آیا حضرت ابراهیم(ع) پسرش را به قربان‌گاه برد تا بعد از پیروی از فرمان خدا، به امامت برسد؟

آنچه از قرآن کریم و منابع روایی استفاده می‌شود، این است که اولیای الهی و در رأس آنان پیامبران و امامان معصوم(ع) تمام اعمال و بندگی‌شان تنها و تنها برای خدا بوده و هست، نه برای رسیدن به مقام و جایگاه دنیایی و حتی مقامات معنوی. آنان خدا را آن‌گونه شناختند که در راه او از جان و مال خویش دریغ نمی‌کنند. قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «قُلْ إِنَّ صَلاتی‌ وَ نُسُکی‌ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‌ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمین»؛ بگو: نماز و قربانى من، زندگى و مرگم براى خدا، پروردگار جهانیان است.

در این آیه خداوند به پیامبرش می‌فرماید به مردم بگو؛ نماز و تمام عبادت و بندگی‌ام، مرگ و زندگی‌ام و شئونات آن‌را در هر شرایطی، برای خدا خالص کرده‌ام و کسى و چیزى را در آن شریک نمی‌گردانم، و این همان توحید خالص و صاف است.

آرى، اولیای الهی نماز، عبادات، بندگی، و قربانى‌شان براى غیر خدا نبوده و نیست، اینان مرگ و زندگی‌شان، تمام حرکات و سکنات‌شان؛ اخلاق، سیاست، اقتصاد، رسالت‌های اجتماعی و..، همه براى خدا است. برای رضای او و براى تحقق ارزش‌هاى الهی است.

امام علی(ع) در همین راستا می‌فرماید خدایا: «‌مَا عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ نَارِکَ وَ لَا طَمَعاً فِی جَنَّتِکَ وَ لَکِنْ وَجَدْتُکَ‌ أَهْلًا لِلْعِبَادَةِ فَعَبَدْتُکَ»؛ من تو را از ترس جهنم و یا طمع بهشت عبادت نمی‌‌کنم، بلکه تو را شایسته عبادت یافتم؛ از این‌رو عبادتت می‌کنم.

بنابراین، این‌ گونه نیست که پیامبران و اولیای خدا برای به دست آوردن چیزی و یا مقامی خداوند را بندگی کنند.

حضرت ابراهیم(ع) نیز قبل از به قربان‌گاه بردند فرزند، از امتحان‌های سخت سربلند بیرون آمد، آن‌گاه خداوند وی را به مقام امامت برگزید، چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «وَ إِذِ ابْتَلى‌ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ...»؛ (به خاطر آورید) هنگامى که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده این آزمایش‌ها برآمد. خداوند به او فرمود: من تو را امام و پیشواى مردم قرار دادم.

البته، هر انسانی حتی اولیای الهی اعمال و عباداتی را که انجام می‌دهند، رسیدن به مقام قرب و رضای الهی را دنبال می‌کنند، آن‌گونه که قرآن کریم خطاب به پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى‌ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»؛ و پاسى از شب را (از خواب برخیز، و) قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافى براى تو است امید است پروردگارت تو را به مقامى در خور ستایش برانگیزد!

در آیه دیگر رضایت و خشنودى خدا که نصیب مؤمنان راستین مى‌‌شود برتر و بزرگ‌تر از نعمت‌های بهشتی می‌داند: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی‌ جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیمُ»؛خداوند به مردان و زنان باایمان، باغ‌هایى از بهشت وعده داده که نهرها از زیر درختانش جارى است جاودانه در آن خواهند ماند و مسکن‌‌هاى پاکیزه‌‌اى در بهشت‌هاى جاودان (نصیب آنها ساخته) و (خشنودى و) رضاى خدا، (از همه اینها) برتر است و پیروزى بزرگ، همین است!