یکی از مهمترین آثار رعایت اخلاص، اعطای روشن بینی، بصیرت، حكمت و معیار شناسایی حق و باطل از جانب خدا به فرد مخلص است، بگونه ای كه این اثر در تمام برخوردهای او به روشنی دیده می شود. چنانچه رسول خدا صلی الله علیه و اله فرمود: هیچ بنده ای برای خدا چهل روز اخلاص نورزید، مگر اینكه چشمه های حكمت از قلب او، بر زبانش جاری گردید. (بحارالانوار ، ج 70، صفحه 243)
اخلاص، معیار ارزش عبادت، مقامی از مقامات مقرّبان الهی و هدف دین است. هر كس آن را یافت، موهبتی الهی نصیبش گشته كه به وسیله آن به مقامات بزرگی خواهد رسید. چرا چنین نباشد، در حالی كه خداوند متعال، بندگانش را به آن امر كرده، می فرماید: «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ» خدا را بخوانید، در حالی كه تنها برای او در دین اخلاص می ورزید، اگر چه كافران را ناخوش آید. (غافر (40)، آیه 14)
در سخنان پیشوایان معصوم، تعابیر گوناگونی، از قبیل بهترین عبادت، ثمره عبادت، غایت دین، عبادت مقرّبان الهی و مانند آن دربار فضیلت اخلاص آمده است. در اهمیت اخلاص همین بس كه شرط قبولی عمل است و اگر در عملی موجود نباشد، بی هدف و بی نتیجه خواهد بود.
از این رو، علی علیه السلام فرمود: «من لم یصحب الإخلاص عمله لم یقبل» (شرح غررالحكم، ج 5، صفحه 418) عمل هر كس كه با اخلاص همراه نباشد، قبول نمی شود.
اخلاص، معیار ارزش عبادت، مقامی از مقامات مقرّبان الهی و هدف دین است. هر كس آن را یافت، موهبتی الهی نصیبش گشته كه به وسیله آن به مقامات بزرگی خواهد رسید.
ما در این نوشتار به روایت دو داستان کوتاه در این رابطه می پردازیم:
اخلاص شیخ عباس قمی
در یكی از ماه های رمضان با چند تن از رفقاء از ایشان (محدث قمی) خواهش كردیم كه در مسجد گوهرشاد اقامه ی جماعت را بر معتقدان و علاقه مندان، منت نهد، با اصرار و ابرام این خواهش پذیرفته شد و چند روز نماز ظهر و عصر در یكی از شبستان های آنجا اقامه شد و بر جمعیت این جماعت روز به روز می افزود هنوز به ده نرسیده بود، كه اشخاص زیادی، اطلاع یافتند و جمعیت فوق العاده شد؛ یك روز پس از اتمام نماز ظهر به من كه نزدیك ایشان بودم، گفتند: من امروز نمی توانم نماز عصر بخوانم رفتند و دیگر آن سال را برای نماز جماعت نیامدند در موقع ملاقات و استفسار از علت ترك نماز جماعت گفتند: حقیقت این است كه در ركوعِ ركعت چهارم، متوجه شدم كه صدای اقتداكنندگان كه پُشت سر من می گویند «یا الله یا الله ان الله مع الصابرین» از محلی بسیار دور به گوش می رسید، این توجه كه مرا به زیادتی جمعیت متوجه كرد، در من شادی و فرحی تولید كرد و خلاصه خوشم آمد كه جمعیت این اندازه زیاد است، بنابراین من برای امامت، اهلیت ندارم. (فوائد الرضویّه، ج1، مقدمه محمود شهابی)
خدا در قرآن می فرماید: «فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ» خدا را بخوانید، در حالی كه تنها برای او در دین اخلاص می ورزید، اگر چه كافران را ناخوش آید. (غافر (40)، آیه 14)
اخلاص غلام سیاه
در عصر خلافت علی (علیه السلام) غلام سیاهی به حضور امیرمومنان علی (علیه السلام) آمد و عرض كرد: من دزدی كرده ام مرا پاك كن (یعنی با اجرای حدّ دزدی كه بریدن چهار انگشت دست راست در مرحله اول هست حكمخدا را جاری فرما). امیرمومنان (علیه السلام) فرمود: شاید دزدی تو در غیر حرز (بر وزن فسق) باشد (چون یكی از شرائط دزدی كه باید دستش را برید آن است كه دزدی او در محل محفوظی مثل جیب یا دكانی كه درش قفل است و... كه به آن حرز می گویند، باشد) سپس علی (علیه السلام) توجه خود را از او برگرداند. او برای بار دوم اعتراف كرد و گفت : من دزدی كرده ام (دزدی در حرز) مرا پاك كن. امیرمومنان (علیه السلام) فرمود: شاید دزدی تو به مقدار حدّ نصاب (یعنی به اندازه چهار نخودونیم طلای مسكوك یا به اندازه قیمت آن) نباشد، سپس علی (علیه السلام) توجه خود را از او برگرداند. غلام سیاه برای بار سوم اقرار كرد كه: من دزدی كرده ام . وقتی كه علی (علیه السلام) دریافت كه او راست می گوید و شرائط دزدی ای كه حدّ دارد، در این دزدی هست، چهار انگشت دست او را از بیخ برید، و حكم الهی را جاری نمود. غلام سیاه ، از خدمت علی (علیه السلام) مرخص شد، (در كوچه یا میدان و یا بازار) كنار مردم آمد و با احساسات پاك و با شور و نشاط به مدح علی (علیه السلام) پرداخت و گفت : قطع یمینی امیرالمومنین ، و امام المتقین ، و قائد الغرّ المحّجلین ، و یعسوب الدین ، و سیّد الوصیین و... دست راستم را برید، امیرمومنان و پیشوای پرهیزكاران ، و سرور و پیشتاز پیشقراولان ، رئیس دین و سید اوصیاء الهی . او به همین عنوان به مدیحه سرائی ادامه می داد و همچنان در شاءن علی (علیه السلام) سخن می گفت . امام حسن و امام حسین ، از آنجا رد می شدند، از جریان آگاه شده و مدیحه سرائی غلام سیاه را شنیدند و سپس به حضور پدر بزرگوارشان علی (علیه السلام) آمده و جریان را به عرض رساندند، علی (علیه السلام) شخصی را به سوی او فرستاد و فرمود به او بگو هم اكنون نزد من بیاید. فرستاده علی (علیه السلام) نزد غلام سیاه رفت و پیام علی (علیه السلام) را رساند، او با كمال شور و شوق به حضور علی (علیه السلام) آمد. علی (علیه السلام) به او فرمود: من دست تو را قطع كردم ولی تو از من مدح می كنی ؟!. غلام سیاه عرض كرد: ای امیرمومنان ! مرا با اجرای حدّ الهی ، پاك ساختی ، پیوند حب و دوستی با تو در گوشت و خونم آمیخته است ، اگر تو مرا قطعه قطعه كنی ، از حب قلبی ام كه به تو دارم ذرّه ای نمی كاهد. حضرت علی (علیه السلام) (دید حیف است كه چنین فرد پاك و مخلصی دست بریده باشد) از امداد غیبی الهی استمداد كرده و دعا كرد، و انگشتهای قطع شده او را به محل قطع گذاشت و از خدا خواست كه دست او به حالت اول برگردد، دعای علی (علیه السلام) مستجاب شد و دست غلام سیاه ، موزون شده و به صورت اول سالم گردید.
منابع:
داستان دوستان / محمد محمدی اشتهاردی
فرآوری: آمنه اسفندیاری
منبع : سایت اندیشه قم
