جهل: بدترين تنگدستى انسان‏

پيامبر بزرگوار اسلام، صلى اللّه عليه و آله، بعد از اين‌كه خطاب به حضرت‌ على، عليه السلام، از عقل به عنوان سودمندترين ثروت هستى ياد مى‌كند، ادامه مى‌دهد:

«و لا فقر اشد من الجهل».
هيچ‌يك از اقسام تهيدستى و فقر در اين عالم از نفهمى و جهل دشوارتر نيست.
جهل آن است كه آدم هفتاد سال در اين دنيا زندگى كند، اما نفهمد جهان يعنى چه؟ نعمت‌ها يعنى چه؟ انسان و خدا يعنى چه؟ به دنيا بيايد و از دنيا برود و، در طول اين به دنيا آمدن و از دنيا رفتن، در تاريكى مطلق به سر ببرد و هيچ‌چيز را نبيند. طبيعى است كه در تاريكى هيچ چيز ديده نمى‌شود. اگر شب‌هنگام، بدون اين‌كه چراغى روشن باشد، به اتاقى وارد شويم، هيچ‌چيز را در آن اتاق تشخيص نخواهيم داد. حتى اگر عامل خطرآفرينى در اتاق وجود داشته باشد، آن را تشخيص نخواهيم داد، اما اگر چراغى در اتاق روشن باشد، عامل احتمالى خطر را مى‌بينيم و از خود مواظبت مى‌كنيم.