مَثَل‏هاى قرآن

براى نزديك شدن مطلب به ذهن، مثالى را ذكر مى‏كنم. همه اهل دل از اهل علم مى‏گويند كه در مثل مناقشه نيست، يعنى در مثل چون و چرا نكنيد. پروردگار هنگام قرآن در به كارگيرى مثل مى‏فرمايد:

 « إِنَّ اللَّهَ لاَ يَسْتَحْىِ أَن يَضْرِبَ مَثَلاً مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا »

 من با اين عظمت و  بى‏نهايتى از اينكه براى بيان يك مطلبى به يك پشه يا فراتر از پشه مثل بزنم شرم ندارم . گاهى با همين مثل‏ها مطلبى را روشن مى‏كند و گاهى 

هم همه انسانها را محدود مى‏كند.

مثلا در آيه شريفه مى‏فرمايد:

 « لَن يَخْلُقُواْ ذُبَابًا وَ لَوِ اجْتَمَعُواْ لَهُ »

 اين‏قدر ادعاى توان و قدرت نكنيد، براى اينكه اگر كل شما انسان‏ها يك جا جمع بشويد قدرت آفريدن يك پشه را نداريد. يعنى بر سر قدرت ادعايى انسان زده وگرنه مى‏فرمود قدرت ساختن يك زنبور عسل را نداريد.

حضرت حق فرموده:

 « لَن يَخْلُقُواْ ذُبَابًا وَ لَوِ اجْتَمَعُواْ لَهُ »

 اگر مجموعه ٔما، افكار و عقل و علم و قدرتتان را روى هم بگذاريد، يك پشه را نمى‏توانيد بسازيد، آن وقت شما در مقابل من سركشى مى‏كنيد تا اينكه پيروز بشويد؟

در مثل مناقشه نيست. تار يا سه تار يك وسيله موسيقى بسيار قديمى با چند تا سيم و دكمه است. وقتى كه جداى از دست انسان و افكار انسان و حالات انسان است، هيچ صدايى ندارد و سكوت مطلق است.

اگر يك انسان جاهل ونادان سه تار را بردارد و به خاطر اينكه به هيچ صورتى دانش نُتهاى موسيقى را ندارد، بنوازد صداهاى ناهماهنگ و نفرت آورِ خسته كننده از اين سه تار بيرون مى‏آورد. به خصوص اگر اين صداها را يك متخصص موسيقى بشنود كه او در كمال نفرت قرار مى‏گيرد و اگر ادامه پيدا بكند، او را به خشم مى‏آورد.

 
اگر يك داناى معاند اين سه تار را نامنظم بزند، باز همان صداهاى ناهنجار، و نفرت آور در مى‏آيد.

اما اگر يك داناى منصف و فهميده اين سه تار را با رديف و انديشه‏اى كه به سر انگشتانش مى‏دهد، بنوازد صداهاى هماهنگ و رديف و مرتبى در مى‏آورد.