آیا اصرار بر دعا کردن جایز است؟!

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «رحم الله عبداً طلب من الله عزوجل حاجة فالّح فی الدعاء استجیب له او لم یستجیب»؛ «خدا رحمت کند بنده ای را که از خداوند متعال حاجتی را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد. چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد.»

دعا، مظهر بندگى در مقابل خداوند و براى تقویت روح عبودیت در انسان است، و این روح عبودیت و احساس بندگى در مقابل خداوند، همان چیزى است که انبیاى الهى از اول تا آخر، تربیت و تلاششان متوجه این نقطه بوده است که روح عبودیت را در انسان زنده کنند. دعاهای بسیاری در شب های ماه مبارک رمضان وارد شده است ، مانند دعای افتتاح، دعای ابوحمزه، دعای سحر و... این همه دعا برای این است که انسان خودش را شبیه اولیای الهی کند و خدا را بخواند برای نجات از شقاوت در دنیا و آخرت.

«خدایا !كَرم تو اَجلّ از مجازات مجرمین است و حلم تو بزرگتر از آن است كه همتا و كُفو تقصیر مقصّران باشد. و من هم به فضل تو پناهنده شدم.»رمضان عید اولیای الهی!

تمام لحظات ماه مبارک رمضان، لحظات اجابت دعاست و این طور نیست که فقط وقت غروب و قت اجابت باشد. البته زمان هایی از این ماه فضیلتش بسیار بیشتر است، امّا هر لحظه، لحظه اجابت دعاست. گرچه همواره راه نیایش عبد و مولا باز است، ولی ماه مبارك رمضان عید اولیای الهی است.

دعای ابوحمزه ثمالی مصداق اصرار در دعا

یكی از آداب و سنن نیایش و دعا اِلحاح و اصرار است. اِلحاح و اصرار گاهی به تكرار یك جمله است، گاهی به تكرار مضمون یك جمله در عبارت های گوناگون؛ دعای ابوحمزه ثمالی از مصادیق بارز اِلحاح در دعاست. زیرا وجود مبارك امام سجاد سلام الله علیه در سحرهای ماه مبارك رمضان یك مطلب را با عبارت های گوناگون، با تعبیرهای مختلف بازگو می كنند، و آن بخشش گناهان است.در جایی عرض می كند: وَ یا رَبِّ لِأنَّ كَرَمَكَ أیّ رَبِّ یَجِلُّ عَنْ مُجازاهِ المُذنبینْ وَ حِلمِكَ عَنْ مُكافاهِ المُقَصِّرینْ؛ شما اگر بخواهی در كُرسی داوری بنشینی و عدّه ای را كیفر بدهی، كریمانه اگر بر كُرسی داوری بنشینی،آن كُرسی كرم با جلال تر از آن است كه تبهكاران را كیفر كند، و كُرسی حلم و داوریِ بردباری بزرگتر از آن است كه دیگران را مكافات كند! در اینجا وجود مبارك امام سجاد سلام الله علیه عرض می كند: تو اگر بر كُرسی كَرم و حِلم بنشینی و در ساهره قیامت افراد را احضار كنی، حلم و كرم تو هرگز كُفو ندارد، همتا ندارد؛ تا ما بگوئیم برابر با كرم عدّه ای را كیفر دادی، چون چیزی برابر كَرم تو نیست! لذا عرض می كند: خدایا ! آن كَرم تو اَجلّ از مجازات مجرمین است و حلم تو بزرگتر از آن است كه همتا و كُفو تقصیر مقصّران باشد. و من هم به فضل تو پناهنده شدم .

آثار اصرار در دعا

یکی از عواملی که سبب استجابت دعا می گردد، اصرار در دعا است خدای متعال بنا به دلایلی گاهی اوقات دعای بنده خویش را سریعاً اجابت نمی کند؛
دعا، مظهر بندگى در مقابل خداوند و براى تقویت روح عبودیت در انسان است، و این روح عبودیت و احساس بندگى در مقابل خداوند، همان چیزى است که انبیاى الهى از اول تا آخر، تربیت و تلاششان متوجه این نقطه بوده است که روح عبودیت را در انسان زنده کنند.

حال یا به علت گناهی که انجام داده و باید توبه کند و یا به علت عدم وجود شرایط لازم و نیاز به فرصت برای استجابت دعا از مجرای طبیعی و یا به جهت اینکه خدای متعال می خواهد بنده اش، ارتباط خود را با او بیشتر کند و به درگاه او توجه زیادتر داشته باشد. بنابراین اصرار در دعا خود می تواند عاملی در استجابت دعا محسوب شود و خود اصرار ورزیدن در دعا، موجب خشنودی خداوند متعال است. امام باقر علیه السلام می فرماید: «ان الله عزوجل کره الحاح الناس بعضهم علی بعض فی المسأله و أحب ذلک لنفسه»؛ «بدرستی که خداوند متعال کراهت دارد از اصرار مردم نسبت به یکدیگر برای ادای حاجات، در حالی که آن را برای خود دوست دارد». و نیز می فرماید: «و الله لایلحّ عبد مومن علی الله عزوجل فی حاجة الا قضاها له»؛ «به خدا قسم اصرار نمی ورزد بنده مومن بر خداوند متعال برای حاجتی مگر این که آن را برآورده می سازد» رسول اکرم صلی الله علیه وآله می فرماید: «ان الله یحب السائل اللحوح»؛ «خدای متعال درخواست کننده اصرار کننده را دوست دارد»، بنابراین اصرار در دعا به پیشگاه الهی، گذشته از اینکه موجب برآورده شدن حاجت می شود. فی نفسه امری مطلوب و مورد عنایت خداوند متعال است بدین جهت هیچ گاه نباید از تأخیر در استجابت دعا دلگیر و نا امید شد.

نتیجه

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «رحم الله عبداً طلب من الله عزوجل حاجة فالّح فی الدعاء استجیب له او لم یستجیب»؛ «خدا رحمت کند بنده ای را که از خداوند متعال حاجتی را درخواست کند و بر آن اصرار بورزد. چه حاجتش برآورده شود و چه برآورده نگردد» آنگاه حضرت، این آیه شریفه را تلاوت فرمودند: و ادعوا ربی عسی الا اکون بدعاء ربی شقیاً ؛ پروردگار خود را می خوانم، باشد که به سبب خواندن او، به بدبختی نیفتم.

منابع:
- قرآن کریم؛ سوره مریم، آیه 48.
- میزان الحکمه، ج 2، ص 880.
- سفینة البحار، ج 3، ص 57 .
- فضائل صلوات، 1385، ص153
- شرح دعای ابوحمزه ثمالی آیة الله جوادی آملی
- بیانات رهبر معظم انقلاب در خطبه های نماز جمعه ی تهران1385

فرآوری: حامد رفیعی