پنج اثر شگفت انگیز صله ارحام

با توجه به آثار و برکات ارزشمند صله رحم بی توجهی و کاهلی در انجام این واجب دینی موجب خسران بزرگی در دنیا و آخرت خواهد بود.

مقدمه:
ارتباط با نزدیکان و آشنایان و احسان و نیکی به ایشان یکی از مهم ترین راههای تعالی و تقرب به سوی خداوند متعال است،که در منابع و آموزه های اسلامی بر آن تأکید و سفارش فراوان شده است. با فرا رسیدن سال نو و فراهم شدن اوقات فراغت و تعطیلات این فرصت طلایی برای ایرانیان فراهم می شود تا اینکه به این وظیفه شرعی و اخلاقی رونق دو چندان بخشند و بازار روابط خویشاوندی را بیش از پیش داغ تر نمایند. دراین نوشتار سعی داریم به طور اختصار به جایگاه و اهمیت ارتباط خویشاوندی و یا همان صله ارحام اشاره کنیم.

جایگاه و اهمیت صله ارحام در آموزه های اسلامی
در اهمیت و ارزش صله رحم و ارتباط با خویشاوند همین بس که خداوند متعال کسانی که به این واجب دینی بی تفاوتی نشان می دهند را در در زمره ی افراد زیانکار واقعی معرفی می نماید: «الَّذینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ میثاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ؛[بقره/۲۷]فاسقان كسانى هستند كه پیمان خدا را، پس از محكم ساختن آن، می شكنند و پیوندهایى را كه خدا دستور داده برقرار سازند، قطع نموده، و در روى زمین فساد می كنند اینها زیانكارانند».

نکته بسیار مهم در خصوص آیه:
گرچه بسیارى از مفسران این آیه را ناظر به خصوص به قطع رحم و بریدن رابطه خویشاوندى دانسته‌ اند، ولى دقت در مفهوم آیه نشان مى‌دهد كه معنى وسیعتر و عمومى ‌ترى دارد كه مسأله«قطع رحم» یكى از مصداقهاى آن است. زیرا آیه مى‌گوید: فاسقان پیوندهایى را كه خدا دستور داده بر قرار بماند قطع مى‌كنند، این پیوندها شامل پیوند خویشاوندى، پیوند دوستى، پیوندهاى اجتماعى، پیوند و ارتباط با رهبران الهى و پیوند و رابطه با خدا است، و به این ترتیب نباید معنى آیه را منحصر به قطع رحم و زیر پا گذاشتن رابطه‌ هاى خویشاوندى دانست. لذا بعضى از مفسران آن را به قطع رابطه با پیامبران و مؤمنان، یا قطع رابطه با پیامبران دیگر و كتب آسمانى آنها كه خدا دستور پیوند با همه آنها را داده است تفسیر كرده‌اند كه پیدا است این تفسیرها نیز بیان كننده بخشى از مفهوم كلى آیه است.[۱] در بعضى از روایات جمله « ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ» به رابطه با امیر مؤمنان (علیه السلام) و ائمه اهل بیت (علیه السلام) تفسیر شده است.[۲]

در منابع روایی نیز با روایات ارزشمند و زیبایی برخورد می نمایم که به خوبی حاکی از اهمیت صله رحم در فرهنگ اسلامی دارد. از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله) نقل شده است که فرمودند: «أُوصِی الشَّاهِدَ مِنْ أُمَّتِی وَ الْغَائِبَ مِنْهُمْ وَ مَنْ فِی أَصْلَابِ الرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ النِّسَاءِ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ أَنْ یَصِلَ الرَّحِمَ وَ إِنْ كَانَتْ مِنْهُ عَلَى مَسِیرَةِ سَنَةٍ فَإِنَّ ذَلِكَ مِنَ الدِّینِ؛[۳] سفارش می كنم امت حاضر و غائبم را و آنهائى را كه در پشت مردان و زهدان زنانند تا روز قیامت كه صله رحم كنند. اگر چه بفاصله یك سال راه باشد، زیرا صله رحم جزء دین است». سفارش و تأکید بر ارتباط با خویشاوند حتی با تحمل سختی های یک سال مسافرت به خوبی حاکی از اهمیت این فریضه دینی و اخلاقی در شریعت اسلامی دارد. این در حالی است که در دنیای مدرن و ماشینی امروزی با حاکمیت عصبیت ها و بد اخلاقی که بازار دید و بازدید به شدت دستخوش رکود و کساد شده است. سال نو فرصت و بهانه ای زیبایی است که بار دیگر در جامعه اسلامی با رونق بخشیدین به بازار دید و بازدید خود را بهره مند از آثار ارزشمند صله ارحام نمود.

آثار شگفت انگیز صله ارحام:
در روایتی از امام باقر (علیه السّلام) نقل شده است که فرمودند: « صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَكِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ؛[۴]: صله ارحام اعمال را پاك كند و اموال را فزونى دهد و بلا را بگرداند و حساب را آسان كند و اجل را تأخیر اندازد»

۱-پاک شدن اعمال: در این روایت بسیار زیبا پنج اثر شگفت انگیز برای صله ارحام ذکر شده است در فراز ابتدایی روایت موضوع پاک شدن اعمال مطرح شده است نیکی به نزدیکان و دیدار با ایشان از آنجای که مصداق بارز عمل صالح می باشد موجب پاک شدن اعمال از بدی هاست کما اینکه در قرآن کریم می آموزیم: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْن؛[هود/۱۱۴] چرا كه حسنات، سیئات (و آثار آنها را) از بین مى‌برند».
۲-فزونی در برکات الهی: دومین و زیباترین اثر صله ارحام مورد اشاره در روایت، بهرمندی از برکات الهی و فزونی در آن است. « وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ[۵]و اموال را فزونى دهد». در متون روایی نقل شده است امیر المؤمنین (علیه السلام) در خطبه خود فرمود: «پناه برم به خدا از گناهانى كه زود نابود كنند، عبد اللّه بن كوّاء یشكرى خدمت آن حضرت برخاست و گفت: یا امیر المؤمنین! آیا گناهانى هستند كه زود نابود كنند؟ فرمود: آرى، واى بر تو، آن قطع رحم است، راستى كه خاندانى با هم فراهم شوند و با هم كمك كنند و با اینكه بد كارند خدا به آنها روزى مى‌دهد، و به راستى خاندانى از هم جدا مى‌شوند و با یك دیگر قطع رحم مى‌كنند و خدا آنها را محروم مى‌كند با اینكه پرهیزكارند».[۶]
۳-نجات از بلایای ارضی و آسمانی: « تَدْفَعُ الْبَلْوَى؛[۷] و بلا را بگرداند».
۴-حسابرسی آسان: « تُیَسِّرُ الْحِسَابَ؛[۸]و حساب را آسان كند».در روایت دیگری از رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و اله)‌ نقل شده است. «الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ یُهَوِّنَانِ الْحِسَابَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ؛[۹]بر بوالدین و صله رحم حساب را آسان كنند و سپس این آیه را خواندآنان كه آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده پیوند مى‌دهند و از پروردگارشان مى‌ترسند و از سختىِ بازخواست خداوند بیمناكند».
۵-طول عمر در سایه صله رحم:«تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ؛[۱۰]و اجل را تأخیر اندازد». در روایت دیگری از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله)نقل شده است:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صلی الله علیه و اله):صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ[۱۱].

سخن آخر: با توجه به آثار و برکات ارزشمند صله رحم بی توجهی و کاهلی در انجام این واجب دینی موجب خسران بزرگی در دنیا و آخرت خواهد بود.
____________________
پی نوشت:
[۱]. تفسیر نمونه، ج‌۱، ص۱۵۵.
[۲]. نور الثقلین، ج۱، ص۴۵.
[۳]. الكافی، ج‌۲، ص۱۵۱، ح۵.
[۴]. همان، ج‌۲، ص۱۵۰، ح۴.
[۵]. همان.
[۶]. أصول الكافی، ترجمه كمره‌اى: ج‌۵، ص۳۰۹، ح۷.
[۷]. الکافی، ج‌۲، ص۱۵۰، ح۴.
[۸]. همان.
[۹]. بحار الأنوار، ج‌۷۱، ص۹۸، ح۳۸.
[۱۰]. الکافی، ج‌۲، ص۱۵۰، ح۴.
[۱۱]. من ‌لایحضره‌الفقیه: ج۴، ص۳۶۸.

رهپویان قرآن