شگفتى‏هاى اقيانوس‏ها

نور خورشيد بيش از چهارصد متر از سطح دريا پايين‏تر نمى‏رود، در حالى كه عمق اقيانوس‏ها به هزاران متر مى‏رسد! از اين رو، دريا به دو بخش تاريك و روشن تقسيم مى‏شود. گياهان دريايى و ماهى‏ها، به طور معمول، بيشتر در بخش روشن دريا رشد مى‏كنند، اما تعداد موجوداتى كه در بخش تاريك زندگى مى‏كند هم كم نيست. پرسشى كه در اين‏جا پيش مى‏آيد اين است كه ماهى‏هايى كه در بخش تاريك دريا زندگى مى‏كنند و از نور خورشيد محروم‏اند و براى فعاليت‏هاى حياتى خود به نور احتياج دارند، چه مى‏كنند؟ آن هم ماهى‏هاى نيرومندى كه مى‏توانند صدها تن سنگينى آب را تحمل كرده و در اعماق آب زندگى كنند.

خداوند توانا اين پرسش را پاسخ داده و اين نور را در اختيار آن‏ها گذارده است. تحقيقات نشان داده ماهى‏هايى كه در تاريكى دريا زيست مى‏كنند اشعه‏هايى نورانى از خود پخش مى‏كنند كه قعر آب را روشن مى‏كنند. در برابر دستگاه نورافشان آنها، صفحه شفافى در بدنشان قرار داده شده تا نور بهتر منعكس شود. اين ماهى‏هاى نورافشان اقسامى دارند: گروهى نور زرد، گروهى قرمز، گروهى سبز و گروهى هم نور آبى توليد مى‏كنند. عجيب اين‏جاست كه برخى از آن‏ها داراى چراغ‏هاى متعدّدى هستند. براى مثال، در پشت نوعى ماهى قزل‏آلاى كف دريا از سر تا دم دكمه‏هايى وجود دارد كه مانند لامپ‏هاى كوچك از خود نور ساطع مى‏كنند. ماهى‏هاى سياه رنگى هم هستند كه بر پوست آنها صدها نقطه قرمز با رنگ روشن ديده مى‏شود. هم‏چنين، نوعى ستاره دريايى را از عمق نهصد مترى بالا آوردند و ديدند نور سبزرنگ و درخشانى به صورت پنج پره از بدنش ساطع مى‏شود.

پرسش اين‏جاست كه كارخانه‏هاى الكتريكى موجود در بدن اين ماهى‏ها از كجا آمده و چگونه آب دريا اين چراغ‏ها را خاموش نمى‏كند؟ حجم اين كارخانه‏هاى الكتريكى چه قدر است؟ مواد سوختى اين لامپ‏ها از كجاست، از كجا مى‏آيد و چيست؟ چه كسى آنها را به كار مى‏اندازد؟ چه كسى بر كار آنها نظارت مى‏كند كه اين چراغ‏ها از كار نيفتند؟ آيا ماده بى‏شعور مى‏تواند تاريكى را از روشنايى تشخيص دهد؟

بسيارى از مردم شورى آب درياها را خوش ندارند و مى‏پندارند كه اگر آب درياها شيرين بود بهتر بود، اما چرا آب درياها شور است، با آن كه همه رودخانه‏هايى كه به دريا متصلند داراى آب شيرين هستند؟ چه كسى اين همه نمك را در آب دريا ريخته است و چرا؟ اين نمك از كجا آمده است؟

مسئله اين است كه مقاومت آب شور در برابر فساد از آب شيرين بيشتراست. اگرآب اقيانوس‏ها شيرين بود، خطر فاسد شدن آنها بسيار زياد بود و اگر آب دريا فاسد مى‏شد، جنبنده‏اى روى كره زمين باقى نمى‏ماند؛ زيرا تعفن آب موجودات زنده را از بين مى‏برد. به طور كلى، آب‏هاى گنديده بهترين جا براى رشد و نموّ حشرات، به ويژه حشره‏هاى مضّرند. همين حشرات نمى‏گذاشتند هيچ موجودى در عالم باقى بماند. آيا شورى آب درياها نشانه حكومت علم و عقل در دستگاه الهى نيست؟

- «إِنَّ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ».

يقيناً در آفرينش آسمان‏ها و زمين، و آمد و رفت شب و روز، نشانه‏هايى [بر توحيد، ربوبيّت و قدرت خدا] براى خردمندان است.

- «لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»*.

نشانه‏هايى است [از توحيد، ربوبيّت و قدرت خدا] براى گروهى كه مى‏انديشند.

آيا ماده فاقد علم و عقل، در آغاز پيدايش، جهان مى‏توانست به اين دقت علمى پى ببرد كه مقاومت آب شور در برابر فساد از آب شيرين بيشتر است؟ آيا شور شدن آب دريا كه ازباران‏هاى شيرين ريشه گرفته نشانه قدرتى عظيم نيست؟

دريا فقط در يك جاى كره زمين آب شيرين دارد. آن هم براى اين است كه خداوند قدرت خود را به رخ مردمان بكشد و بگويد همه آب‏ها را مى‏توانستم شور يا شيرين قرار دهيم. اين سخن را خداوند 1400 سال پيش در قرآن (در سوره الرحمن) فرموده است، اما تا چندى پيش كسى نمى‏دانست مصداق اين سخن در كجاست.

«مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ* بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ».

دو درياى [شيرين و شور] را روان ساخت، در حالى كه همواره باهم تلاقى و برخورد دارند [ولى‏] ميان آن دو حايلى است كه به هم تجاوز نمى‏كنند [درنتيجه، با هم مخلوط نمى‏شوند!].

تنها يك درياست كه شيرين است كه آن هم به همه درياهاى دنيا متصل است. ولى هزاران سال است كه آب شيرين با شور مخلوط نشده است؛ يعنى مى‏توانيد با قطره‏چكان از يك طرف آب شيرين و از طرف ديگر آب شور برداريد! چه تدبيرى در ماوراء اين دستگاه است كه با وجود اين همه طوفان و باد اين آب‏ها مخلوط نمى‏شوند؟

مسئله ديگر اين‏كه همه آب‏هاى گوارا و شيرين زمين از همين آب شور پيدا شده‏اند؟ يك چهارم زمين را خشكى و سه چهارم آن را درياهاى شور تشكيل داده‏اند. همه باران‏هاى شيرين از همين آب شور پديد مى‏آيند. زيرا او آب شور درياها را تقطير كرده است. دستگاه تقطير آب درياها كه شورى آن را مى‏گيرد و آب شيرين مى‏سازد، مانند دستگاه‏هاى تقطيرى كه بشر ساخته است كوچك نيست. اين دستگاه تقطير آن قدر بزرگ است كه همه درياها در آن جاى مى‏گيرند. خورشيد، كه هزاران بار از كره زمين بزرگ‏تر است، آب درياها را گرم مى‏كند. آب گرم بخار شده بالا مى‏رود. باد به بالا رفتن بخار كمك مى‏كند. اين بخار در آن جوّ پهناور متراكم مى‏شود و به صورت ابر در مى‏آيد. سپس، حركت مى‏كند و به قسمت‏هاى پايين‏تر مى‏آيد و وقتى نزديك زمين شد مى‏بارد. از باريدن ابرها، رودها جارى مى‏شوند و زمين زنده مى‏گردد؛ ديباى سبز ورق بر تن مى‏كند و فرش زمرّدين مى‏گستراند. زيادى آب نيز در زمين فرو مى‏رود و قنات‏ها و چاه‏ها و چشمه‏ها را تشكيل مى‏دهد. بخش ديگرى از اين آب به وسيله رودها دوباره به دريا باز مى‏گردد و جريان گذشته تكرار مى‏شود. آب پيوسته اين چرخه را طى مى‏كند و تا وقتى كه او بخواهد اين گردش ادامه دارد. آيا ماده بى شعورِ و ناتوان به اين تقطير عظيم تواناست؟

- «... كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ».

- «... أَ فَلا تَعْقِلُونَ»*.

- «... ان فى ذلك‏ لَآياتٍ لِأُولِي الْأَلْبابِ».