کیفیت رجعت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

نویسنده: محمد عظیم محسنی دایکندی

بی شک بحث رجعت از طرف هر که باشد، بدون بحث از ظهور، یا قیام حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ممکن نیست؛ چون مفهوم عصر رجعت با مفهوم عصر ظهور ارتباط مستقیم دارد. در بررسی احادیث رجعت، ارتباط و پیوند این دو بحث، کاملاً آشکار است. این ارتباط از آن جا سرچشمه می گیرد که رجعت، هنگام ظهور تحقّق می یابد.

قبلاً بیان کردیم، رجعت دارای فلسفه و اهداف خاصی می باشد. یکی از آن اهداف، حاکمیت مؤمنان و ظهور دین حق روی زمین خواهد بود و این هدف بزرگ، در عصر ظهور حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) توسّط آن حضرت به وقوع می پیوندد؛ بنابراین برای آن حضرت، رجعت جهت حاکمیت وجود نخواهد داشت؛ همان طور که باقی ائمّه (علیهم السّلام) پس از رجعت در عصر ظهور، رجعت دیگر ندارند، چون آن ها به اهداف رجعت دست یافته اند.

علاوه بر این، توسّط روایاتی از ائمّه هدی به اثبات رسید که تمام رجعت ها در عصر ظهور تحقّق می یابد و نظر بزرگان نیز همین بود که ظهور، ظرف زمانی رجعت است؛ بنابراین رجعت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در عصر ظهور که خود زنده است، مفهومی ندارد. همان طور که اگر قائل به رجعت آن حضرت شویم، دلیل می خواهد. اما در این زمینه، نه دلیل عقلی وجود دارد و نه دلیل نقلی. در نتیجه می توان گفت رجعتی برای حضرت مهدی نخواهد بود.

امّا برخی می گویند: روایت مبنی بر رجعت ائمّه معصومین (علیه السلام) داریم و حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم یکی از ائمّه می باشند؛ بنابراین او نیز رجعت خواهد داشت.

جواب این که: رجعت ائمّه، در عصر ظهور حضرت مهدی صورت می گیرد و از روایات رجعت ائمّه (علیهم السّلام) همین معنا در ذهن تبادر می کند؛ پس رجعت آن حضرت، در عصر ظهور خودش مفهومی ندارد و حضرت قائم تخصّصاً از تحت روایات ائمّه (علیهم السّلام) خارج است؛ یعنی عصر ظهور حضرت مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف) ظرف زمانی برای تمام رجعت کنندگان خواهد بود و آن روایاتی که دلالت بر رجعت ائمّه می کند، رجعت امامانی است که قبل از عصر ظهور دنیا را ترک کرده اند.

ممکن است برخی برای اثبات رجعت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) استدلال به دعای روز بیست و پنجم ذی القعده کنند که روز «دحو الارض» است. آن دعا این است:

اللّهم صلّ علیه و علی آبائه و اجعلنا من صحبه و أسرته و ابعثنا فی کرته حتی نکون فی زمانه من أعوانه اللّهم أدرک بنا قیامه و أشهدنا أیامه و صلّ علیه و ...(1)

خدایا! بر او [حضرت قائم ] و همه پدرانش درود فرست و ما را از یاران و کسانش قرار ده و در بازگشت او برانگیز تا در زمان او از یارانش باشیم. خدایا! ما را در قیام و ایام حکومتش حاضر گردان و بر او درود فرست.

امّا استدلال به این دعا برای اثبات رجعت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با دو اشکال رو به رو است:

1.لفظ «کرّه » به معانی متعدّد استعمال می شود؛ مثل حمله، رجعت و دولت.

مفهوم این دعا می رساند که قصد دعا کننده، عصر ظهور و یاری آن حضرت در زمان حکومت و دولتشان می باشد، نه زمان رجعت.

2.بر فرض این که «کرّه» به معنای رجعت باشد، باز هم نمی توان به این دعایی که اصلاً سند ندارد و به هیچ یکی از معصومان منسوب نیست و تنها در برخی کتب ادعیه نقل شده که مستحب است این دعا خوانده شود، اثبات رجعت کرد؛ زیرا اثبات چنین امر مهمّی، نیاز به دلیل مستحکم و قوی دارد.

1. مصباح المتهجّد، ص 669.

محسنی دایکندی، محمدعظیم، (1389)، رجعت در عصر ظهور، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مرکز تخصصی مهدویّت، چاپ اول