مهمترین اعمال مستحبی برای رشد اخلاقی

برخی از اعمال مستحبی هستند که به ما کمک می کنند، حال بهتری داشته باشیم و برای انجام واجبات آماده تر باشیم ، این اعمال به ما کمک می کنند درهای ورود شیطان و وسوسه هایش را ببندیم و در نتیجه کمتر گناه کنیم ....
در این مقاله به پنج عمل مستحبی ، که تأثیر زیادی بر روح و روان و اعمال ما دارند اشاره می کنیم:‌

1- دائم الوضو بودن
دائم الوضو بودن توفیقی است كه اگر شامل حال انسان شود؛ دارای آثار و بركاتی فراوان می باشد. وضو بر وضو توجه انسان را نسبت به خداوند بیشتر می نماید و راه ذكر قلب را بر انسان می گشاید.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: اگر توانستی شب و روز با وضو باشی این کار را انجام بده، زیرا اگر در حال وضو از دنیا بروی شهید خواهى بود.(بحارالانوار: ج 77(80) ، ص 305)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرمایند: فردای قیامت ، خدای متعال امّت منِ را بین بقیّه‌ ی امّت‌ها در حالی محشور می‌کند، که به خاطر وضویی که در دنیا گرفتند روسپیدند و پیشانی‌های نورانی‌یی دارند.(مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ج 1 ص 357) وضو گرفتن مکرر جهت دائم الوضو بودن، اسراف نیست .

2- انس با قرآن و تلاوت آن
قرآن کتاب خداوند متعال است ، خداوند از طریق قرآن کریم با ما صحبت می کند ، روحی که هم کلام با خداوند می شود ، دچار خمودی و گرفتگی نمی شود:
خداوند متعال می فرماید :‌«إِنَّ الَّذِینَ یَتْلُونَ كِتَابَ اللَّـهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَ‌زَقْنَاهُمْ سِرًّ‌ا وَعَلَانِیَةً یَرْ‌جُونَ تِجَارَ‌ةً لَّن تَبُورَ‌ *لِیُوَفِّیَهُمْ أُجُورَ‌هُمْ وَیَزِیدَهُم مِّن فَضْلِهِ ۚ إِنَّهُ غَفُورٌ‌ شَكُورٌ‌ .[فاطر/29،30 ] ؛‌کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارتی (پرسود و) بی‌زیان و خالی از کساد را امید دارند. * (آنها این اعمال صالح را انجام می‌دهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیفزاید که او آمرزنده و شکرگزار است!».
قرآن از این جهت كه سخن خداست، حامل آثار وضعى و هدایت‌بخش است نفوذ آن بر قلب ها عمیق است.
پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) فرموده است: «و لقد تجلى الله فى كلامه و لكنهم لایبصرون»(عوالى الاوالى خ 4 ص 1191) خدا به تحقیق در كلام خود تجلى یافته اما بشر آن را به خوبى درک نمی‌كند.
امام باقر(علیه السلام) از جد خود نقل فرمود كه براى خداى تعالى نداكننده اى است كه در سحرها فریاد میزند كه آیا خواننده اى هست كه او را جواب دهم و حاجت و نیازمندیش را برآورم، استغفاركننده اى می‌باشد كه من او را بیامرزم، طلب كننده اى هست كه او را عطا كنم
پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) مى‌فرماید: «اگر زندگى سعادت‌مندان، مرگ شهدا، نجات در روز جزا ، امنیت در روز هراس و نور در روز ظلمت ، سایبان در روز حرارتِ شدید ،‌سیراب شدن در روز عطش ، ارزش و سنگینى در روز سبكى اعمال را مى‌خواهى، پس قرآن را مطالعه كن، چرا كه قرآن یادآور خداى رحمان و حافظ از شیطان و عامل برترى در ترازوى اعمال است».[میزان الحكمه، ج‌8، ص‌74]

3- زیاد استغفار کردن
در تکاپوی حیات مادی، و تلاش های روزانه چه بسیار است که ما از یاد خداوند متعال غافل می شویم و چه بسا که در این میان به طور کلی فراموش کنیم که در محضر خداوند متعال هستیم و مرتکب گناه بشویم.
اگر این نکته یادمان باشد که غفلت از یاد خداوند اثرات سوئی دارد هر لحظه به خود تلنگر خواهیم زد و از هر خطایی ریز یا درشت عذر خواهیم خواست ، همانطور که اگر معلممان، مدیرمان، والدینمان ما را زیر ذره بین بگذارند و ما بدانیم که تحت کنترل هستیم دست از پا خطا نخواهیم کرد.
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) نیز در این زمینه مى فرمایند:
مَنْ أَكْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ كُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ كُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ. (بحارالأنوار ، ج 90 ، ص 281 ) ؛‌كسى كه زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى كند، خداوند از هر غصّه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى كه گمان ندارد روزى مى دهد.
مهمترین اثر استغفار این است که باعث می شود حال ما بهتر شود ، غبار گناه از روح ما زدوده شود، و ما به طور ناخودآگاه به معنویات تمایل پیدا می کنیم.
امیرالمومنین(علیه السلام) در سخن پر مغزى مى فرمایند:
تَعَطَّروا بِالإِسْتِغْفارِ ، فَلا تَفْضَحَنَّكُم رَوائِحُ الذُّنُوبِ. (وسائل الشّیعه ، ج 16 ، ص 70 ; بحارالأنوار ، ج 6 ، ص 22 ) ؛‌با استغفار و آمرزش خواهى از خداوند، خود را معطّر كنید، تا بوى بد گناهان شما را رسوا نكند.

4- شب زنده داری
اگر می خواهیم در مسیر رشد اخلاقی به جایی برسیم، اگر می خواهیم این هیاهوی دنیا ما را در خود نبلعد و در خواب غفلت عمرمان هدر نشود باید، شب را دریابیم، شب و قرارهای پنهانی با خداوند مهربانی ها ....
شب، زمان اسرار آمیزی است سکوت شب پر از حرف است، پر از ذکر است، اگر نیم شبی از رختخواب گرم خود بیرون بیایم و در دل شب ، سر بر آستان خداوند خود بگذاریم و همه آنچه نباید انجام می دادیم را یک به یک به زبان بیاوریم و عذر تقصیر بخواهیم این توجه برای خداوند متعال خیلی ارزشمند است، این خلوت ها تولد دوباره روح است، این شب را مخصوصا، امشب شب اول ماه مبارک رمضان است و درهای آسمان گشوده می شود تا سی شب، بیایم این سی شب را تماما نخوابیم و به هر قیمتی هست لحظاتی را با خدای خود خلوت کنیم ،این شبها فاصله بین ما و خداوندمان خیلی کم است، قدر بدانیم.
امام باقر(علیه السلام) از جدّ خود نقل فرمود كه براى خداى تعالى ندا كننده اى است كه در سحرها فریاد میزند كه آیا دعا کننده ای هست ،كه او را جواب دهم و حاجت و نیازمندیش را برآورم، استغفار كننده اى می‌باشد كه من او را بیامرزم، طلب كننده اى هست كه او را عطا كنم. (مهدوى كنى، نقطه هاى آغاز در اخلاق عملى ج1 ص 92)
‌كسى كه زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى كند، خداوند از هر غصّه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى كه گمان ندارد روزى مى دهد
امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند: "هر کس نماز واجب را در حالی که عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای که چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای وی برائت از جهنم می نویسد که او را عذاب نکند، و کسی که در غیر وقتش به جا آورد در حالی که چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش کند.(وسائل الشیعه، ج 3، ص 81)

5- فرستادت صلوات بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
نکته ای که در باب صلوات قبل از هر چیز باید بدانیم این است که، وقتی ما صلوات می فرستیم، این سلام و صلوات ما به رسول خدا صلی الله علیه و آله می رسد.
رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله و سلّم فرمود: حَیثُما كُنتُم فَصَلُّوا عَلَیَّ ، فإنَّ صلاتَكُم تَبلُغُنی. هر جا كه باشید بر من درود فرستید؛ زیرا درود شما به من مى رسد. (كنز العمّال : 2147 منتخب میزان الحكمة : 332)
و می دانیم که اسلام جواب سلام را واجب می داند ، پس پیامبر مهر و رحمت صلی الله علیه و آله حتما پاسخ سلام را می دهند. و خوشا به حال کسی که ایشان جواب سلامش را بدهد.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که: «صلوات شما بر من باعث روا شدن حاجات شما می شود و خداوند را از شما راضی می گرداند و اعمال شما را پاکیزه می کند.»(تفسیرالمیزان، ج 5، ص 326)
در روایتی دیگر به امام علی (علیه السلام) توصیه می کند که هرگاه امری تو را اندوهگین ساخت، بر پیامبر و آل او صلوات فرست...» (کنز العمال، ج1، ص 181)
این اعمال و دیگر اعمال مستحبی ، که به امر شده اند همه و همه اثرات عمیقی بر ما می گذراند تا در راه معنویت و رشد اخلاقی ، موفقتر عمل کنیم، باشد که به لطف خداوند متعال توفیق عمل پیدا کنیم.

فاطمه محمدی