خصوصيت كلام متكلم

پس کلام دليل بر وضع متکلم است و متکلم و جايگاه او را از کلام مي‌توان شناخت.

وقتي اين آيه را مي‌خوانیم كه پروردگار مي‌فرمايد:

(إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إيتاءِ ذِي الْقُرْبى وَ يَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ)

مي‌فهمیم که متکلم چقدر بامحبت و خيرخواه است و این متکلم چگونه مي‌خواهد دنيا و آخرت آدم را آباد کند. دقت در کلام اين متکلم، آدم را عاشق مي‌کند.

وقتي متکلم مي‌‌فرمايد:

(وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً في جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظيم)

درمی‌یابیم که اين متکلم چه عنايت و عشقي به انسان مؤمن دارد و معاملة این متکلم با جنسي که انسان به اين متکلم داده، قابل مقایسه نيست. فروشنده 20 سال عبادت و خدمت به بندگان خدا را به متکلم داده و خريدار در مقابل این 20 سال تلاش، مي‌فرمايد:

(جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها)

براي چند سال عبادت‌ تو، بهشت‌هاي ابد در اختيارت قرار می‌دهیم. از کلام حق درمی‌یابیم که با چه کريمي سر و کار داریم. ولي کلمات خدا فقط همين آیات قرآن نيست؛ کل آفرينش، کلمات پروردگار است.

به نزد آن‌که جانش در تجلي است      همه عـالم کلام حق تعـالي است

اين نکته در بطن دعاي پيامبر عظيم الشأن اسلام نهفته است كه مي‌فرمود:

«اللهم ارنا الاشياء کما هي»

به پروردگار ندبه مي‌کرد که خدايا حقايق اشيا را به من بنمايان.

اگر آدم حقيقت را بفهمد، دنيا و آخرتش آباد مي‌شود. ملاصدرا در کتاب «اسرار الآيات‌« ثابت كرده كه تمام خلأها و بدبختي‌ها، محصول نفهمي و جهل است.

جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه

چون نديدنـد حقيقت ره افسانه زدنـد