گناهی که مقدمه ی گناهان دیگر است!

در اهمیت شناسایی مرض و بیماری همین کافی است که، محققان می گویند: اگر مردم آزمایش های غربالگری سرطان را انجام دهند، می توان از نیمی از مرگ های ناشی از سرطان جلوگیری كرد. یعنی اگر ما بتوانیم قبل از رشد یک ویروس یا مرض در بدنمان آن را شناسایی کنیم می توانیم آن را کنترل و برطرف کنیم و برعکس آن هم می شود یعنی اگر انسان، خود را کنترل نکند و بیماری خود را تشخیص ندهد، بعضی مواقع آن بیماری آنقدر پیشرفت می کند که باعث مرگ آن طرف می شود.

بعضی مواقع بیماری ها مربوط به جسم انسان می باشد که باید به دنبال اصلاح آن باشیم ولی بعضی مواقع دیگر، انسان دارای بیماری روحی می باشد همانگونه که خداوند در قرآن فرموده است: «فی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً» در دلهای آنان یک نوع بیماری است خداوند بر بیماری آنان افزوده (1)، بر این افراد لازم است سریع به دنبال شناسایی مرض خود رفته و آنرا برطرف کنند تا باعث مرگ و هلاکت آنها نشود.

در آیه 125 سوره توبه به این مطلب اشاره شده است که کسانی که بیماری روحی داشته اند و آن را برطرف نکرده اند این بیماری پیشرفت کرده و به حالت سخت (کفر") مرده اند «وَأَمَّا الَّذینَ فی قُلوبِهِم مَرَضٌ فَزادَتهُم رِجسًا إِلى رِجسِهِم وَماتوا وَهُم كافِرونَ» و امّا آنها که در دلهایشان بیماری است، پلیدی بر پلیدیشان افزوده؛ و از دنیا رفتند در حالی که کافر بودند. (2)
مرض روحی را به گناه تعبیر می کنند و گناه به معنى خلاف است و در اسلام هر كارى كه برخلاف فرمان خداوند باشد، گناه محسوب مى شود، هیچ گناهی کوچک نیست چون گناه نافرمانی بزرگی چون خداست. رسول اكرم صلّى اللّه علیه و آله در سخنى به ابوذر فرمودند: «لاتنظر الى صغر الخطیئة و لكن انظر الى من عصیته»؛ كوچكى گناه را ننگر، بلكه بنگر چه كسى را نافرمانى مى كنى! (3)
توهین کردن به دیگران علاوه بر آنکه مقدمه ای بر توهین کردن به خود شخص می باشد، همچنین باعث کینه توزی و غضب و خشم دیگران نیز می شود
روزی حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله در شأن ماه رمضان سخن مى گفت، على علیه السلام بپاخاست و پرسید: بهترین اعمال در این ماه چیست؟ رسول اكرم صلّى اللّه علیه و آله در پاسخ فرمودند: الوَرَعُ عن مَحارم اللّه بهترین عمل دراین ماه، پرهیز از گناه است. این روایت به ما می فهماند که یکی از بزرگترین وظیفه هر کسی شناخت و پرهیز از گناه می باشد. (4)
گناهی مقدمه ی گناهان دیگر
همانگونه که ضعف بدن انسان، زمینه بسیاری از مریضی ها می باشد، بعضی از عیوب زمینه و مقدمه دیگر گناهان می باشد که یکی از این گناهان که باعث گناهان دیگری می شود اهانت کردن است.
توهین کردن به دیگران علاوه بر آنکه مقدمه ای بر توهین کردن به خود شخص می باشد، همچنین باعث کینه توزی و غضب و خشم دیگران نیز می شود.
شخصی از قبیله بنی تمیم به خدمت پیامبر رسید و عرض كرد مرا موعظه كنید. در بین مواعظ حضرت این جمله بود: به مردم فحش مده كه باعث دشمنی آن ها می شود. «إِنَّ رَجُلًا مِنْ بَنِی تَمِیمٍ أَتَى النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله فَقَالَ أَوْصِنِی فَكَانَ فِیمَا أَوْصَاهُ أَنْ قَالَ لَا تَسُبُّوا النَّاسَ فَتَكْتَسِبُوا الْعَدَاوَةَ بَیْنَهُمْ».(5)
حرمت شکنی های امروزی
یکی از مواردی که بسیار مهم است و باید به آن پرداخت بحث حرمت گذارى و حرمت شكنى است. چیزى كه الآن متأسفانه گریبانگیر افراد است. راحت آبروى همدیگر را مى ریزند. راحت مقدسات را مى شكنند. خیلى خیلى راحت! خداوند در باب اهمیت احترام به همدیگر میفرماید: وقتی به نزد هم می روید به همدیگر درود بفرستید «وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّه» (6) ما حق نداریم اسم همدیگر را با لقب بگوییم. «وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ» (7) حدیث داریم پیغمبر حتى بچه ها را با کنایه صدا مى زد، یعنى با احترام نام آنها را می برد.
اگر به انسانهایی که توهین میکنند توجه کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که اینها افرادی ضعیف النفس و بی اراده هستند که بعضی مواقع بخاطر نداشتن قدرت کنترل خود و بعضی مواقع هم افراد بخاطر بی منطقی و دلیل محکم نداشتن، توهین میکنند و قرآن در سوره هود آیه 91 می فرماید: مخالفان انبیا، دلیل و منطق ندارند و منطق آنان توهین، شكنجه و كشتار است
باید افراد هم در خانه و هم در جامعه به همدیگر احترام بگذارند و با نام های نیکو همدیگر را صدا بکنند، ابوحمزه می گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می فرمود: «اِذا قال َ الرَّجُل لاِ خیه ِ المُؤمِن ِ اُف ٍّخَرَج َ مِن وِلایَتِه ِ وَ اِذا قال َ: اَنت َ عَدُوّی کَفَرَ اَحَدُهُما وَ لا یَقبَل اللهُ مِن مُؤمِن ٍ عَمَلاً وَ هُوَ مُضمِرٌعَلی ' اَخیه ِ المُؤمِن ِ سُوءاً» (هنگامی که مردی به برادر مؤمن خود بگوید: «اف ّ»، از پیوند دینی با او خارج شده و هر گاه به او بگوید: تو دشمن منی یکی از آن دو کافر شده اند، و خداوند از هر مؤمنی که نیت بد به برادر مؤمنش در دل دارد هیچ عملی را نمی پذیرد). (8)
در نهج البلاغه می خوانیم كه علی (علیه السلام) به جمعی از یارانش كه پیروان معاویه را در ایام جنگ صفین دشنام می دادند حضرت امیر علیه السلام از این کار آنها ناراحت شد و به آنها فرمود «إِنِّی أَكْرَهُ لَكُمْ أَنْ تَكُونُوا سَبَّابِینَ وَ لَكِنَّكُمْ لَوْ وَصَفْتُمْ أَعْمَالَهُمْ وَ ذَكَرْتُمْ حَالَهُمْ كَانَ أَصْوَبَ فِی الْقَوْلِ وَ أَبْلَغَ فِی الْعُذْرِ وَ قُلْتُمْ مَكَانَ سَبِّكُمْ إِیَّاهُمْ .... من خوش ندارم كه شما فحاش باشید، اگر شما به جای دشنام، اعمال آنها را برشمرید و حالات آنها را متذكر شوید (و روی اعمالشان تجزیه و تحلیل نمائید) به حق و راستی نزدیكتر است و برای اتمام حجت بهتر. (9)
ادعای شیعه بودن در جامعه ای که راحت توهین می کنند
حالا سوال این است که در جامعه ای که افراد ادعای شیعه امیرالمومنین و ائمه علیهم السلام دارند، چرا بعضی مواقع در عمل مخالف دستورات آن بزرگواران عمل می کنند و باعث سرافکندگی و آبروریزی ائمه علیهم السلام می شوند؟ همانگونه که امام صادق علیه السلام، خطاب به شیعیان فرمودند: «معاشر الشیعة کونوا لنا زینا و لاتکونوا علینا شینا، قولوا للناس حسنا و احفظوا السنتکم و کفوها عن الفضول و قبیح القول»؛ ای گروه شیعیان! همواره زینت ما باشید و مایه ننگ ما نگردید، با مردم نیک سخن گویید، مراقب زبان خود باشید و آن را از گفتار بیهوده و زشت باز دارید. (10) آیا وقتی که حضرت علی علیه السلام راضی به توهین به دشمنان و قاتلین شیعه نبود می تواند راضی به توهین به یک شیعه می باشد؟
كسی كه به پدر و مادرش دشنام بدهد ملعون و دور از رحمت الهی است از حضرت سوال شد، چگونه انسان به پدر و مادرش دشنام می دهد؟ فرمود: شخص به پدر دیگری فحش می دهد او هم پدر او را دشنام می گوید
اگر به انسانهایی که توهین می کنند توجه کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که اینها افرادی ضعیف النفس و بی اراده هستند که بعضی مواقع بخاطر نداشتن قدرت کنترل خود و بعضی مواقع هم افراد بخاطر بی منطقی و دلیل محکم نداشتن، توهین می کنند و قرآن در سوره هود آیه 91 می فرماید: مخالفان انبیا، دلیل و منطق ندارند و منطق آنان توهین، شكنجه و كشتار است. (11)
این توهین را خیلی جدی بگیرید
یکی از موارد توهین که متاسفانه در جامعه وجود دارد توهین به پدر و مادر است، که خداوند به صراحت در قرآن از آن نهی کرده است و فرموده: «فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً» کمترین اهانتی به آنها روا مدار! و بر آنها فریاد مزن! و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو! (12) این یک نوع توهین به پدر و مادر است و یک نوع دیگر این است که فرزند به پدر و مادر دیگران توهین کند، در روایتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که ایشان فرمودند: «كسی كه به پدر و مادرش دشنام بدهد ملعون و دور از رحمت الهی است از حضرت سوال شد، چگونه انسان به پدر و مادرش دشنام می دهد؟ فرمود: شخص به پدر دیگری فحش می دهد او هم پدر او را دشنام می گوید.» (13)
کلام آخر:
ما شیعیان همانگونه که امام صادق علیه السلام فرمودند باید باعث زینت و سربلندی ائمه علیهم السلام باشیم و از هر کاری که باعث خجالت و ناراحتی آن بزرگواران میشود دوری بگزینم، و یکی از رجس و پلیدی ها، بداخلاقی و توهین به یکدیگر است که در مواقع و جاهای مختلف ظهور و بروز دارد.
ان شاء الله در خانه و در جامعه با یکدیگر با قول کریم و اخلاقی نیکو و بدون توهین برخورد کنیم و این را بدانیم که توهین کردن نشانه یک انسان ضعیف و بی منطق است .
پی نوشت ها:
1. توبه / 10.
2. توبه / 125.
3. الأمالی (للطوسی)/النص/ ص528
4. فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام/ص: 236.
5. كافی، ج2/ ص360.
6. نساء/ 86 .
7. حجرات/ 11.
8. الكافی (ط - الإسلامیة)، ج 2، ص: 361.
9. نهج البلاغه / خطبه 206
10. شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار علیهم السلام/ ج 3/ ص: 586.
11. تفسیر نور/ ج 4 / ص 113 .
12. اسراء/ 23.
13. المحجه البیضاء، ج5، ص218

سیدعبدالحمید طباطبایی