چهار سوال اصلی که در قیامت از بنده می‌پرسند

بسم الله الرحمن الرحیم

رُوِیَ عَنْ رَسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) قال:

«إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ لَمْ تَزَلْ قَدَمَا عَبْدٍ حَتَّى یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ عُمُرِهِ فِیمَ أَفْنَاهُ وَ عَنْ شَبَابِهِ فِیمَ أَبْلَاهُ وَ عَمَّا اکْتَسَبَهُ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبَهُ وَ فِیمَ أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ».[1]

روایت از پیغمبر اکرم منقول است که حضرت فرمودند: هرگاه روز قیامت بیاید، بنده قدم از قدم بر ندارد، مگر اینکه از او درباره چهار چیز پرسیده مى‏شود: 1- از عمرش که در چه راه نابود کرده است؛ 2- از جوانیش که در چه راه فرسوده است؛ 3- از کسبش که از کجا بدست آورده و در چه راهى مصرف کرده است؛ 4- و از دوستى ما اهل بیت.

جوانی را چگونه ذرّه ذرّه و به تدریج از دست دادی؟

 سؤال اول: «عَنْ عُمُرِهِ فِیمَ أَفْنَاهُ»؛ از تو سؤال می کنند مدّتی که در نشئه دنیا بودی، عمرت را در چه راهی فنا کردی؟ چه‏طور مصرف کردی؟ اینجا در واقع یک سؤال کلّی از سراسر عمر انسان است؛ بگو هر چند سال که در دنیا بودی، چه‏کار کردی؟

سؤال دوم: «وَ عَنْ شَبَابِهِ فِیمَ أَبْلَاهُ»؛ نه تنها از سراسر عمر سؤال می کنند، از یک بخش خاصّ عمر هم سؤال می‏شود؛ یعنی از جوانی؛ معلوم می شود این بخش از عمر، از آن بخش‏هایی است که روی آن نظر بیشتری هست؛ «أَبْلَاهُ»، کنایه از کهنه کردن است؛ مثل لباسی که آرام‏آرام کهنه می شود؛ سؤال می‏شود که این جوانی را چگونه ذرّه ذرّه و به تدریج از دست دادی؟ در چه راهی این جوانی را فرسوده کردی؟

حب اهل بیت در قیامت کارسازی می کند

 سؤال سوم: «وَ عَمَّا اکْتَسَبَهُ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبَهُ وَ فِیمَ أَنْفَقَهُ»؛ ‌هر مقدار مال در دنیا به دست آوردی،‌ چه کم چه زیاد، از چه راه به دست آوردی و در چه راه مصرف کردی؟ خوب دقت کنید! این خودش دو سؤال است: از چه راهی به دست آوردی؟ در چه راهی مصرف کردی؟

سؤال چهارم: «وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ»؛ و از پیوند قلبی و دوستی با ما اهل بیت نیز سؤال می شود؛ آیا پیوندی با ما برقرار کردی یا نه؟ معلوم می شود این سؤال چهارم در قیامت برای انسان جنبه سرنوشتی دارد؛ یعنی اگر کسی در دنیا محبّت اهل بیت را واقعاً در دلش جاسازی کند، این حبّ در قیامت کارسازی می کند؛ این سؤالات را از انسان می پرسند، پس جواب‏هایش را حاضر کنید! ‌بالأخره باید جواب بدهیم دیگر. [2]

1 - بحارالانوار، جلد74، صفحه 162؛

2 - یکشنبه 1 اسفند 1389 – 16ربیع الاول 1432؛ مسجد جامع بازار تهران حضرت آیت الله مجتبی تهرانی