احکام یهود

فصل سوم : احکام

احکام و دستورات فقهی ، به بایدها و نباید های دینی اعم از افعال واجب و حرام و مستحب و مکروه اطلاق می شود .در مقدمه مقاله اشاره کردیم که یهود یک دین شریعت محور است. شریعت و نظام فقهی یهود دامنه گستره فراوانی دارد و درباره مسائلی فراوانی سخن به میان آورد. از این جهت می توان یهود را از باب فقه و شریعت ، نزدیک ترین دین به اسلام دانست . فقه یهود مسائلی همچون مسائل عبادی و فردی ، طهارت و نجاست ، ازدواج و طلاق ، ماکولات و مشروبات ، نذر و وقف ، احکام کاهنان و معبد ، قوانین جزایی و قوانین مدنی و ... را در بردارد.

مهم ترین منبع فقهی یهود تلمود است زیرا تلمود علاوه بر مسائل فقهی تورات ، شرح و تفاسیر ده ها تن از علما و مفسران را نیز در بردارد.

احکام یهود نیز مانند احکام اسلام به پنج بخش کلی تقسیم می شود : محرمات ، واجبات ، مستحبات ، مکروهات و مباحات.

در شریعت یهود، کلیه واجبات دینی برای دختران از سن 12 سالگی و برای پسران از 13 سالگی شروع گشته و اجباری است. همچنین در دین یهود مانند اسلام ، در مواردی همچون اضطرار ، فرد یهودی می تواند با نظر فقیه احکام دینی را به شکلی انجام دهد که از اضطرار در آید و یا اصلا آن فعل را ترک کند . مثل روزه داری افراد بیمار که روزه برایش ضرر دارد.

در ادامه با عنایت به ضرب المثل مشت نمونه خروار است به دو مورد از احکام مهم یهود (نماز و روزه) پرداخته[1] و صحبت درباره احکام دیگر مانند احکام جزایی ، احکام مدنی ، حجاب و ... را پس از تکمیل مطالب پست شناخت جامع یهود ، صهیونیسم و اسرائیل عنوان خواهیم کرد. (ان شاء الله)

نمایی از تفیلین (بخوانید tefilin)

تسمه ای چرمی است که جعبه ای کوچک روی آن قرار دارد،یهودیان تفیلین را هنگام نماز به پیشانی و بازویشان می بندند

الف) نماز

نماز در لفظ عبری تفیلا (بخوانید tefila) نامیده می شود . تفیلا به دو بخش کلی تفیلای عادی و تفیلای ویژه تقسیم می شود .

تفیلای عادی:این تفیلا درایام عادی هفته(شنبه شب الی بعدازظهرجمعه)خوانده میشود. که به ترتیب عبارتند از:

1- شَحَریت (صبح) : از حدود یک ساعت قبل از طلوع آفتاب تا حدود 4 ساعت پس از آن باید خوانده شود .

2- مینحا (بعدازظهر) : نیم ساعت پس از ظهر شرعی تا دقایقی پس از غروب آفتاب باید خوانده شود .

3- عَرویت (شامگاه) : از غروب آفتاب تا قبل از سپیده دم روز بعد باید خوانده شود .

مهم ترین بخش تفیلاهای فوق لَحَش (بخوانید lahash به معنای آهسته) نام دارد . این بخش شامل 19 دعاست و به صورت آهسته ادا می شود . قبل ها 18 دعا بود لکن بعدها به آن یک دعای دیگر اضافه شد ولی هنوز بین یهودیان به 18 دعا ( به زبان عبری شِمونِه عِسره ) مشهور است .

نماز جماعت در یهود باحضور حداقل ده نفرمرد بالغ (بالای 13 سال) برگزار می شود.در تفیلای جماعتی ، پیش نماز که«شالیَح صیپور» نام می گیرد.

خواندن تفیلا در هر سه نوبت بر مردان بالغ واجب است و خانم ها حداقل موظف به خواندن یک نوبت تفیلا هستند. در صورت عدم امکان خواندن یک نوبت تفیلا، می توان آن را از طریق دوبار خواندن نوبت بعدی جبران نمود.

آقایان هنگام تفیلا کلاه بر سر می نهند و زنان نیز موهای خود را در این مراسم می پوشانند. قبله یهودیان بیت المقدس است .

تفیلاهای ویژه:

1- شبات (شنبه) : همانطور که در بخش بعد یعنی اعیاد مذهبی یهودیان اشاره خواهیم کرد شنبه روز خاصی در دین یهود است و لَحَش و مقدمات و موخرات تفیلای شبات با بقیه ایام هفته متفاوت است به اضافه این که صبح روز شنبه علاوه بر شحریت تفیلای دیگری بنام موساف نیز خوانده می شود.

2-رُوش حُودِش (اول ماه عبری) : در روزهای اول ماه عبری، علاوه بر اضافه شدن بخش مخصوص در لحش، پس از آن یک متن ویژه بنام «هَلِل» (به معنای تهلیل و سپاس از خداوند) قرائت بخش خاصی از سفر تورا و تفیلای موساف اضافه می شود.

3 - اعیاد سه گانه و اول سال نو عبری:در سه موقع از سال به مناسبت اعیاد ویژه مذهبی، شکل مراسم مانند روز شنبه تغییر می یابد و متن تفیلاها و قرائت تورات تفاوت هایی متناسب با آن عید مذهبی پیدا می کنند. علاوه بر آن که هلل نیز خوانده می شود.

این اعیاد عبارت اند از:

- «پسح» و «شاووعوت» در بهار

- «سوکوت» در ابتدای پاییز.

- در دو روز اول سال نو عبری که «رُوش هَشانا» نام دارند نیز مراسم و تفیلاها تغییرات ویژه ای (مشابه با شنبه و اعیاد سه گانه) پیدا می کنند.

4- یوم کیپور (از اعیاد یهودیان است ، در بخش اعیاد به آن خواهیم پرداخت)

5- سِلیحوت، دعای بخشش : از حدود 30 روز قبل از شروع سال نو عبری تا حدود یک هفته پس از آن، رسم است که یهودیان در نیمه شب یا سحرگاهان و قبل از تفیلای شحریت، بصورت جمعی به خواندن متونی می پردازند که در آن به کرات به استغاثه و طلب عفو از خداوند پرداخته می شود.

کیپا (بخوانید kipa بمعنای گنبد) کلاهی است که یهودیان هنگام تفیلا بر سر می گذارند

(لیونل مسی مهاجم آرژانتینی باشگاه بارسلونا ، مشغول عبادت در مقابل دیوار ندبه در بیت المقدس)

منبع : خبرگذاری فارس

ب) روزه

روزه در دین یهود به زبان عبری تَعَنیت (بخوانید ta'anit به معنای رنج دادن جان) نامیده می شود . البته علمای یهود معنای تحت اللفظی تعنیت را مفهوم روزه نمی دانند بلکه معتقدند هدف تعنیت ، نزدیکی به خداست .

*روزه های واجب :

اولین و معروفترین روزه یهودیان، روزه یوم کیپور نام دارد. این روزه با هدف بخشش گناهان (میان انسان و خداوند) انجام می‌شود و تنها روزه‌ای است که دستور مستقیم خداوند در تورات[2] دربارة آن صادر شده است .

دومین سری از روزه ‌های واجب یهودیان ، پس از ویرانی نهایی بیت‌المقدس در حدود سال 70 میلادی و تبعید یهودیان از آن سرزمین، 4 نوبت روزه به نام‌های گدلیا، دهم طبت، 17 تموز و 9 آو ( 25 ساعته) ‌به نشانه یادبود و سوگواری برای این واقعه ، از طرف علمای یهودی بر یهودیان واجب شد.

سومین شکل روزه، روزه استر است ، استر دختری یهودی بود که با کمک عمویش مردخای به دربار ایران راه یافت و همسر خشایارشا شد و طی ماجرایی که مفصلا در بخش روابط یهودیان با ایران خواهد آمد در اقدامی مجوز کشتار دسته جمعی ایرانیان را با عشوه گری از خشایارشا گرفت . استر بخاطر این موفقیت در کشتار و جنایت علیه ایرانیان ، از یهودیان ایران خواست که 3 روز روزه بگیرند. پس از آن، روزه استر به یادبود این واقعه بر یهودیان واجب گشت.

*روزه های مستحب

1- روزه آدینه پسح :‌ این روزه مختص پسران و مردان اولزاد خانواده است که به یادبود ضربت خداوند به اولزادهای مصریان در هنگام آستانه خروج بنی‌اسرائیل از مصر و مصونیت عبرانیان از این ضربت صورت می‌گیرد.

2-  در ایام خاص از سال به ویژه ماه الول ، روزهای دوشنبه و پنجشنبه روزه گرفته می‌شود.

3- روزهای آدینه ماه نو عبری ( روز قبل از حلول ماه قمری).

4- عروس و داماد در روز عروسی یا روز قبل از آن به مناسبت شروع زندگی جدید و به منظور توبه از گناهان گذشته در صورت امکان روزه می‌گیرند.

5- کسی که خواب آشفته‌ای دیده است و آن را نشان بدی می‌داند، روز بعد به خاطر کفاره گناهان و رفع مصیبت روزه می‌گیرد.

6-  برخی رسم دارند که در سالروز درگذشت والدین خود یا سالروز درگذشت علمای عالی‌رتبه دینی روزه بگیرند.

7- در مواقع خاصی مانند احتمال وقوع بلایای طبیعی یا بروز خشکسالی و نظایر آن، بنا به حکم مرجع دینی، روزه جماعتی بر یهودیان منطقه‌ای خاص مقرر می‌شود.    

کلیه روزه ‌های یهودیان اعم از واجب و مستحب به غیر از دو مورد یُوم کیپور و روزة نهم آو که 25 ساعته و از غروب تا غروب هستند ، همگی از ماقبل سپیده صبح تا تاریکی کامل هوا برگزار می‌شوند. به غیر از 2 روزة مزبور که استثناء هستند، تقریبا غیر از خوردن و آشامیدن، هیچگونه محدودیت دیگری اعمال نمی‌ شود .

 [1] . احکام و جزئیات نماز و روزه برگرفته از سایت انجمن کلیمیان می باشد

[2] . ((برای شما قانون ابدی باشد که در دهمین روز از ماه هفتم (عبری) جان‌های خود را رنج دهید (روزه بگیرید) .... زیرا در این روز برای شما طلب عفو می‌شود .... (و در صورت توبه)‌ از تمام خطاهایی که نسبت به خداوند مرتکب شده‌ اید، مبرا می‌شوید)) ( تورات – سفر لاویان – فصل 16 – آیات 29-31 )

نویسنده : سید ابوالفضل ساقی