بزرگترین واجب!

امام رضا (علیه السلام) فرمود: خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:

1 - به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود.

2 - به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است.

3 - به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است. (بحارالانوار، ج 74، ص 77)

در آموزه های دینی ما نیکی به والدین اهمیت زیادی دارد و بلکه از مهمترین مسائل اخلاقی است كه خداوند متعال بلافاصله بعد از مسأله توحید به آن سفارش فراوان كرده است. تا جاییکه در سوره لقمان آیه 14 می خوانیم: مرا و پدر و مادرت را شكر كن. یعنی شكرگزاری در برابر پدر و مادر در قرآن مجید در ردیف شكرگزاری در برابر نعمتهای خدا قرار داده شده است. و این اهمیت جایگاه پدر و مادر را نشان می دهد که بسیار والاست.
ما در این نوشتار با بیان دو داستان کوتاه اجمالا به بیان اهمیت این موضوع می پردازیم:
فوائد نیکی به والدین
در عیون اخبارالرضا از بزنطی نقل می كند كه گفت از حضرت رضا علیه السلام شنیدم فرمود مردی از بنی اسرائیل یكی از بستگان خود را كشت و كشته او را بر سر راه مردی از بهترین بازماندگان یعقوب (اسباط بنی اسرائیل ) گذاشت بعد مطالبه خون او را كرد. حضرت موسی علیه السلام گفت گاوی بیاورید تا كشف حقیقت كنم حضرت رضا علیه السلام فرمود هر نوع گاوی می آوردند كافی در اطاعت و پیروی امر بود ولی سخت گفتند چون توضیح خواستند خداوند هم بر آنها سخت گرفت پرسیدند چگونه گاوی باشد؟ گفت: (بقرة لافارض ولابكر عوان بین ذلك ) نه كوچك و نه بزرگ بلكه ما بین این دو باشد. باز پرسیدند چه رنگ داشته باشد؟
حضرت موسی گفت : (صفراء فاقع لونها تسر الناظرین ) زرد رنگ نه مایل به سفیدی و نه پر رنگ مایل به سیاهی باز بر خود دشوار گرفتند خداوند هم بر آنها سخت گرفت گفتند ای موسی گاو بر ما مشتبه شده واضح تر از این توصیف كن موسی گفت (لا ذلول تثیر الارض ولاتسقی الحرث مسلمة لاشیة فیها) گاوی كه به شخم زدن آرام و نرم شده و برای زراعت آبكشی نكرده باشد بدون عیب و غیر از رنگ اصلیش رنگ دیگری در آن وجود نداشته باشد بالاخره آن گاو منحصر شد به یكی و آن هم در نزد جوانی از بنی اسرائیل بود وقتی كه برای خرید به او مراجعه كردند گفت نمی فروشم مگر اینكه پوست این گاو را پر از طلا نمائید! به حضرت موسی اطلاع دادند گفت چاره ای نیست باید بخرید. به همان قیمت خریدند و آن را كشتند. دم گاو را بر مرد مقتول زدند زنده شد و گفت یا رسول الله پسر عمویم مرا كشته نه آنكسی كه بر او دعا می كنند: بدین وسیله بنی اسرائیل قاتل را شناختند.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. (کنز العمال، ج 16، ص 475)
یكی از پیروان و اصحاب موسی گفت یا نبی الله این گاو را قصه شیرینی است حضرت فرمود آن قصه چیست؟ مرد گفت جوانی كه صاحب این گاو بود خیلی نسبت به پدر خویش مهربانی می كرد. روزی آن جوان جنسی خرید و برای پرداختن پول پیش پدر آمد، او خواب بود و كلیدها زیر سرش بود چون نخواست پدر را از خواب شیرین بیدار كند. لذا از معامله صرفنظر كرد هنگامی كه پدرش بیدار شد جریان را به او عرض كرد پدر گفت نیكوكاری كردی این گاو را بجای سود آن معامله بتو بخشیدم حضرت موسی گفت نگاه كنید نیكی به پدر و مادر چه فوائدی دارد.
احترام به والدین
یكی از اصحاب امام صادق (علیه السلام) بنام عمار بن حیان می گوید: فرزندم اسماعیل نام دارد و نسبت به من خوش رفتاری می كند، به حضور امام صادق (علیه السلام) رفتم ، گفتم: پسرم ، اسماعیل نسبت به من خوش رفتار است . فرمود: من او (اسماعیل پسرت ) را دوست داشتم ، اینك (بخاطر اینكه نسبت به پدر، خوش رفتاری می كند) دوستی من نسبت به او، بیشتر شد.
سپس فرمود: خواهر رضاعی رسول خدا (صلی الله علیه و اله)، نزد آن حضرت آمد، پیامبر (صلی الله علیه و اله) وقتی كه او را دید، بسیار شاد شد، و روپوش خود را، به زمین ، گسترد، و او را روی آن نشانید، سپس به او رو كرد، و در حالی كه لبخند بر لب داشت با او گفتگو كرد، و احترام شایانی به او كرد، تا او برخاست و رفت . سپس برادر رضاعی آن حضرت آمد، نسبت به او نیز احترام كرد، ولی نه آن گونه كه احترام به خواهر رضاعی خود نمود. شخصی از آن حضرت پرسید: چرا آن گونه كه خواهر رضاعی خود را احترام كردی ، به برادر رضاعی خود، آن گونه احترام نكردی ؟! پیامبر در پاسخ فرمود: لانها كانت ابر بوالدیها منه: زیرا آن خواهر، بیش از آن برادر، به پدر و مادر، نیكی می كند.(اصول كافی ج 2 ص 161)
امیر المؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. (میزان الحکمة، ج 10، ص 709)
به این ترتیب ، پیامبر مهربان (صلی الله علیه و اله) به ما آموخت ، كه هر كس به پدر و مادر بیشتر احترام كند، در پیشگاه خدا ارجمندتر است، و من او را بیشتر دوست دارم، و امام صادق(علیه السلام) نیز به پیروی از پیامبر (صلی الله علیه و اله)، به ابن حیان فرمود: بر دوستیم نسبت به فرزندت ، به این خاطر افزودی.
کلام آخر اینکه:
حال که دانستیم محبت و مهربانی با پدر و مادر، امری است که عقل و شرع به ضرورت آن اقرار می کنند پس باید در برابر پدر و مادر خود حق شناس باشیم و احترام و نیكی به آنها را هرگز فراموش نكنیم. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) فرمود: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. (میزان الحکمة، ج 10، ص 709) و نیز پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. (کنز العمال، ج 16، ص 475)
منابع:
داستان دوستان / محمد محمدی اشتهاردی
داستانها و پندها, ج1/ مصطفی زمانی وجدانی
سایت اندیشه قم
سایت حوزه

فرآوری: آمنه اسفندیاری