور را در جزائر آسمانى به كمك منشور و عدسى و فيلم و عكاسى مورد آزمايش قرار داده و كشف كرده است كه اين جزائر آسمانى با سرعت چند كيلومتر در ثانيه در حركت اند و به علت نامعلومى از ما دور مى شوند، دورترين اين ستارگان با سرعت 000/ 20 هزار كيلومتر در ثانيه در حركت است.

نزديك ترين جزائر آسمانى يك ميليون سال نورى از ما فاصله دارند، و دورترين آنها كه تاكنون ديده ايم دويست ميليون سال نورى از ما دورند و اگر كسى با تلسكوب 200 اينچى كوه پالومار فضا را نگاه كند اجرامى مشاهده مى نمايد كه فاصله آنها از زمين بيش از يك ميليون سال نورى است و بيش از يك بليون كهكشان خواهد ديد!!

اصولا ميان هر يك از جزائر آسمانى با ديگرى يكى دو ميليون سال نورى فاصله است و در حدود سى ميليون از اين جزائر- كهكشان ها- در محيط عدسى زيج مانت ويلسون وجود دارد كه در پاره اى از آنها چندين هزار ميليون ستاره موجود است و هزاران ميليون خورشيد در ميان مى باشد!!