نفس، سرچشمه رفتار انسان

سخن در بيان آيات مباركه سوره يوسف بود ، اما نه به صورت آيه به آيه، بلكه به گونه‏اى كلى، نگاهى به مجموع آيات اين سوره انداختيم و از اين فرهنگ تربيتى جامع و كامل، مسائلى را در دو جهت حق و باطل برداشت كرديم.

كلام به اين جا رسيد كه در سوره مباركه يوسف، دو نفس مطرح است ؛ يعنى دو منيّت انسانى : نفس رنگ‏پذير كه از بيرون و درون خود، رنگ مى‏پذيرد و اين رنگ پذيرفته شده را به اعضا و جوارح انتقال مى‏دهد و حكومتش تا لحظه مرگ برپا است و وجودش مانند سد آبى است كه در پشت آن، كه با اعضاى بدن ارتباط دارد، پاكى‏ها آب‏گيرى و يا آلودگى‏ها جمع مى‏شوند. هم با كمك عوامل بيرونى و هم عوامل درونى، كار اين آب‏گيرى تا پايان عمر ادامه مى‏يابد. اين مخزن، ذخيره‏هاى خود را به اعضا و جوارح انتقال مى‏دهد. اگر در اين مخزن، پاكى وجود داشته باشد، مانند ايمان به خدا و قيامت و محبت، مخزن پاك و رشد يافته است و سرزمين اعضا و جوارح را سيراب مى‏كند و آن‏ها را وادار مى‏سازد كه عمل صالح انجام دهند :

 « وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ‏و بِإِذْنِ رَبِّهِ »

عبداللّه است.