نشانه‏هاى اهل دنيا و اهل آخرت‏

منابع مقاله:

کتاب  : عرفان اسلامى جلد هشتم

نوشته: حضرت آیت الله حسین انصاریان

در مقالات گذشته به اين معنا واقف شديد كه مقصود از دنيا زمين و آسمان، خورشيد و ماه، مأكولات و ملبوسات و چشمه ها ورودها نيست كه اين همه نعمت هاى الهى است كه كسى قدرت ارزيابى ارزش آن ها را ندارد، بلكه مقصود رابطه غلط و ظالمانه و غاصبانه و عاصيانه با نعمت هاى الهى است، آن كه از حرام به دست مى آورد و در حرام مصرف مى كند، يا آن كه از حلال به دست مى آورد و در حرام مصرف مى نمايد، يا آن كه به دست مى آورد و نسبت به آن بخل مى ورزد او اهل دنيا است.

پيامبر صلى الله عليه و آله مى فرمايد:

شب معراج به من خطاب رسيد: اى احمد! دنيا و اهل آن را دشمن دار و آخرت و اهل آن را عاشق باش، پرسيدم اهل دنيا كيانند و اهل آخرت چه مردمى هستند؟

خداوند خطاب فرمود:

اين است نشانه هاى اهل دنيا:

پرخورى، خنده زياد، خواب بى اندازه، كثرت خشم، قلّت رضا و خشنودى نسبت به حق و خلق و عدم عذرخواهى دربرابر رفتار سويى كه نسبت به ديگران داشته، قبول نكردن عذر خواه، كسالت در طاعت، بى باكى در معصيت، آرزوى دراز، نزديكى مرگ، عدم محاسبه نفس، كم سود، پر حرف، كم ترس، خوشحالى زياد به وقت خوردن، عدم شكر به هنگام راحتى، بى صبرى به وقت بلا و آزمايش، بسيارى مردم به پيش نظرشان كم است و به آنچه كه انجام نداده اند از خويش ستايش مى كنند، نسبت به آنچه ندارند ادعا مى كنند، احسان خود را بازگو كرده و از گفتن بدى هاى مردم پروا ندارند، نيكى مردم را از نظر دور داشته و پنهان مى كنند!

عرضه داشتم: غير از اين عيوب، براى اهل دنيا عيب ديگرى هم هست؟

خطاب رسيد: عيب اهل دنيا زياد است، جهل و حماقتشان بسيار و نسبت به استادان خود متكبر و پيش خود عاقل، ولى نزد عارفان احمقند.

اما اهل آخرت:

داراى چهره هايى شرمگين، كثير الحيا، كم حمق و وجودشان پرمنفعت و مكرشان كم است.

مردم از آنان در راحت، ولى آنان براى راحت مردم در رنج، داراى كلامى موزون و سنگين و حسابگر نفس، در مسير برنامه هاى مثبت، اهل رنج و زحمت.

چشمشان خواب، ولى دلشان بيدار است، ديدگانى پر اشك و قلبى ذاكر دارند.

به وقتى كه نام مردم را در ديوان غفلت مى نويسند، آنان را در دفتر ذاكران ثبت نام مى كنند.

در ابتداى نعمت سپاس گزارند و در انتهاى آن شاكرند، دعايشان مرفوع و سخنشان مسموع است، ملائكه به آنان شادند، خواسته هاشان در سراپرده ملكوت در گردش و خداوند عاشق شنيدن گفتار آنان است، چنانچه پدر عاشق شنيدن كلام فرزند.

چشم به هم زدنى از ياد حق باز نمى مانند و به زيادى غذا ميل ندارند، از پرحرفى گريزانند و لباس آنان اندك است، مردم نزد آنان مرده و حضرت حق پيش آنان زنده و پايدار و كريم است.

فراريان را با آقايى و كرامت مى خوانند و برگشتگان را با مهربانى مى خواهند.

دنيا و آخرت نزدشان يكى است، مردم يكبار مى ميرند، ولى آنان به خاطر رياضت و مجاهده نفس و مخالفت با هوا، روزى هفتاد بار با مرگ روبرو مى شوند، از حركت باد پريشان خاطر شده، به خدا پناه مى برند كه نكند بلايى آسمانى باشد.

چون در برابر من قيام مى كنند، گويى بنايى بسيار محكم سر پا ايستاده، در دل ايشان مشغوليّتى به خلق نمى بينى، به عزت و جلالم آنان را به حيات طيبه زنده مى كنم، به وقت مفارقت روح از بدنشان، ملك الموت را به آنان كارى نيست كه جز من كسى از آنان قبض روح نمى كند، تمام درهاى آسمان را به روى آنان باز كرده و كليه حجاب ها را از پيش نظرشان بردارم، بهشت را امر مى كنم جهت آنان آرايش شود و حورالعين را دستور مى دهم خود را در اختيار آنان بگذارد.

ملائكه را مى گويم به آنان درود فرستند و درختان براى آنان ميوه دهند و اثمار جنّت برآنان بريزد، به نسيم زير عرش دستور مى دهم كوه ها از كافور و مشك با خود حمل كرده و با درخشش چشمگير بر او وارد كنند، بين من و روحش پوششى نيست، به وقت قبض روحش مى گويم: به آمدنت نزد من خوش آمدى و صفا آوردى، با كرامت و بشارت و رحمت و رضوان به سويم حركت كن، در جنات نعيم مقيم باش و در آنجا به طور ابد قرار بگير كه نزد من داراى اجر عظيمى، اگر بينى ملائكه با او چه مى كنند؟ يكى روحش را پس از مرگ مى گيرد، ديگرى بخشش هايم را به او مى پردازد!! اينان از وقتى خدا را شناختند آن طور كه بايد از غذاهاى خوشمزه لذت نبردند و از وقتى به سيئات گذشته خود توجه كردند مصائب در آنان اثرى نكرد، بر گناهانشان گريه مى كنند، بر نفسشان سخت مى گيرند، راحت اهل بهشت در مرگ و آخرت استراحتگاه بندگان من است، مونسشان اشك چشم و جلوسشان با ملائكه دست راست و چپ است، مناجاتشان با خدا است، قلوبشان جريحه دار و مرتب مى پرسند چه وقت با رفتن از دار فنا به خانه بقا راحت مى شويم «1».

آرى، عاشقان حق جز حق نخواهند و جز حق ندانند و جز سخن حق نشنوند و جز به حق و براى حق كارى نكنند، دنيا براى آنان مقدمه آخرت و آخرت مقدمه رضوان اللّه و رسيدن به مقام قرب و وصل، تنها آرزوى آنان است.

تمام لذت آنان، در ايمان و عمل صالح و اخلاق حسنه است و به قول عارفان عاشق از دنيا و آخرت رسته و به حضرت دوست پيوسته اند.

پی نوشت :

______________________________

(1)- ارشاد القلوب: 1/ 200؛ بحار الأنوار: 74/ 23، باب 2، حديث 6.