كلام شيخ طوسى در انديشه‏

خواجه طوسى اين محقق كم نظير در توضيح مسئله انديشه مى گويد:

انديشه، حركت باطنى از مقدمات به سوى مقاصد و نتايج عالى است و با مسئله دقت و نظر، قريب المعنى است.

براى كسى حركت از نقص به سوى كمال، جز از طريق انديشه صحيح ميسر نيست، مواد و مبادى انديشه آفاق و انفس است به اين كه در اجزاى عالم و ذرات آفرينش و اجرام علوى از افلاك و كواكب و حركات و اوضاع و مقادير و اختلافات و مقارنات و مفارقات و تأثيرات و تغييرات آن ها انديشه كند و نيز در اجرام سفلى و ترتيب و تأثير هر كدام بر يكديگر و كيفيت و تركيب و هم چنين معادن و حيوانات و در اجزاى انسان و اعضاى او از استخوان ها و عضلات و عصبات و عروق و آنچه در حقيقت از عدد بيرون است، تفكر كند و به تمام اين حقايقى كه از طريق فكر به دست مى آورد، بر كمال صانع و عظمت و علم و قدرت و عدم ثبات غير حضرت او استدلال كند و در حقيقت، خود را به ميوه شيرين انديشه كه دست يافتن به معرفت و عشق و مقام قرب حضرت اوست برساند، لذت حيات واقعى را دريابد