عوامل نجات

زمانى كه به خاطر خوف ، انسان از تمام برنامه هاى خسارت بار بگريزد از شقاوت و بدبختى ، از خزى دنيا و عذاب آخرت ، از ريخته شدن آبرو در دو جهان نجات پيدا كرده و به فوز عظيم و رستگارى رسيده است .امام باقر  عليه السلام در روايتى مى فرمايد :  آنچه انسان را نجات مى دهد سه چيز است : ترس از خدا در آشكار و پنهان ، ميانه روى در زندگى به هنگام غنا و فقر ، به عدالت سخن گفتن هنگام رضا و خشم  .رسول اسلام  صلى الله عليه و آله در روايتى مى فرمايد :  سه چيز آدمى را نجات مى دهد : حفظ زبان ، گريه بر گناه ، در صورت سود نداشتن نشستن در خانه . و امام صادق  عليه السلام نيز مى فرمايد : آنچه مايه نجات است عبارت است از : خوراندن به مردم ، افشاى سلام ، نماز شب به آن هنگامى كه مردم در خوابند  .هم چنين رهبر بزرگ اسلام در ضمن وصايايش به امير مؤمنان  عليه السلامعلل گرفتارى و خوشبختى و نجات را چنين بيان مى كند : يا على ! تو را از سه خصلت بزرگ كه گناه است نهى مى كنم : حسد ، حرص ، دروغ كه البته انسانى كه داراى ترس از مقام خداست دائم از اين سه خصلت و مشابه آن در حال گريز است . يا على ! بزرگترين اعمال سه چيز است : انصاف دادن به مردم ، مواسات با برادر در راه خدا و يار حق در هر حال . يا على ! خوشحالى مؤمن در دنيا به سه چيز است ملاقات با برادران ، افطار از روزه ، عبادت در آخر شب . يا على ! سه چيز در هركس نباشد براى اعمال نيكش پايدارى نخواهد بود ، ورعى كه او را از معاصى حفظ كند ، اخلاقى كه بتواند با آن با مردم زندگى كند ، بردبارى و حالى كه بتواند جهل جاهل را با آن از خود دور نمايد . يا على ! سه چيز از حقايق ايمان است : انفاق به وقت تنگدستى ، انصاف دادن به مردم و بخشش علم به كسى كه براى فراگيرى آن آمده . يا على ! سه چيز از مكارم اخلاق است ، بخشش به كسى كه تو را محروم كرده ، صله رحم با خويشى كه با تو قطع رابطه كرده و گذشت از كسى كه به تو ظلم كرده  . آرى ، انسان اگر از حرص ، حسد ، كذب و ساير صفات رذيله بگريزد و به واقعيّت هايى كه  نبىّ اكرم  صلى الله عليه و آله به على  عليه السلام سفارش كرده آراسته شود نجات پيدا كرده است .كسى كه به حقيقت ، نجاتِ از شر دنيا و آخرت را مى طلبد بايد از كليه عوامل شر در گريز باشد ، كتب آسمانى و انبيا و ائمه  عليهم السلام از آنچه انسان بايد بگريزد تانجات بيابد پرده برداشته و آدمى را بگريز از عوامل شر تشويق نموده و علل بدبختى و شقاوت را براى انسان بيان كرده اند . عَنْ أَبى عَبْدِاللّهِ  عليه السلام عَنْ أَبيهِ قالَ : لا يُؤمِنُ رَجُلٌ فيهِ الشُّحُّ وَالْحَسَدُ وَالْجُبُنُ لا
يَكُونُ الْمُؤْمِنُ جُباناً وَلا حريصاً ولا شحيحاً  . امام صادق  عليه السلام از قول پدرش فرمود : كسى كه بخل و حسد و ترس دارد ايمان ندارد ، مؤمن ترسو و حريص و بخيل نيست . امام صادق  عليه السلام در روايتى مى فرمايد :  سه نفر بدون حساب به دوزخ مى روند حاكم ستمكار ، بازرگان دروغگو و پير زناكار  . عَنْ أَبى عَبْدِاللّهِ  عليه السلام قالَ : إِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ يُبْغِضُ الغَنِىَّ الظَّلُومَ ، وَالشَّيْخَ الْفاجِرِ وَالصَّعْلُوكَ الْمُختالَ ثُمَّ قالَ ، أَتَدْرى ما الصَّعْلُوكَ الْمُخْتالِ ؟ قالَ : فَقُلْنا القَلِيلَ الْمالِ ، قالَ : لا ، هُوَ الَّذى لا يَتَقَرَّبُ إِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ بِشَىْ ءٍ مِنْ مالِهِ  . امام صادق  عليه السلام فرمود : خداوند سه كس را دشمن مى دارد ، پول دار ستمكار ، پيرمرد نابكار و درويش متكبّر ، سپس فرمود : مى دانى درويش متكبّر كيست ؟ گفتم : شخص كم بضاعت ، فرمود : نه ، كسى است كه مالش را در راه قرب حق صرف نكند . عَنَ أَبى الْحَسَنِ  عليه السلام قالَ : لَعَنَ رَسُولُ اللّهِ ثَلاثَةً الآكِلُ زادَهُ وَحْدَهُ ، وَالرَّاكِبُ فى الفَلاةِ وَحْدَهُ ، وَالنَّائِمُ فى  بَيْتٍ وَحْدَهُ  . امام كاظم  عليه السلام فرمود : پيامبر  صلى الله عليه و آله سه نفر را لعنت كرده است : مسافرى كه توشه خود را تنها بخورد و از همسفرهايش دريغ ورزد ، كسى كه در بيابان تنها مسافرت كند و هركس در خانه تنها بخوابد . كانَ عَلِىٌّ  عليه السلام يَقُولُ : العامِلُ بِالظُّلْمِ وَالْمُعينُ عَلَيْهِ وَالرَّاضى بِهِ شُرَكاءٌ ثَلاثَةٌ  . آن كه ستم مى كند و آن كه در آن ستم كمك مى دهد و آن كه ستم را مى پسندد هر سه شريكند ( در اين گناه ) . عَنْ أَبى جَعْفَرٍ  عليه السلام قالَ : الظُّلْمُ ثَلاثَةٌ : ظُلْمٌ يَغْفِرُهُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَظُلْمٌ لا يَغْفِرُهُ اللّهُ وَظُلْمٌ لا يَدَعُهُ فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذى لا يَغْفِرُهُ اللّهُ فَالشِّرْكُ بِاللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَأَمَّا الظُّلْمُ
الَّذى يَغْفِرُهُ اللّهُ فَظُلْمُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ فيما بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ وَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذى لا يَدَعُهُ اللّه عزّوجلّ فَالمُدايَنَةُ بَيْنَ العِبادِ  . امام باقر  عليه السلام فرمود : ستم سه گونه است : ستمى كه خداى عزوجل مى آمرزد و ستمى كه نمى آمرزد و ستمى كه از نظر نمى اندازد ، اما ستمى كه نمى آمرزد شرك به خداست و ستمى كه مى آمرزد ستمى است كه شخصى درباره خودش كرده و ستمى كه از نظر نمى اندازد حقوقى است كه بندگان به يك ديگر پيدا مى كنند . آرى ، وقتى خوف در قلب انسان خوف صحيح و واقعيّت دارى بود ، انسان از هر گناهى از قبيل آنچه در روايات بالا ذكر شد فرار مى كند و چون فرار كرد به طور حتم و بدون شك نجات پيدا مى كند .