خمس از نگاه قرآنی چگونه است ؟

 خمس يكي از مهمترين واجبات ديني اسلام است كه سومين فرع از فروع دين ما را تشكيل مي‌دهد و آيه قرآن به صراحت وجوب آنرا بر همه مسلمانان اعلام مي‌كند : « وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى‌ وَ الْيَتامى‌ وَ الْمَساكينِ وَ ابْنِ السَّبيلِ إِنْ كُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‌ عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَديرٌ»؛ بدانيد هر آنچه را از كسب درآمد پس‌انداز كرديد يك پنجم آن (خمس) مال خدا و رسول‌خدا و... مي‌باشد». (انفال،41)خمس آداب و شرايط بسياري دارد كه در رساله‌هاي عمليه مراجع تقليد مذكور است.چند چيز هست كه خمس به آن تعلق مي‌گيرد و مهمترين و رايج‌ترين آنها پس‌اندازي است كه از راه كسب و درآمدهاي مختلف بدست انسان مي‌آيد.هر مسلماني همانطور كه براي خود برنامه نماز و روزه و حج‌ّ و... دارد بايد يك برنامه اقتصادي به نام سال خمسي داشته باشد تا هر ساله ميزان تعلّق گرفتن يا تعلق نگرفتن خمس را به اموالش محاسبه كند اولين درآمدي را كه انسان كسب مي‌كند مي‌تواند همان تاريخ را روز و سال خمسي خود قرار دهد و سال بعد در همان تاريخ هر چه را پس‌انداز كرده و كنار گذاشته به آن خمس تعلق مي‌گيرد و باز سال بعد و سال بعد و... و اگر چيزي پس‌انداز نكرده و همه درآمد را در طول سال هزينه لوازم و مايحتاج زندگي خود كرده ديگر خمسي به او تعلق نمي‌گيرد.

1- آیه شریفه ای که در مورد خمس بیان گردیده بقدری صریح و گویا است که با تمام آیات زکات می تواند برابری کند.
2- پر واضح است که آیه قرآن کلام خداست چه یک آیه باشد چه صد آیه و بسیاری از احکام الهی تنها در یک آیه بیان گردیده و ما هیچ آیه و روایتی نداریم که اگر حکم خدا در یک آیه بود عمل نکنید ولی اگر حکم خدا در چند آیه بود عمل بکنید.
3- براساس آنچه مفسران و علماء فرموده اند خمس یکی از مصادیق زکات است چون زکات چیزی جز پرداخت واجبات مالیه نیست و در هیچکدام از آیات زکات بیان نگردیده که به چه اموری زکات تعلق میگیرد حتی یک آیه هم موارد تعلق زکات را بیان نکرده است.
4- همه می دانیم که احکام الهی مخصوصاً احکام مالی به تدریج و مرور زمان واجب گردیده است تا مسلمانان به یک باره تصور فشار و سختی نکنند و بعید نیست کم نبودن مقدار زکات به همین جهت باشد که خداوند می دانست خمس را بر مردم واجب می کند.
5- خداوند در قرآن کلیات امور را غالباً بیان فرموده و توضیحات و جزئیات مسائل را به پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم) و امامان معصوم(علیهم السلام) واگذار فرموده است همانطور که در زکات هم فقط اصل زکات را بیان فرموده و جزئیات زکات را امامان معصوم(علیهم السلام) ما بیان فرموده اند و وقتی ما به احادیث و روایات رجوع می کنیم می بینیم آیه شریفه خمس کاملاً توسط امامان معصوم (علیهم السلام) تفسیر شده است و کلمه غنیمت هم به معنای هر نوع فایده و اکتساب است و از باب نمونه از بین دهها حدیث تنها به دو حدیث اکتفا می کنیم و بیش از آن را به وسائل الشیعه کتاب خمس رجوع کنید.
حدیث اول: عبدالله بن سنان می گوید امام صادق(علیه السلام) به من فرمود: بر هر مسلمانی که غنیمت بجوید و یا اکتساب کند خمس واجب است چه کم باشد چه زیاد.حدیث دوم: سماعه میگوید از حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) از خمس پرسیدم حضرت فرمود: «فی کل ما افاد الناس من قلیل او کثیر الخمس» یعنی: در هر فایده ای که به دست انسان برسد خمس لازم است چه کم باشد چه زیاد.