نوروز؛ روز گشایش و فرج

نوروز پس از اسلام

پس از اسلام، با عنایت امامان معصوم و تأكید بر جنبه های مثبت و منطقی، جشن نوروز بار دیگر رسمیت یافت و جنبه مذهبی خود را نیز حفظ كرد. در دین مبین اسلام احادیث معتبری درباره نوروز وجود دارد كه از جمله حدیث «معلی بن خنیس» قابل ذكر است.
علامه مجلسی از امام صادق (علیه السلام) نقل كرده نوروز، روزی است كه: «خداوند از بندگان پیمان گرفت او را بپرستند و او را شریك نگیرند و به پیامبران او بپیوندند.... و هیچ نوروزی نیست كه ما در آن متوقع گشایش و فرجی نباشیم، زیرا نوروز از روزهای ما و شیعیان ما است.» (1)
یكی از یاران امام صادق (علیه السلام) از حضرت درباره مرد ثروتمندی پرسش نمود كه در روز مهرگان یا عید نوروز مردم به وی هدیه می دهند اما در عوض احسان نمی كند.

امام (علیه السلام) فرمود: آیا اهل نماز هستند؟

گفتم: آری. حضرت فرمودند: هدیه آن ها را باید بپذیرد و او نیز در مقابل برای آن ها هدیه ای بفرستند
از شیخ طوسی (ره) نقل است كه گفت: «پس، حضرت صادق (علیه السلام) به معلی فرمود: چون نوروز رسد، غسل كن و پاكیزه ترین جامه های خود را بپوش و به بهترین بوها و عطرها خود را خوشبو كن و در آن روزها، روزه بدار، پس چون از نماز و نافله ها فراغت یافتی، چهار ركعت نماز بگذار ....(2 و 3)
روایت دیگر از معلی بن خنیس، از امام صادق (علیه السلام) ذكر می كنیم. معلی می گوید: در صبحگاه روز نوروز به حضور امام صادق (علیه السلام) مشرف شدم. حضرت از من پرسید: معلی! آیا از امروز چیزی می دانی؟ گفتم: خیر! لیكن عجم ها (ایرانیان) امروز را بزرگ می دارند و به همدیگر تبریك می گویند. امام فرمود: همانا گرامیداشت امروز به سبب وقایعی است كه برای تو بازگو می كنم.

من از این سخن امام خرسند شدم و اشتیاق خود را برای شنیدن كلام امام ابراز داشتم و از ایشان خواستار بیان آن شدم. حضرت در سیمای نوروز به نمونه هایی از حوادث انجام شده اشاره فرمودند، از جمله موارد ذیل را بیان داشتند:
1. پیمان ستاندن خداوند
خداوند از بندگان خود پیمان ستاند كه تنها او را پرستش كنند و چیزی را شریك وی قرار ندهند و پیرو رسول او، حجج الهی و اولیائش باشند.
2. آغاز تابش خورشید
نخستین بار خورشید در آن طلوع كرد.

3. استقرار كشتی نوح (علیه السلام)
كشتی نوح بر كوه جودی قرار یافت.
4. بت شكنی ابراهیم
حضرت ابراهیم خلیل بت های قومش را در هم كوبید.
5. نزول جبرائیل
جبرائیل بر پیامبر خاتم فرود آمد.

6. پاكسازی بت های قریش
رسول خدا (صلی الله و علیه و آله)، علی (علیه السلام) را بر روی شانه اش قرار داد، تا او بت های قریش را از روی خانه خدا به زیرافكند.
7. بیعت با امیر المؤمنین (علیه السلام)
پیامبر (صلی الله و علیه و آله)، برای امیر المؤمنین (علیه السلام) در غدیر خم عهد و پیمان ستاند، و در آن روز بر ولایت علی اقرار كردند، خوشا بر آنان كه بر ولایت او استوار ماندند و بدا به حال آن كسانی كه آن پیمان را شكستند.

8.ظهور مهدی (علیه السلام)
نوروز، روزی است كه در آن قائم آل محمد (علیه السلام) ظهور می كند و خداوند او را بر دجال پیروز می گرداند، هیچ نوروزی نیست جز آن كه ما در آن فرج او را انتظار می كشیم. نوروز از ایام ما می باشد، ایرانیان آن را بزرگ داشتند و شما عرب ها آن را تباه ساخته، كوچك شمردید. (4)

آداب نوروز

1. غسل، پوشیدن لباس تمیز و زدن عطر. (5)
2. روزه داری، برپایی نماز و یاد خدا با تكبیر و تهلیل.
3. آراستگی ظاهری، پیراستگی باطنی.(6)
4. دادن هدیه و برپایی جشن و شادمانی

یكی از یاران امام صادق (علیه السلام) از حضرت درباره مرد ثروتمندی پرسش نمود كه در روز مهرگان یا عید نوروز مردم به وی هدیه می دهند اما در عوض احسان نمی كند.
امام (علیه السلام) فرمود: آیا اهل نماز هستند؟ گفتم: آری. حضرت فرمودند: هدیه آن ها را باید بپذیرد و او نیز در مقابل برای آن ها هدیه ای بفرستند.(7)
5 .دید و بازدید
از معصوم است كه فرمود: این روز، نوروز است كه مردم در آن اجتماع دارند و همدیگر را ملاقات می كنند تا .... (8)
خاتمه
آری! فرخنده باد نوروز بر آگاهان و بیداران كه در گستره شادی خود، دیگران را سهیم می كنند و یاران در انتظار را با ریزش سخاوت خویش لبخند شادمانی می بخشند كه این روزها نیز می گذرد و شادی ها و شیون ها پایان می پذیرد و سر انجام كتیبه اعمال ما آینه انسانیت و صحیفه سرنوشت ما خواهد بود.

---------------------------------------------------------------------------------
1. بحار الانوار، ج59، ص131، لطیفی، چهل حدیث، ص.40
2. تفسیر جامع البیان، ج2، ص.157
3. مستدرك الوسایل،7،ص.66
4. بحار الانوار، ج56، ص.119
5.تفسیر المیزان،ج30، ص.300
6. وسائل الشیعه، ج5، ص.115
7. وافی، ج3، ص.116
8. میزان الحكمه، ج7، ص.13