نگران رزقتان نباشید که گرفتار می شوید!

یکی از مواردی که در باب سبک زندگی و یا به عبارت دیگر "تقدیر معیشت" از دیدگاه اسلام اهمیت فراوان دارد مسئله ی رزق است.
نگرانی از رزق عامل گرفتاری انسان و غفلت از یاد خداست؛ خیلی از وقت ها ما به دلیل اینکه رزق را از طرف خدا نمی دانیم و فکر می کنیم رزق در اثر تلاش و کوشش خودمان است باعث نگرانی ها و ناهنجاری هایی می شویم. شاید ریشه ی بسیاری از استرس ها و اضطراب و افسردگی ها به همین مسئله برمی گردد.

یک شبه میلیاردر شدن زرنگی نیست
بعضی فکر می کنند به هر شکلی که شده باید مالشان را زیاد کنند …یک شبه ملیاردر شوند و این را زرنگی می دانند و می گویند فلانی سن و سالش اینقدر است و اینقدر موجودی دارد ... پس من هم از هر طریقی شده ؛ حلال و حرام نباید از او کم بیاورم ...
و دریغ از اینکه کجا آوردن این مال برایمان مهم باشد!
حدیث داریم مال حرام زیاد نمی شود و اگر هم رشد کند برکتی در آن نیست!
اصلاً مال حرام نه تنها نسبت به وضع مادی انسان بلکه نسبت به وضعیت معنوی انسان هم تاثیر دارد! چنانچه طبق روایت کسب حرام روی زریّه و نسل انسان اثر دارد!
گاهی اوقات بعضی از افراد مومن یک فرزند نا خلفی دارند و گاهاً با خدا درد دل می کنند که خدایا من لقمه ی حرامی به این بچه ندادم چرا اینطوری شده است؟ یعنی امریست تجربه شده خیلی از افراد هستند که حلال و حرام خدا را مراعات نمی کنند بعداً این اثر و این رعایت نکردن در ذریه و نسل آنها مشخص می شود.
نبی مکرم اسلام محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) در حدیثی می فرماید: کسی که اهل نماز و روزه است ولی رعایت نمی کند و لقمه ی شبهه ناک به خانه اش می برد خمس مالش را نمی دهد اگر کشاورز است زکات مالش را نمی دهد این لقمه ی شبهه ناک است! می فرماید: وقتی لقمه شبهه ناک شد اگر نماز می خواند مثل این است که ساختمان و بنایی را بر آب می سازد …
ای فرزند آدم ! غصه رزق نیامده ات را بر روز آمده ات میفزا . که اگر فردای نیامده از عمر تو بود خداوند رزق و روزی تو را در آن روز می رساند . پس امروزت را با غم فردایی که نیامده برای خود سخت نگردان
آیا ساختمان بر آب بنا کردن استحکامی دارد؟
رزق و روزی خودشان به دنبال ما هستند! تلاش برای لقمه حرام و شبهه ناک چرا؟!
حضرت امام الموحدین علی (علیه السلام) در نصایح و دستور العمل های خود در نامه ۳۱ به فرزندشان امام حسن (علیه السلام) فرازی مهم را در تحلیل جایگاه رزق در زندگی انسان گشودند. حضرت می فرمایند:
( وَ اعلَم یا بُنَیَّ! اَنَّ الرِّزقَ رِزقانَ : رِزقٌ تَطلُبُهُ وَ رِزقٌ یَطلُبُکَ )
( فَإن اَنتَ لَم تَأتِهِ اَتاکَ ما اَقبَحَ الخُضُوعَ عِندَ الحاجهَ وَالجَفا عِندَ الغِنی )
( اِنَّ لَکَ من دُنیاکَ ف ما اَصلَحتَ بهِ مَثواکَ )
( وَ اِن جَزِعتَ عَلی ما تَفَلَّت مِن یَدیکَ فَاجزع عَلی کُلَّ ما لَم یَصِل اِلَیکَ )
ای فرزندم! بدان که رزق دو رزق است: رزقی که تو به دنبال آن هستی و رزقی که آن به دنبال تو است، که رزق نوع دوم طوری است که اگر هم به سوی آن نروی به سوی تو می آید چه زشت است فروتنی به هنگام نیاز و ستم کاری به هنگام بی نیازی.
دنیای تو برای تو همان قدر است که قیامتت را اصلاح کند و اگر به جهت آنچه از دستت رفته است نگران و ناراحت هستی، پس نگران باش برای همه آنچه در دست نداری. (نهج البلاغه، محمد دشتی ، نامه ۳۱، صفحه ۵۳۴)
بعد از آن که حضرت امیرالمومنین(علیه السلام) به فرزندشان توصیه کردند، از عواملی که تو را گرفتار خودت می کند برحذر باش.
می فرمایند: یکی از عوامل گرفتاری انسان به خودش و غفلت از خدا، نگرانی از رزق است، و در این فراز به این نکته می پردازند.
رزق حلال
چه بخواهی و چه نخواهی خدا رزق تو را تأمین کرده است و آن رزق به دنبال توست تا تو را بیابد و خود را به تو برساند، پس به جای این که همه زندگی را برای طلب رزق خود قرار دهی، سیر بندگی را مد نظر داشته باشد.
می فرمایند: «رِزقُکَ یَطلُبُکَ فَاَرِح نَفسَکَ مِن طَلَبِهِ» (جایگاه رزق انسان در هستی، اصغر طاهر زاده ، صفحه ۷۶) یعنی؛ روزی تو، تور ا طلب می کند خود را نسبت طلب آن در زحمت مینداز.
حضرت در خطبه ۱۱۴ در نهج البلاغه می فرماید: خداوند رزق را تکفل کرده و به عهده گرفته ولی عمل برای آبادانی قیامت را به عهده شما گذاشته است. فهم این مسئله یکی از اسرار عرفانی است چیزهایی در زندگی است که برای درک آن خیلی شعور می خواهد: یکی مسئله مرگ است که چگونه انسان آن را بفهمد و جایگاه آن را در حیات دنیای بشناسد. دیگری سر رزق در عالم است.
امیرالمومنین علی(علیه السلام) می فرمایند: اگر کسی این مسئله را بفهمد از همه مشکلاتش رها شود. البته به شرطی که از این موضوع سوء استفاده نکند و تنبلی نکند. کسی که بفهمد رزقش را خدا تکفل کرده است زندگی اش یک پارچه عبودیت و تلاش و نشاط می شود نه تنها یک گوشه نمی نشیند که خداوند خودش رزق را برساند، بلکه تلاش هایش در افقی فوق زندگی دنیایی انجام می شود. مگر تو آمده ای در این دنیا رزق بخوری که در عین تأمین رزق یک گوشه نشسته ای و انتظار داری خودش رزقت را برساند، فراموش کرده ای آمده ای تا عبودیت انسانی داشته باشی و در راه تحقق عبودیت باید همچون انبیاء و اولیای الهی عمل کرد با سوء استفاده از این سخن عملاً اگر کسی گوشه نشینی کند، از آدمیت گوشه گیری کرده است.
پیامبر اکرم(صلی الله و علیه و آله) می فرماید: زیاد استغفار کنید زیرا استغفار روزی را به سوی شما می کشاند
استغفار، عامل ریزش رزق
حضرت امیر المومنین(علیه السلام) می فرمایند: «قَد جَعَلَ اللهُ سُبحانَهُ الاِستغفارَ سَبَباً لِدُرور الرِّزقِ وَ رَحمَهِ الخَلقِ » (نهج البلاغه، محمد دشتی، خطبه ۱۴۳) یعنی خداوند استغفار را سبب پیوسته داشتن رزق بر رزق خواران و موجب رحمت بر آفریدگار قرار داده است.
حضرت در این فراز از خطبه می خواهند این نکته را متذکر شوند که یکی از عوامل تنگ شدن رزق گرایش های منفی انسان و افتادن در دام گناهان است.
همچنین پیامبر اکرم(صلی الله و علیه و آله) می فرماید: زیاد استغفار کنید زیرا استغفار روزی را به سوی شما می کشاند.(حکمت های درخشان ، علیرضا صابری یزدی ، صفحه ۸۳۲)

صدقه، عامل نزدیکی رزق
حضرت در کلمات قصار نهج البلاغه می فرمایند: «اِستَنزِلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقه» (نهج البلاغه، محمد دشتی، کلمات قصار شماره ۱۳۷) رزق خود را با صدقه فرود آورید. یعنی می توانید کاری بکنید که رزق برایتان سخت و دیر دسترس نباشد بلکه به راحتی در دسترس شما قرار گیرد و آن از طریق صدقه دادن ممکن می شود.

نتیجه گیری:
نتیجه را با کلامی از امیر مومنان علیه السلام به پایان می بریم:
«یَابنَ آدمَ! لا تَحمِل هَمَّ الَّذی لَم یَاتِکَ عَلَی یَومِکَ الَّذی قَد اَتاکَ فَاِنَّهُ اِن یَکُ مِن عُمُرِکَ یَأتِ اللهُ فیهِ بِرِزقِک» (حکمت 259 ، نهج البلاغه) ؛ ای فرزند آدم! غصه رزق نیامده ات را بر روز آمده ات میفزا. که اگر فردای نیامده از عمر تو بود خداوند رزق و روزی تو را در آن روز می رساند. پس امروزت را با غم فردایی که نیامده برای خود سخت نگردان.
فرآوری: زهرا اجلال