تعليم و ترتيب جوانان‏

در اين مرحله وظيفه و مسؤوليت پدران و مادران و ديگر مربيان چون معلّمان و استادان و هر كسى كه به شكلى با نوجوان و جوان سر و كار دارد، از مراحل گذشته بسيار بسيار سنگين تر است به صورتى كه اگر در اين زمينه مربيان به ويژه پدران و مادران غفلت ورزند، بناى انسانيت جوان با حمله خطرات معاشرتى و شهوانى و فساد فرهنگى ويران مى گردد!

از زيباترين و بهترين سرمشق ها براى مربيان در اين مرحله وجود مبارك حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام است. آن حضرت در نامه اى پر محتوا و مفصلى، روش حكيمانه و منش عالمانه، انديشه دقيق خود را در مسأله تربيت حضرت امام حسن عليه السلام- جوان نوخاسته خود- توضيح داده و برنامه خود را با زنده كردن عواطف مذهبى و احساسات دينى جوانش آغاز نموده است.

«وأنْ أَبْتَدِئَكَ بِتَعلِيم كِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَتَأوِيلِهِ وَشَرَايِعِ الإِسْلَامِ وَأَحْكَامِهِ وَحَلَالِهِ وَحَرَامِهِ»

. و اين كه تربيتت را با آموزش دادن قرآن و معانى دقيق آيات آن شروع كنم، و مقررات و قوانين اسلام و احكام نورانى آن و حلال و حرامش را به تو بياموزم.

آرى؛ بر مربيان است كه بهترين نقشه و طرح زندگى را كه همانا قرآن است و استوارترين قوانين را كه بى ترديد در فرهنگ اسلام جلوه دارد و با منفعت ترين احكام را كه احكام الهيه است و سودمندترين دانش را كه شناخت حلال و حرام خداست به نوجوان و جوان تعليم دهند.

البته اين تعليم نبايد با زور و خشونت و اخلاق تند و در جلساتى طولانى صورت بگيرد كه اگر اين گونه عمل شود به عواطف و احساسات جوان ضربه مى خورد و به روح با صفايش زخم وارد مى شود و خداى ناكرده از دين و ديندار روى برمى تابد و به دامن گرگانى كه به ظاهر اهل محبت و دوستى اند مى افتد و نهايتاً پوستين انسانيت و آدميتش به وسيله آن گرگان دريده مى شود و چه بسا خود او هم به گرگى براى دريدن پوستين ديگران تبديل شود!

اين تعليم اگر با اخلاقى پسنديده و رويى خوش و زبانى نرم و محبتى متعالى و جاذبه اى عاطفى صورت گيرد با گوشت و خون جوان آميخته مى گردد و از او انسانى با ادب و با تربيت و با وقار و وزين و منبعى از ارزش ها و كمالات مى سازد.

حضرت امام صادق عليه السلام در اين زمينه مى فرمايد:

«مَنْ قَرَأَ القُرآنَ وَهُوَ شَابٌّ مُؤمِنٌ اختَلَطَ القُرآنُ بِلَحْمِهِ وَدَمِهِ» .

كسى كه قرآن مى خواند در حالى كه جوان با ايمانى باشد، قرآن با گوشت و خونش آميخته مى شود و در همه وجودش اثر مطلوب مى گذارد.

حضرت امام صادق عليه السلام در روايتى ديگر مى فرمايد:

«... وَيَتَعَلَّمُ الكِتَابَ سَبْعَ سِنِيْنَ وَيَتَعَلَّمُ الْحَلَالَ وَالْحَرَامَ سَبْعَ سِنِيْنَ».

نوجوان بايد در طول هفت سال به تدريج قرآن بياموزد، و در طول هفت سال ديگر حلال و حرام خدا را بياموزد.

نظر امام صادق عليه السلام اين است كه در تعليم قرآن و حلال و حرام به جوان فشار وارد نشود و تحقق تعليم قرآن و حلال و حرام در زمانى فشرده صورت نگيرد.