اگر عمر در راه خدا هزينه شود؛ بدنى، مالى، جانى، اخلاقى، تواضع كردن در برابر حق و امثال اين‌ها، عبادت است.
وجود مبارك حضرت موسى بن جعفر عليهما السلام از قول لقمان حكيم نقل مى‌كنند كه:
لقمان به فرزندش نصيحت مى‌كرد، به او مى‌فرمود: «تَوَاضَع لِلحَقّ» «3» در مقابل حق، فروتن باش! كسى كه در مقابل حق فروتن نباشد، فرد دوم ابليس مى‌شود.
گناه او چه بوده است؟ ايستادن در برابر حق. فرمانى حكيمانه پروردگار عالم فرمانى حكيمانه صادر كرد و عمل مثبتى را از او خواست، كه در برابر حضرت آدم عليه السلام تواضع كند، اما خدا در قرآن مجيد مى‌فرمايد:
«أَبى وَ اسْتَكْبَرَ»
از تواضع خوددارى و گستاخى كرد؛ و در برابر حكم پروردگار عالم، گفت:
«خَلَقْتَنِي مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِينٍ»
تو به من كه مقام بالاترى دارم، مى‌گويى كه به يك موجود خاكى تواضع كنم؟ با پروردگار بحث و جدال كرد. زبان درازى كرد.
اما مرد و زنى كه در برابر پروردگار نرم، فروتن و متواضع هستند، مانند شما كه تواضع خود را با عمل نشان داديد؛ پروردگار از شما نماز واجب خواسته است، مى‌خوانيد. روزه خواسته، مى‌گيريد. حج خواسته، مستطيع باشيد، انجام مى‌دهيد. عبادت مالى خواسته، انجام داديد. همين حالت تواضع، عبادت است.
اين كه كسى به پروردگار مهربان عالم نرمى نشان دهد، سينه سپر نكند، از انجام امر الهى خوددارى نداشته باشد، با خدا صاف و صادق باشد، خود همين‌ها عبادت است، عبادتى دايمى، چون مادامى كه در اين حال است، تا آخر عمر براى او عبادت محسوب مى‌شود.
خوشا آنان كه دايم در نمازند بهشت جاودانى جايشان بى
نه اين كه دايم رو به قبله هستند و نماز مى‌خوانند، نماز، تواضع در برابر پروردگار است. خود همين حال دايم، عبادت دايم مى‌شود:
«الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ»
اين معناى عبادت است؛ عبادت بدنى، مالى، اخلاقى. وقتى كه عمر انسان در اين مسير هزينه شود، به تعبير خدا در قرآن مجيد: دارد تجارت مى‌كند. چه نوع تجارتى؟ تجارتى كه در سوره مباركه فاطر مى‌فرمايد:
«تِجارَةً لَنْ تَبُورَ»
اصلًا به كسادى، ضرر و زيان نمى‌خورد، چون يك طرف اين تجارت كه خريدار جنس و پرداخت كننده قيمت است، پروردگار عالم است؛ خزانه بى‌نهايتى دارد كه هر چه از اين خزانه خرج مى‌كند، كم نمى‌شود: «لاتنقص خزائنه».
منبع: ارزش عمر و راه هزينه آن،
منبع : تواضع در قبال حق
