مژده به کسانی که استغفار می‌کنند

پاره اى از امور، امورى حتمى هستند كه ناگزیر واقع مى شوند، و پاره اى دیگر امورى مشروط و موقوفند كه خداوند هر كدام را بخواهد پیش مى اندازد و یا محو مى كند و یا اثبات می نماید...

خداوند سبحان در این ماه با فضیلت، میهمانی ویژه ای برای تربیت روح ترتیب داده است. به گونه ای که می تواند در حیات معنوی تحولی شگرف پدید آورد، تحولی که او را به سعادت ابدی رهنمود می سازد و کامیابی همیشگی را برای وی تضمین می نماید.

ماه آزادی از آتش جهنم

شکوه و اهمیت برکات فراوان مادی و معنوی ای که در ماه مبارک رمضان و شب های قدر، نصیب روزه داران و اهل ایمان و تقوا می شود، قابل توصیف و درک نیست. در اهمیت و ارزش این ماه خدا همین بس که در کتب روایی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) این چنین نقل شده است: «هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و پاک دامنی ورزد و زبانش را حفظ کند و آزارش را به مردم نرساند، خداوند گناهان گذشته و آینده او را می آمرزد و از آتش آزادش می کند و در سرای ابدی جایش می دهد و شفاعت او را در باره موحدان گنهکار به تعداد کوه های به هم پیوسته می پذیرد».[1]

هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و پاک دامنی ورزد و زبانش را حفظ کند و آزارش را به مردم نرساند، خداوند گناهان گذشته و آینده او را می آمرزد و از آتش آزادش می کند و در سرای ابدی جایش می دهد و شفاعت او را در باره موحدان گنهکار به تعداد کوه های به هم پیوسته می پذیرد

قلب این ماه زیبا شب های قدر است، که بر اساس آیات الهی از هزار ماه بهتر است و سرنوشت و تقدیر افراد در این شب رقم می خورد : «حم، وَ الْكِتابِ الْمُبینِ، إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی لَیْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرینَ، فیها یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكیمٍ؛[سوره دخان، آیات4-1] حم، سوگند به این كتاب روشنگر، كه ما آن را در شبى پر بركت نازل كردیم ما همواره انذاركننده بوده ایم! در آن شب هر امرى بر اساس حكمت (الهى) تدبیر و جدا مى گردد.»

طرح سوال:

از آنجا که بر اساس آموزه های روایی و قرآنی سرنوشت افراد در شب قدر رقم می خورد، این سوال مطرح است که چه عمل و رفتاری نقش تعیین کننده در این سرنوشت دارد؟ و اینکه در صورت ثبت شدن سرنوشت افراد آیا قابل تغییر است و یا اینکه هیچ گونه تغییر در آن سرنوشت و تقدیر رقم نمی خورد؟

جواب مفسران در خصوص تغییر تقدیر انسان:

بر اساس اذعان مفسران قرآن می توان این چنین بیان داشت که، در مواردی این تقدیر الهی می تواند مورد تغییر واقع شود، علامه طباطبایی در این خصوص در ذیل آیات سوره مبارکه قدر این چنین بیان می دارد هیچ منافاتى ندارد كه در شب قدر مقدر بشود ولى در ظرف تحققش طورى دیگر محقق شود، چون كیفیت موجود شدن مقدر، امرى است، و دگرگونى در تقدیر، امرى دیگر است، هم چنان كه هیچ منافاتى ندارد كه حوادث در لوح محفوظ معین شده باشد، ولى مشیت الهى آن را تغییر دهد، هم چنان كه در قرآن كریم آمده:

" یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ" علاوه بر این، استحكام امور به حسب تحققش مراتبى دارد، بعضى از امور شرایط تحققش موجود است، و بعضى ها ناقص است، و احتمال دارد كه در شب قدر بعضى از مراتب احكام تقدیر بشود، و بعضى دیگرش به وقت دیگر موكول گردد.[2]

در كافى به سند خود از هشام بن سالم و حفص بن بخترى و غیر آن دو، از امام صادق (علیه السلام) روایت كرده كه در ذیل آیه «یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ» فرموده: و آیا جز این است كه چیزى كه ثابت است محو مى شود، و چیزى كه محو و نابود است اثبات مى گردد.[3] این روایت را عیاشى هم در تفسیر خود از جمیل از آن جناب نقل كرده و در تفسیر عیاشى از فضیل بن یسار روایت آورده كه گفت: من از حضرت ابى جعفر (علیه السلام) شنیدم كه مى فرمود:

پاره اى از امور، امورى حتمى هستند كه ناگزیر واقع مى شوند، و پاره اى دیگر امورى مشروط و موقوفند كه خداوند هر كدام را بخواهد پیش مى اندازد و یا محو مى كند و یا اثبات می نماید.[4]

کارهای تأثیر گذار در سرنوشت انسان

1-توبه و بازگشت به سوی خدای متعال:

در شب قدر سرنوشت انسان رقم می خورد، اگر انسان این را خوب درک کرده باشد، چاره ای برای آینده پیش روی خود می اندیشد و از کردار زشت و تأثیر گذار در سر نوشت از خدای متعال پوزش می طلبد و تصمیم به ترک آن افعال زشت را می نماید تا اینکه، بدین وسیله هم رضایت الهی را جلب نماید و هم محبت پروردگار را . «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرینَ؛[سوره بقره، آیه 222] هر آینه خدا توبه كنندگان و پاكیزگان را دوست دارد». در روایتی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و الله و سلم) در خصوص اشتیاق خداوند به توبه بنده اش این چنین نقل شده است: «أللهُ أفرَحُ بِتَوبَةِ العَبدِ مِنَ العَقیمِ الوالِدِ وَ مِنَ الضّالِّ الواجِدِ؛[5]خداوند از توبه بنده اش بیش از عقیمی که صاحب فرزند شود و گم کرده ای که گمشده اش را پیدا می کند خوشحال می شود».

2-استغفار به درگاه الهی:

در خصوص جایگاه و اهمیت استغفار لازم به ذکر است که در فرهنگ و آموزه های اسلامی استغفار و توبه به درگاه خداوند متعال از اهمیت و جایگاه ممتازی بر خوردار است و برای آن آثار و برکات فراوانی در قرآن کریم ذکر شده است.

در کتاب شریف وسایل الشیعه از امام محمد باقر(علیه السلام) این چنین نقل شده است: «هر کس در شب قدر احیاء کند، گناهانش آمرزیده می شود اگر به عدد ستارگان آسمان باشد»

از جمله اینکه خدای متعال در سوره مبارکه نوح می فرماید:« فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً؛[نوح/12-10] و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید كه او همواره آمرزنده است. [تا] بر شما از آسمان بارانِ پى در پى فرستد.و شما را به اموال و پسران، یارى كند، و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد».

خداوند متعال در این آیات نورانی پنج نوید و مژده نیکو به کسانی که از استغفار و توبه به درگاه الهی استفاده می کنند می دهد:
الف). مژده ی بخشش گناهان: « إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً؛[نوح/10]او همواره آمرزنده است».
ب). بهره مندی از برکات و ارزاق آسمانی: «یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْكُمْ مِدْراراً؛[نوح/11] بر شما از آسمان بارانِ پى در پى فرستد».
پ). توسعه و وسعت مالی در زندگی: « وَیُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ؛[نوح/12] و شما را به اموال یارى كند».
ت). بهره مندی از فرزندان در حیات دنیوی: « وَ یُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنینَ؛[نوح/12] و شما را به اموال و پسران، یارى كند».
ث). موجبات آبادانی دنیا و آخرت: « وَ یَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً؛[نوح/12] و برایتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پدید آورد».

3-احیا و شب زنده داری:

یکی از کارها و اعمال عبادی با ارزش و تأثیر گذار در شب قدر، شب زنده داری و عبادت و بندگی است. روایات فراوانی روزه داران و مومنین را به این عمل تشویق نموده است، کما اینکه در کتاب شریف وسایل الشیعه از امام محمد باقر(علیه السلام) این چنین نقل شده است: «هر کس در شب قدر احیاء کند، گناهانش آمرزیده می شود اگر به عدد ستارگان آسمان باشد».[7]

مرحوم علامه مجلسی در بحار الانوار از امام باقر(علیه السلام) و او از پدرانش نقل کرده اند که:« إِنَّ رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و اله) نَهی أَنْ یُغْفَلَ عَنْ لَیْلَةِ إِحْدی وَ عِشْرینَ وَ عَنْ لَیْلَةِ ثَلاثٍ وَ عِشْرینَ وَ نَهی أَنْ یَنامَ اَحَدٌ تِلْکَ اللَّیْلَةَ؛[8] پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) نهی کرده که از شب 21 و 23 غفلت شود و نهی کرده که کسی در آن شب بخوابد».

سخن آخر:

خدای متعال در میهمان سرای رمضان، جان و روح دوستانش را به ضیافت فرا خوانده است، نه تن و وجود مادی ایشان را و این ضیافتی است که جز خدای رحمان کسی ارزش آن را نمی داند، از اینرو در حدیث این چنین نقل شده است: « وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص قَالَ تَعَالَى الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِه ؛[9] روزه از آن من است و من خود پاداش آن را می دهم».

----------------------------------------------------------
[1]. الامالی(صدوق): ص71، ح38.
[2]. ترجمه المیزان: ج 20، ص563.
[3]. الكافى: ج 1، ص 146، ح 2.
[4]. تفسیر عیاشى: ج 2، ص 217، ح 65.
[5]. نهج الفصاحه: ص 620 ، ح 2199.
[6]. ر.ک: مستدرک الوسائل: ج7، ص474.
[7]. همان.
[8]. همان.
[9]. دعائم الإسلام: ج 1، ص.270.