کیفیت زمان در عالم برزخ

وقتی انسان می میرد هنگام سکرات موت پرده ها کنار رفته و یکسری مسائل جلوی چشم او نمایان می شود مثل دیدن شیاطین، آمدن عزرائیل یا دیدن امامان معصوم(علیهم السلام). اما آیا کسی که سکته می کند نیز این شرایط برایش پیش می آید یا به شکل دیگری است؟ و نیز وقتی انسان سکته می کند با توجه به اینکه قلب و تنفسش در حال فعالیت است آیا در این شرایط روح در بدنش هست یا نه همان لحظه ی سکته، از بدنش خارج می شود؟ و از آنجا که سکته کمتر از یک ثانیه اتفاق می افتد آیا دیدن صحنه ها و مسایل مختلفی که گفته شد برای این شخص هم اتفاق می افتد؟

تفاوت مقررات عالم برزخ با دنیا
مقررات عالم برزخ با مقررات دنیا فرق می کند. در دنیا هر حادثه ای، فعلی و حرکتی که از ما صادر می شود تابع زمان است و بدون زمان اصلاً امکان آن متصور نیست. اما در برزخ به گونه ای دیگر است. به عنوان مثال گاهی در عالم رویا در موقعی که شخص خوابیده و خواب می بینید آن مقدار که در خواب وقت تلف می کند مثلا گاهی ساعت ها و گاه ده ها ساعت است اما وقتی بلند می شود می بیند زمان خواب او یک ساعت بیشتر نبوده با توجه به اینکه همه ی آن یک ساعت هم خواب نمی دیده ولی آنچه که در عالم رویا دیده خیلی طولانی تر از آن زمانی است که خوابیده. یک ساعت پیش خوابیده والان از خواب بیدار شده اما رویاها و صحنه هایی که دیده شاید روزهای زیادی باشد. از این مطلب چنین برداشت می شود که مقررات عالم برزخ با مقررات دنیا فرق می کند.
اگر در دنیا بخواهید یک چهره را ببینید زمان می خواهد. اما در عالم برزخ مشکلی نیست و انسان در همان لحظه که اراده کرده می تواند ببیند و حتی یک ثانیه هم زمان احتیاج ندارد زیرا آنجا اصلاً زمان لازم و مطرح نیست.
در بعضی از نقل ها آمده که انسان تمام فراز و فرودهای عمرش را در لحظه مرگ می بیند مثلا 70 سال عمر کرده فیلم عمرش را تماماً می بیند. اگر بخواهد در بیداری این فیلم را ببیند چقدر زمان لازم دارد؟ اما او این 70 سال را هنگام احتضار همه را و در یک لحظه می بیند به طوری که از فرازهای روحانی و نورانی و معنویش شدیداً غرق لذت می شود، لذتی که قابل تصور و توصیف نیست.
اما از فرازهای ظلمانی و تاریک زندگیش شدیداً ناراحت می شود. همه این ناراحتی ها، عذاب ها و لذت ها در همان لحظه احتضار است که ممکن است یک ثانیه و حتی کمتر از یک ثانیه باشد. یعنی در کمتر از یک ثانیه فیلم 70 سال را می بیند. اما در باره دیدن شیطان مطلبی گفته نشده، اگرچه شیطان در آن لحظات می آید برای اینکه ایمان شخص را بدزدد ولی حقیقت این است که انسان در هنگام مرگ اهل بیت(علیهم السلام) را مشاهده می کند. مومن چهارده معصوم را می بیند.
در روایات آمده اگر کسی که سکته کرده و احتمال می دهید که نمرده او را نگه دارید، دفن نکنید تا یقین کنید که مرده است. کسی که سکته کرده از نظر شرعی همین قدر که احتمال بدهیم که نمرده، حق نداریم او را دفن کنیم. تا اینکه متخصص مربوطه یاعرف مردم بگویند صد درصد مرده است
از امام علی(علیه السلام) نقل شده که فرمود: در آخرین روز از روزهای دنیا و اولین روز از روزهای آخرت برای انسان چهره هایی ظاهر می شوند. اولین چهره که ظاهر می شود این شخص از او می پرسد تو که هستی؟ می گوید من اموال تو هستم. سپس او می گوید من برای تو خیلی زحمت کشیدم اما الان شدیدا گرفتار هستم، تو در این شرایط به چه درد من می خوری؟ اموالش به او می گویند که تو به اندازه یک کفن از ما حق داری. کفنت را بردار و بقیه دیگر مال تو نیست بلکه مال بازماندگان است بدین ترتیب ازآن ناامید می شود.
دومین چهره برایش تمثل پیدا می کند. از او هم می پرسد تو که هستی؟ می گوید من اهل تو هستم. اهل یعنی خانواده، زن، فرزند، پدر، مادر، دوست آشنا، اینها کسانی هستند که عنوان اهل به آنها اطلاق می شود. می گوید من برای شما زحمت کشیدم. استراحت شما را به استراحت خودم ترجیح دادم و ... سپس کارهایی که کرده برایشان توضیح می دهد بعد می گوید می بینید چقدر گرفتارم؟ شما الان چه کمکی به من می توانید بکنید؟ اهلش به او می گویند که ما تو را تا قبر همراهی کرده و دفن می کنیم و بر می گردیم. دیگر نمی توانیم همراه تو داخل قبر بیاییم.
چهره سوم که اعمالش هست تمثل پیدا می کند. به او هم می گوید تو کی هستی؟ می گوید من اعمال تو هستم. به او هم می گوید من نسبت به تو خیلی دل خوشی نداشتم برای من سخت و سنگین بودی حالا به چه درد من می خوری؟ اعمال می گوید من همه جا همراه تو هستم در عالم برزخ، قبر، قیامت و تا بهشت یا جهنم.
پس همه این صحنه ها را انسان می بیند و با آنها صحبت می کند. این سخنان متن یک روایت است که خیلی خلاصه بیان شد. آنچه مسلم است این صحنه ها اتفاق می افتد پس آنجا را با اینجا مقایسه نکنیم. همانطور که در دنیا کارها زمان می خواهد برزخ هم زمان می خواهد منتها زمان برزخی با زمان در اینجا متفاوت است. در آن مقررات انسان همه حرف ها را می گوید، همه عذاب ها را می بیند. لذت هایی که از مشاهده عمرش، حسرت ها، افسوس ها، همه را مشاهده می کند.
پس بین کسانی که یک لحظه سکته می کنند و می میرند با کسانی که ممکن است روزهای زیادی در حالت احتضار و جان کندن باشند از این نظر فرقی نمی کند.
از امام علی(علیه السلام) نقل شده که فرمود: در آخرین روز از روزهای دنیا و اولین روز از روزهای آخرت برای انسان چهره هایی ظاهر می شوند
اما کسی که سکته می کند آیا روح در بدنش هست یا نه؟
از نظر طبی باید از پزشکان پرسید که انسان چه وقت می میرد آیا زمانی که سکته می کند همان لحظه مرده است یا نمرده؟ از نظر شرعی زمانی شخص می میرد که روح کاملاً از بدنش جدا شده باشد یعنی هم عرف و هم متخصص مربوطه بگوید این دیگر مرده. در روایات آمده اگر کسی که سکته کرده و احتمال می دهید که نمرده او را نگه دارید، دفن نکنید تا یقین کنید که مرده است. کسی که سکته کرده از نظر شرعی همین قدر که احتمال بدهیم که نمرده، حق نداریم او را دفن کنیم. تا اینکه متخصص مربوطه یاعرف مردم بگویند صد درصد مرده است.

خلاصه سخن
لحظه مرگ یک لحظه خاصی است و مقررات حالت احتضار و مقررات عالم برزخ و ویژگی هایش با ویژگی های دنیا متفاوت است. انسان در لحظه مرگ و ورود به عالم برزخ همه ی مسایلی که در طول عمرش رخ داده را در یک لحظه مشاهده می کند و مومنین اهل بیت(علیهم السلام) را ملاقات می کنند.
بازآوری: دکتر جعفری

منبع: استاد محمدی،